ویکی‌رز:Featured articles/2025/15
رشتی‌دوزی؛ هنر دوخت نخ ابریشم با قلاب روی پارچه پشمی.
رشتی‌دوزی از انواع ابریشم‌دوزی‌های سنتی ایرانی، هنری اصیل، دارای قدمت دیرینه و شهرت جهانی است که در آن زمینه پارچه ماهوت با نخ‌های ابریشم الوان با دوخت زنجیره و نقوش نمادین زیبا و چشم‌نواز تزیین می‌شود. هنر رشتی‌دوزی به‌دلیل شهرت جهانی ابریشم گیلان و از آنجایی که زیباترین و مشهورترین این آثار با استفاده از نقوش نمادین و اساطیری در رشت تولید می‌شود و به همین نام در موزه‌های بزرگ دنیا می‌درخشد، به نام مرکز این استان یعنی رشت، به هنر رشتی‌دوزی (Rashti duzi) شهرت یافته است. به‌دلیل به‌کارگیری قلاب به‌جای سوزن در دوخت آن، به قلاب‌دوزی رشت نیز معروف است. اهالی گیلان به آن گل‌بند‌دوزی و گل‌دوزی نیز می‌گویند. در قلاب‌دوزی ساده هنرمند با نخ ابریشم الوان، ریزنقش‌هایی را ایجاد می‌کند که به آنها راسته راه، کومه، پیچ، هفت و هشت یا زیگزاگ، دندان‌موشی، ساقه و پشتدوزی می‌گویند. این ریزنقش‌ها، نقش‌های بزرگ را به وجود می‌آورد که به آنها بته‌جقه، سه‌برگ، گل‌برگ، سه‌برگ تاجی، شاه‌برگ، هفت‌پر هلالی، رزبرگ، گل شانه‌ای، برگ چاکدار، گل آحار، گل بزرگ، گل چاکدار، پیله، خوشه‌انگوری، غنچه، گل شاه‌عباسی و گل ساعتی می‌گویند.
در قلاب‌دوزی برجسته یا ضخیم‌دوزی قسمت‌هایی از طرح را از ماهوت الوان برش زده و دوباره روی زمینه اصلی در جایگاه خود قلاب‌دوزی می‌کنند؛ اما در قلاب‌دوزی به‌شیوه معرق پس از مرحله انتقال طرح، تکه‌های ماهوت الوان را زیر آن قرار داده و هر دو لایه پارچه را با هم و مطابق طرح با قیچی دم چلچله‌ای برش می‌زنند. تکه زیرین را کنار گذاشته تکه رنگی را با نخ پنبه‌ای به زمینه، لبه‌دوزی می‌کنند؛ سپس برای تزیین، لبه‌ها را با قلاب‌دوزی ساده یا قیطان می‌دوزند.
هر دو روش ضخیم‌دوزی و معرق به‌همراه قلاب‌دوزی ساده است. این هنر گاهی با دوخت‌های سنتی دیگری مانند شرفه‌دوزی، کمنددوزی، تسمه‌دوزی و دوردوزی نیز همراه است.
دیگر مقالات منتخب: حیای زن – مصرف نمایشی پوشاک – آثار روانشناختی حجاب