پدوفیلیا

پدوفیلیا؛ سوء‌استفاده جنسی از کودکان

پدوفیلیا؛ میل شدید جنسی به کودک.

پدوفیلیا اختلالی است که در آن فرد به‌شدت تمایل به ارتباط جنسی با کودک دارد. فرد پدوفیل به‌خاطر عمل طبق این میل و یا به‌خاطر تخیلات جنسی زیادی که در این زمینه دارد، دچار مشکلاتی در زندگی می‌شود. کودکانی که قربانی این افراد هستند، نیز مشکلاتی را تجربه می‌کنند. این کودکان ممکن است دچار انواع آسیب‌های جسمی، روانی و اجتماعی شوند.

مفهو‌م‌شناسی

اختلال پدوفیلیک از سال 1968م به‌عنوان یک تشخیص روان‌پزشکی تحت DSM-5 طبقه‌بندی شده است. در لغت پدوفیلی (pedophilic) به‌معنای سوءاستفاده جنسی از کودکان است و از واژه پدوفیلیا (pedophilia) در حقوق روم که به‌معنای دوست داشتن کودک است، نشأت می‌گیرد.

نشانه‌های تشخیصی پدوفیلیک

بر اساس DSM-5، این اختلال دارای سه نشانه اصلی است که عبارتند از:

• فرد در طی یک دوره حداقل شش ماهه تخیلات و تمایلات جنسی یا رفتارهای مکرر و شدید تحریک کننده جنسی یا رفتارهای مرتبط با فعالیت جنسی با یک کودک یا نوجوان (معمولاً 13 سال یا کمتر) داشته باشد.
• فرد بر اساس این میل جنسی عمل کرده است و یا اینکه بخاطر بروز میل جنسی یا خیال­پردازی دچار ناراحتی یا مشکلات بین فردی شده است.
• نکته مهم دیگر برای احراز اختلال پدوفیلیک در  فرد این است که حداقل 16 سال سن داشته باشد و حداقل 5 سال از کودک یا کودکان در معیار الف بزرگتر باشد.

از ویژگی‌های مرتبط با این اختلال موضوع وابستگی است. افراد مبتلا به اختلال پدوفیلیک ممکن است احساس وابستگی عاطفی و شناختی با کودکان داشته باشند. تطابق عاطفی با کودکان می¬تواند به شیوه‌های مختلف ظاهر شود؛ از جمله ترجیح دادن تعاملات اجتماعی با کودکان به‌جای بزرگ‌سالان.

شخصیت افراد پدوفیلی

بسیاری از افراد پدوفیل در نگاه اول خجالتی و درون‌گرا به نظر می‌آیند؛ ولی در عین حال افرادی مضطرب، پرخاشگر و ریاست‌طلب هستند. آنها تمایل دارند با آزار دادن کودکان، قدرت خود را نشان دهند. در واقعیت این افراد اعتمادبه‌نفس پایینی دارند. برخی از پدوفیل‌ها شغل‌های مرتبط با کودکان و جوانان را برای فعالیت انتخاب می‌کنند؛ یعنی شغل‌هایی که عهده‌دار آموزش یا حفظ سلامت و رفاه کودک و افراد جوان هستند.

انواع پدوفیلیا

هنگام بررسی باید مشخص شود که آیا این اختلال از نوع انحصاری است یا غیرانحصاری؛ در نوع انحصاری میل فرد فقط مربوط به کودکان جذاب است و در نوع غیرانحصاری فرد هم به کودکان و هم بزرگ‌سالان تمایل پیدا می‌کند.

شیوع اختلال پدوفیلیا

تشخیص میزان شیوع پدوفیلی بسیار مشکل است؛ زیرا بسیاری از افراد مبتلا تمایلات پدوفیلیک خود را پنهان می‌کنند. ولی با توجه به اطلاعات در دسترس اختلال پدوفیلی نسبت به دیگر اختلالات جنسی شیوع کمتری دارد. البته شیوع این اختلال متغیر و به عوامل مختلفی از قبیل منطقه جغرافیایی، فرهنگ و شرایط اجتماعی وابسته است. یکی از مطالعاتی که در سال 2013م در ایالات متحده انجام شد، نشان داد که حدود 1 تا 5درصد از مردان این کشور از تمایلات پدوفیلیک رنج می‌برند. با این حال این اطلاعات تخمینی است و در واقعیت ممکن است شیوع پدوفیلی به‌دلایل متعدد مخفی‌تر از این باشد.

