مزون

مزون؛ محلی برای طراحی و عرضۀ پوشاک.

مزون محلی برای طراحی و دوخت لباس‌ است. برخی افراد مزون‌ها را به‌دلیل آزادی در انتخاب رنگ، اندازه و مدل لباس به فروشگاه‌ها ترجیح می‌دهند که همین امر سبب رونق و گسترش آنها می‌شود. مزون‌ها در کنار فواید گوناگون، نقش مهمی در تغییر سلیقه و افزایش مد‌گرایی دارند.

مفهوم‌شناسی

مزون (maison) واژه‌ای فرانسوی و به معنای خانه، خانواده و شرکت تجاری است. در زبان فارسی مزون جایی است که لباس‌های گران‌قیمت در آن طراحی و دوخته می‌شود.

تفاوت مزون با فروشگاه

مزون با فروشگاه‌های رایج تفاوت دارد. مزون محلی برای عرضۀ لباس بر اساس مد روز است. همچنین به دلیل فضای بزرگی که دارد انتخاب و پرو لباس در آن برای خانم‌ها راحت‌تر از فروشگاه به نظر می‌رسد؛ اما در عین حال دسترسی به آن سخت‌تر است. خریدارها در فروشگاه از نظر انتخاب مدل، رنگ و اندازۀ لباس با محدودیت بیشتری روبه‌رو هستند.

تفاوت مزون با خیاطی

مزون‌ها هم تولیدات خارجی و هم طرح‌های داخلی را ارائه می‌دهند. در خیاطی‌ها تهیۀ لباس بر اساس طرح و لوازمی است که مشتری خود ارائه می‌دهد؛ ولی در مزون‌ها، لباس بر اساس طرح، مدل، پارچه و لوازمی دوخته می‌شود که خود مزون ارائه می‌کند.

تاریخچۀ مزون

پیش از پیدایش مزون‌ها مردم برای سفارش لباس به خیاطی‌ها می‌رفتند. در قرن نوزدهم چارلز فردریک وِرث (۱۸۲۵-۱۸۹۵م) اولین مزون را در پاریس تأسیس کرد. کار ورث سبب شد تا مشتری‌ها آن چیزی را بپوشند که او به آنها دیکته می‌کند. از آن زمان به بعد در پاریس مزو‌ن‌ها رونق یافتند و صاحبان مزون از نقاش‌ها می‌خواستند تا از لباس‌ها، طرح‌های مناسبی تهیه کنند. این طرح‌ها ارزان‌تر از لباس واقعی بودند و مشتری می‌توانست پس از انتخاب طرح، سفارش دوخت بدهد.

اولین مزون ایران

زینت جهان‌شاه دختر یکی از نظامیان دوران پهلوی، اولین خانمی بود که در زمینۀ مزون در ایران فعالیت جدی داشت. او خیاطی را ابتدا در آلمان و سپس در فرانسه یاد گرفت. او با آموزش‌های پِیِر بَالمِین (1914-1982م) که از طراحان مشهور پاریس بود به این هنر مسلط شد سپس با بازگشت به ایران نخستین مزون را در تهران افتتاح کرد. مزون او در مدت کوتاهی موفقیت‌هایی را کسب کرد. جهان‌شاه در طراحی لباس هم از غرب الگو ‌گرفت و هم نظرات شخصی خود را لحاظ کرد. او سعی ‌داشت لباس‌ها پوشیده طراحی شوند و با باورهای دینی ایرانیان سازگار باشند. در دوران پهلوی دوم، لباس‌های رسمی و تشریفاتی دربار پهلوی در مزون‌های مشهور فرانسوی به سفارش دربار تهیه می‌شد.

مزون در دهۀ 60 شمسی به‌دلیل دوری مردم از تجملات بعد از انقلاب اسلامی ایران و آغاز جنگ تحمیلی، به حاشیه رفت. با فراگیری اینترنت و فضای مجازی در دهۀ 80 شمسی، تحولات مد در ایران نیز با گسترش روزافزونی مواجه شد. ساماندهی مد در اواخر این دهه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد. این وزارتخانه با برگزاری جشنوارۀ بین‌المللی مد و لباس فجر سبب رونق دوبارۀ مزون‌ در ایران شد.