جنسیت افراد پدوفیلی

براساس برخی آمارها کودک‌آزاری در مردان ده برابر کودک‌آزاری در زنان است؛ ولی بیشتر محققان فکر می‌کنند برآوردهای فعلی، تعداد واقعی پدوفیل‌های زنان را کمتر نشان می‌دهد. در یکی از تحقیق‌ها نیز از زنان و مردان در مورد جنسیت افراد کودک‌آزار جنسی سؤال شد؛ پاسخ‌های زنان در این تحقیق حکایت از این داشت که 94درصد از کودک‌آزاران مرد هستند و پاسخ‌های مردان نیز حاکی از این بود که 60 تا 70درصد کودک‌آزاران جنسی مرد و حدود 30درصد زن بوده‌اند.

عوامل خطر و پیش‌آگهی در ابتلا به اختلال پدو فیلیک

1. اختلال شخصیت ضد اجتماعی؛ مردانی که از یک سو علاقه به پدوفیلیک دارند و از سویی ویژگی-های شخصیتی ضداجتماعی مانند سنگدلی و تمایل به ریسک کردن بدون توجه کافی به عواقب آن دارند، احتمال اینکه با کودکان رفتار جنسی داشته باشند، بیشتر است. بدین ترتیب، اختلال شخصیت ضداجتماعی یک عامل خطر برای اختلال پدوفیلی در مردان پدوفیلی در نظر گرفته می‌شود.
2. سوءاستفاده جنسی در کودکی؛ مردان بزرگ‌سال مبتلا به پدوفیلی گاهی گزارش می¬دهند که در کودکی مورد آزار جنسی قرار گرفته¬اند. با این حال، معلوم نیست که سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی حتماً علت پدوفیلی در بزرگ‌سالی است یا خیر.
3. اختلال رشد عصبی در رحم؛ شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه اختلال رشد عصبی در رحم احتمال ایجاد علاقه پدوفیلیک را افزایش می‌دهد.
4. زمینه‌های خانوادگی؛ از جمله زمینه‌های این اختلال، زندگی در خانواده آشفته است. بسیاری از افرادی که مرتکب آزار جنسی کودک شده‌اند، در خانواده‌ای ازهم‌گسیخته رشد کرده‌اند. برخی گزارشات نیز حکایت از این دارد که بسیاری از مجرمان مربوط به آزارجنسی کودکان، ساختار خانواده کاملاً شکننده دارند و در خانواده‌شان حداقل یکی از اعضا دارای مشکلات جسمی یا روانی بوده است. در ضمن نداشتن شریک جنسی مناسب و روابط زناشویی سرد با همسر را هم می‌توان از دلایل بروز پدوفیلی محسوب کرد.

شیوه‌های رفتاری افراد پدوفیلی در جذب کودکان

در بیشتر موارد افراد متجاوز با کودکان قربانی خود رابطه خویشاوندی یا حتی ژنتیکی دارند. رفتارهای مرتبط با پدوفیلیا شکل‌های مختلف را شامل می‌شود؛ از صرفاً نگاه کردن به کودک تا درآوردن لباس و نگاه کردن به اندام‌های جنسی و لمس که گاه به رابطه جنسی هم کشیده می‌شود. افراد پدوفیلی برای رسیدن به اهداف جنسی خود از روش‌های متعددی استفاده می‌کنند. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1. متقاعد کردن کودک به اینکه خودش مقصر است؛ برخی از افراد آن‌قدر باتجربه هستند که می‌توانند کودکان را متقاعد کنند که خود کودک باعث شده مورد آزار و اذیت قرار گیرد. با این روش نه تنها زمینه برای سوءاستفاده جنسی به ‌وجود می‌آید؛ بلکه اصل سکوت کردن هم تقویت می‌شود.
2. ایجاد احساس مثبت؛ گاهی از شیرینی، هدیه و حتی گفت‌وگو استفاده می‌کنند تا کودک احساس مثبتی به آنها پیدا کرده و تا زمینه سوءاستفاده جنسی فراهم شود.
3. استفاده از تهدید؛ در بسیاری از اوقات از روش تهدید، تنبیه و ترساندن کودک استفاده می‌کنند تا کودک سکوت کرده و همکاری کند. آنها از شیوه‌های مختلفی ممکن است برای تهدید استفاده کنند؛ به‌عنوان مثال برای پیشگیری از لو رفتن رابطه، به یکی از موارد زیر تهدید می‌کنند:
   • • قتل یکی از اعضای خانواده؛
     • حبس کودک و جدا کردن او از خانواده؛
     • با خبر کردن والدین و در نتیجه تنبیه‌شدن کودک از سوی آنان؛
     • تهدید به جدایی والدین در صورت باخبر شدن آنان.

پیامدهای پدوفیلی بر کودکان

پدوفیلیا کابوسی برای کودکان

پدوفیلی، به‌عنوان یک رابطه جنسی ناسالم و غیرقانونی با کودکان، می‌تواند آثار شدید و طولانی¬مدت در ابعاد مختلف زندگی کودک داشته باشد. برخی برقرار کردن هرگونه ارتباط جنسی مستقیم یا غیرمستقیم جنسی با کودکان و همچنین بیان مسائل جنسی غیرمناسب برای کودکان را کودک‌آزاری جنسی می‌دانند. البته در مورد کودک‌آزاری جنسی علاوه بر آزارهای مستقیم جنسی که از طریق ارتباط فیزیکی رخ می‌دهد، می‌توان «پورنوگرافی کودکان» را نیز افزود که آزار جنسی غیرمستقیم محسوب می‌شود.

در ادامه به چند نمونه از پیامدهای آن اشاره می‌شود:

1. آسیب‌های جسمی؛ گاهی ممکن است به‌خاطر پدوفیلی، کودک مورد ضرب‌و‌شتم فیزیکی قرار گیرد. همچنین در برخی موارد آزار جنسی کودک می‌تواند به زخم‌هایی در مثانه، مقعد، واژن یا جراحتی در آلت تناسلی و مشکلاتی مانند درد ناحیة سر، شکم، روده‌ها و اختلال در خوردن و خوابیدن منجر شود.
2. پیامدهای جنسی؛ بر اثر پدوفیلی ممکن است کودک با مشکلات جنسی از قبیل اختلالات هویت جنسی، اختلالات جنسی، دشواری‌هایی در ارتباطات میان‌جنسی و خودتنظیمی جنسی مواجه شود.
3. آسیب‌های روانی؛ آسیب‌های روانی در کودکانی که قربانی پدوفیلی شده‌اند، به‌شکل‌های مختلفی می‌توانند ظاهر شوند؛ از قبیل افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و اختلالات خوردن، اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی برای فراموشی گذشته و کاهش فشار روانی، ظهور افکار خودکشی در ذهن و اقدام به آن در برخی از موارد حاد.
4. پژوهشی در زمینه آسیب‌های روانی با بررسی 50 دانش‌آموزی که مورد آزار جنسی قرار گرفته بودند، انجام شد و نتیجه نشان داد که در این گروه سطوح اضطراب مفرط، ابتلا به اختلالات اجتنابی و روان‌تنی وجود دارد.
5. مشکلات خانوادگی؛ مانند بروز اختلال در روابط جنسی پس از ازدواج و یا تنوع‌طلب شدن، ازدواج ناموفق و طلاق گرفتن زودهنگام و بی‌‌‌دلیل.
6. آسیب‌های اجتماعی؛ پدوفیلی در کودکان می‌تواند مشکلاتی را در برقراری روابط سالم با همسالان ایجاد کند؛ از جمله مشکلاتی در اعتمادبه‌نفس، انزوا اجتماعی، رفتارهای خشونت‌آمیز، اختلالات رفتاری و سرقت.