انواع مزون

مزون‌ها به ارائۀ محصولات متفاوتی مثل انواع لباس‌های مجلسی مردانه، زنانه و دخترانه، لباس‌های لوکس و محصولات مرتبط با حجاب می‌پردازند.

دلیل فراگیر شدن مزون‌داری در ایران

محدود بودن آموزش شاخه‌های دیگر طراحی لباس در ایران به‌صورت دانشگاهی و همچنین راه‌اندازی مزون خانگی با سرمایۀ حداقلی، سبب فراگیری و رشد مزون‌داری در ایران شده است.

چالش مزون‌های ایرانی

برخی از مزون‌ها در مقایسه با فروشگاه‌ها محصولات خود را با قیمت بالاتر و کیفیت پایین‌تر ارائه می‌کنند و همین امر سبب کسب سود چندبرابری این مزون‌ها شده است. این مسئله باعث شده است تا بسیاری از فعالان عرصه مد و پوشش به‌جای داشتن دغدغۀ برندسازی و ترویج پوشاک ایرانی به عرصۀ مزون‌داری ورود کنند.

مزون حجاب

مزون حجاب محلی برای فروش محصولات حجاب و ترویج پوشش اسلامی است. در این میان برخی صاحبان مزون‌های حجاب برای فروش بیشتر از صنعت مدلینگ بهره می‌گیرند و از دختران و زنان جوان خوش‌چهره با آرایش و رفتارهای خاص در تبلیغ محصولات خود استفاده می‌کنند.

حجاب در پی افزایش ارزش بانوان و از بین بردن نگاه ابزاری به آنها است؛ اما برخی مزون‌های حجاب با ارائه برخی محصولات حجاب لوکس در راستای عادی‌سازی خودنمایی بانوان پوشیده و رفتارهای عشوه‌گرانه در فضای جامعه فعالیت می‌کنند و ظرفیت‌های مزون حجاب را به چالش می‌کشند.

منابع

• اسماعیل‌پور، بهار، «طراحی لباس و مزون‌داری»، وب‌سایت مدرسه مد، تاریخ بازدید: 29 تیر 1402ش.
• «بهترین مزون لباس تهران»، وب‌سایت آسمونی، تاریخ بازدید: 3 فروردین ۱۴۰۲ش.
• «تفاوت مزون و خیاطی؛ مزون و خیاطی چه تفاوت هایی با هم دارند؟»، وب‌سایت سورپلاس، تاریخ درج مطلب: 24 خرداد 1401ش.
• علی‌نژاد، منوچهر و دیگران، «رفتار مصرفی باورمند: کاوشی زمینه‌مند در الگوهای رفتار مصرفی زنان در «مزون‌های شهر یزد»، فصلنامۀ مطالعات زنان و خانواده، دورۀ ۸، شمارۀ 3، ۱۳۹۹ش.
• محرابی، مسعود، «مزون چیست؟»، مجلۀ لیان مد، تاریخ درج مطلب: ۱۰ خرداد ۱۴۰۱ش.
• «مزون چیست و چه تفاوتی با فروشگاه دارد؟»، وب‌سایت بانوآرا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ تیر ۱۳۹۹ش.
• «مزون لباس در ایران»، وب‌سایت شادیتو، تاریخ بازدید: 29 تیر 1402ش.
• «مزون؛ مرکز تخصصی مد و لباس/ تعریف و تاریخچۀ مزون»، وب‌سایت مزون‌ آرسام، تاریخ درج مطلب: ۴ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• میرزایی‌زاده، طهورا، «حجاب استایل‌ها، باربی‌های اسلامی!/ مدلینگ اسلامی آری یا نه؟»، خبرگزاری دانشجو، تاریخ درج مطلب: 16 شهریور 1399ش.
• «نمایشگاه لباس‌های رسمی فرح پهلوی در ایران + تصاویر»، وب‌سایت ویستا، تاریخ بازدید: 29 تیر 1402ش.
• «نقد یک کارشناس حوزه مد و لباس به قیمت‌های کاذب مزون‌ها»، وب‌سایت هنر آنلاین. تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1396ش.
• نواب‌زاده شفیعی، سپیده، «بررسی تغییرات معنایی و کاربردی وام‌واژه‌های زبان فرانسه در فارسی»، مجلۀ علم زبان، دورۀ 2، شمارۀ 3، ۱۳۹۳ش.