آمار کودکان قربانی آزار جنسی در آمریکا

طبق آماری که کتابخانه انجمن پزشکی آمریکا ارائه کرده است، سالانه 1500 مرگ کودک در این کشور بر اثر تجاوزات جنسی رخ داده است. این آمار در مورد جراحات ناشی از تجاوز جنسی 140 هزار مورد بوده است. در ضمن آمار کل مربوط به تجاوز جنسی در سال، دو میلیون مورد برآورد شده است. همچنین این آمار گزارش می‌دهد که یک نفر از هر سه یا چهار دختر و یک نفر از هر 7 یا 8 پسر قبل از 18 سالگی مورد تهاجم جنسی قرار می‌گیرد.

علائم هشداردهنده در کودکان

کودکی که مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرد، علائمی در او پدید می‌ آید. از جمله نشانه‌هایی که بر اثر آزار جنسی در کودک ممکن است رخ دهد؛ عبارتند از شب‌ادراری، کابوس، فوبیا، افسردگی، اختلال استرس، رفتار‌های جنسی غیرعادی، ترس از افرادی مثل مربی مهدکودک یا پرستار کودک، مکیدن انگشتان دست، فرار از مدرسه یا خانه، خودکشی و افکار مرتبط با آن، ترس از حمام رفتن یا بیش از حد معمول به حمام رفتن و ترس از هر نوع تماس فیزیکی.

همچنین آزار جنسی کودکان نشانه‌های فیزیکی زیر را نیز می‌تواند در پی داشته باشد:

• عفونت ادراری مکرر؛
• سوزش، التهاب، خارش و درد در ناحیه تناسلی؛
• مشکلات جدی در راه رفتن و نشستن؛
• تورم، کبودی و خون‌ریزی در اندام تناسلی؛
• وجود لکه خون در لباس زیر کودک.

پیشگیری از سوءاستفاده جنسی کودکان

والدین و اطرافیان با برخی اقدامات می‌توانند از وقوع سوءاستفاده جنسی از کودکان جلوگیری کنند:

• ایجاد اعتماد‌به‌نفس در کودکان؛ اعتمادبه‌نفس بالا کمک می‌کند تا کودک کمتر در معرض سوءاستفاده جنسی قرار گیرد.
• آموزش حریم خصوصی بدن؛ والدین باید با کودکان خود در مورد بدن و حریم خصوصی آنها صحبت کنند و به آنها یاد دهند که هیچ‌کس نباید بدون رضایت آنها به بدن‌شان دست بزند.
• محافظت از کودکان در برابر دسترسی به محتوای غیراخلاقی در اینترنت؛
• نظارت بر فعالیت‌های فوق برنامه فرزند؛ مناسب است والدین یا دو نفر بزرگ‌سال (شناخته شده) در بازی‌ها، تمرین‌ها و سفرهای خارج خانه همراه فرزند باشند.
• تنها نگذاشتن کودک با افراد ناشناس؛ والدین نباید کودکان خود را با بزرگ‌سالانی که به خوبی آنها را نمی‌شناسند، تنها بگذارند.
• راه‌اندازی دوربین پرستار کودک؛ اگر والدین پرستار بچه استخدام می‌کنند و خودشان نمی‌توانند در مواقعی کنار فرزند حضور داشته باشند، بهتر است یک دوربین در خانه نصب کنند تا فعالیت نامناسب تشخیص داده شود.
• حمایت عاطفی از فرزند؛ کودکانی که توجه عاطفی زیادی به آنها نمی‌شود، در مقابل سوءاستفادکنندگان جنسی آسیب‌پذیر هستند. بنابراین والدین باید اوقاتی را با فرزندان خود بگذرانند، با آنها صحبت کنند و تلاش کنند تا با فرزندان‌شان یک رابطه قابل اعتماد ایجاد کنند.

تأثیر آموزش گروهی برنامه پیشگیری از کودک‌آزاری جنسی به والدین

گروهی از پژوهشگران در طی چهار جلسه به آموزش شیوه‌های پیشگیری از آزار جنسی کودکان به والدین پرداختند. این آموزش به‎‌صورت¬های مختلفی از قبیل پرسش و پاسخ، بحث گروهی، سخنرانی و نمایش فیلم بود. در نهایت نتیجه این شد که آموزش برنامه‌های پیشگیری از کودک‌آزاری جنسی می‌تواند منجر به افزایش آگاهی و بهبود عملکرد والدین شود. این برنامه آموزشی بر موارد ذیل تمرکز داشت:

آموزش و اطلاع‌رسانی در مورد سوءاستفاده جنسی و روش‌های جلوگیری از سوءاستفاده جنسی در کودکان؛

بیان اهمیت خانواده در پیشگیری از سوءاستفاده جنسی؛

چگونگی مواجه شدن با شرایط سوءاستفاده جنسی کودکان؛

آموزش چگونگی برخورد با فرزندان جهت پیشگیری از سوءاستفاده جنسی؛

چگونگی برخورد با کودکی که قربانی آزار جنسی شده است؛

آموزش والدین به کودکان در مورد روش‌های مراقبت از خود؛

آشنایی با حقوق و تربیت کودک در اسلام.

آزار جنسی کودک در قوانین داخلی و خارجی

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ 29 آبان 1368ش (20 نوامبر 1989) پیمان‌نامه حقوق جهانی کودک را تصویب کرد. ایران نیز خود را به مفاد آن، جز در مواردی که با شرع و قوانین کشور در تعارض باشد، متعهد دانسته است. ماده 34 این پیمان‌نامه نیز مربوط به حمایت از کودک در برابر سوءاستفاده جنسی است. طبق این ماده کشورهای عضو باید از کودک در برابر هر نوع بهره‌کشی و سوءاستفاده جنسی حمایت کنند. بدین منظور، متعهد می‌شوند تا به‌طور ویژه تمام اقدامات مقتضی ملی، دوجانبه و چندجانبه را انجام دهند تا از موارد زیر جلوگیری شود:

• تشویق یا وادار کردن کودک به پرداختن به هرگونه فعالیت جنسی و سوءاستفاده جنسی غیرقانونی؛
• بهره‌کشی از کودکان در اعمال جنسی غیرقانونی؛
• بهره‌کشی از کودکان در نمایش‌ها یا مطالب هرزه‌نگاری (پورنوگرافیک).

قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در ایران

در ایران به‌صورت ویژه قانونی برای حمایت از اطفال و نوجوانان در سال 1399ش در مجلس تصویب شد. ماده 10 این قانون مجازات‌های مربوط به سوءاستفاده جنسی را بیان کرده است. طبق این ماده، هرکس نسبت به طفل یا نوجوان مرتکب آزار یا سوءاستفاده جنسی شود، در صورتی که مشمول مجازات حد نباشد، با درنظر گرفتن شرایطی مانند وضعیت بزه‌دیده، شرایط مرتکب و آثار جرم، مجازات خواهد شد.

ارتباط جنسی با کودک در فقه

با توجه به فقه اسلامی ارتباط جنسی خارج از ازدواج با کودک موجب مجازات مرگ، حد یا تعزیر می‌شود. همچنین با توجه به شرع و قانون مجازات اسلامی هرگاه مرد بالغ و عاقلی با پسر نابالغی رابطه جنسی برقرار کند، فاعل کشته می‌شود. بوسیدن کودک با انگیزه لذت جنسی، شهوانی و امیال نفسانی نیز جایز نیست و مرتکب مستحق تعزیر می‌شود.

منابع

• «آیا از نظر اسلام ارضای غریزة‌ جنسی از راه غیر ازدواج جایز است؟»، وب‌سایت اسلام کوئست نت، تاریخ درج مطلب: 8 بهمن 1400ش.
• اکبری، عباسعلی و حجازی، سیده میترا، «سیاست کیفری ایران در قبال کودک‌آزاری جنسی در پرتو قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب 1399»، فصلنامه حقوق کودک، سال دوم، شماره 8، 1399ش.
• «بیماری جنسی پدوفیلیا یا اختلال بچه‌بازی چیست؟ علت بروز و درمان آن»، وب‌سایت ای‌سنج، تاریخ درج مطلب: 1 خرداد 1401ش.
• «پدوفیلی: تشخیص و درمان این اختلال روانی»، وب‌سایت برنااندیشان، تاریخ بازدید: 8 اردیبهشت 1403ش.
• «پدوفیل‌ها چه کسانی هستند و قربانیان آنها بیشتر دخترند یا پسر؟»، وب‌سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۸ آبان ۱۴۰۱ش.
• «پدوفیلی»، وب‌سایت احسان اسدی‌فرد، تاریخ بازدید: 15 فروردین 1403ش.
• «پدوفیلی یا میل جنسی به کودکان، یک اختلال یا جنایت؟»، وب‌سایت دکترتو، تاریخ درج مطلب: 26 مهر 1400ش.
• تربتی، پریسا، «کودکان قربانی آزار جنسی توسط محارم، راهکارهای پیشگیری و درمان جهت کاهش کودک‌آزاری جنسی»، دهمین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی، 1400ش.
• خنجری، صدیقه و دیگران، «تأثیر برنامه آموزش پیشگیری از سوءرفتار جنسی بر آگاهی، نگرش و عملکرد والدین کودکان سنین مدرسه»، نشریه پرستاری ایران، دوره 29، شماره 104، 1395ش.
• «قانون حمایت از اطفال و نوجوانان»، پایگاه ملی اطلاع‌رسانی قوانین و مقررات کشور، تاریخ درج مطلب: 24 خرداد 1399ش.
• «قانون حمایت از اطفال و نوجوانان» وب‌سایت اختبار، تاریخ درج مطلب: 25 خرداد 1399ش.
• «لواط با کودک»، ویکی‌فقه، تاریخ بازدید: 8 اردیبهشت 1403ش.
• محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، تهران، استقلال، 1409ق.
• مکی، شادی، «چگونه با لذت‌جویان جنسی کودکان (پدوفیلیا) مقابله کنیم؟»، وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 22 اسفند 1402ش.
• میرزائی، زهرا، «میل جنسی به کودکان (پدوفیل)؛ اختلال روانی یا گرایش جنسی؟»، وب‌سایت درمانکده، تاریخ بازدید: 15 فروردین 1403ش.
• میرغفوریان، زینب‌السادات، «با خصوصیات افراد پدوفیلی آشنا شوید»، وب‌سایت You Can، تاریخ درج مطلب: 17 نوامبر 2017م.
• موسوی خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیله، قم، مؤسسة مطبوعاتي إسماعيليان، 1390ق.
• «نجات کودک از آزار جنسی»، وب‌سایت گروه روانپزشکی و روانشناسی مهربد، تاریخ بازدید: 1 اردیبهشت 1403ش.
• «نشانه مردانی که میل جنسی به کودک دارند (پدوفیلیا)»، پایگاه اطلاع‌رسانی تنظیم خانواده، تاریخ درج مطلب: 11 آوریل 2018م.
• هلالی، مهدی، «بررسی كودک‌آزاري با تأكید بر مقابله با كودک‌آزاري جنسی در حقوق ایران و فقه امامیه»، فصلنامه علمی آراء، دورة 4، شمارة 7، تابستان 1400ش.
• یونیسف در ایران و مرجع ملی پیام‌نامه حقوق کودک «وزارت دادگستری»، پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک به همراه سه پروتکل الحاقی، 1400ش.
• «DSM و DSM-5 چیست؟ 3 مزایای DSM»، وب‌سایت tvf، تاریخ بازدید: 1 اردیبهشت 1403ش.
• Group of authors (APA). Diagnostic And Statistical Manual Of Mental Disorders, American Psychiatric Association, Diagnostic And Statistical Manual Of Mental Disorders. Arlington: American Psychiatric Association, 2022.
• "Pedophilia", Psychology Today website, Last updated: 9 February 2022.