| خط ۵: | خط ۵: | ||
==ویژگی لباس‌های مردم کلات== | ==ویژگی لباس‌های مردم کلات== | ||
لباس‌های مردم کلات با ویژگی‌هایی متناسب با فرهنگ و هویت اجتماعی این قوم طراحی شده است که این ویژگی‌ها عبارت‌اند از: | لباس‌های مردم کلات با ویژگی‌هایی متناسب با فرهنگ و هویت اجتماعی این قوم طراحی شده است که این ویژگی‌ها عبارت‌اند از: | ||
===زیبایی بصری=== | ===زیبایی بصری=== | ||
لباس‌های محلی کلات از زیبایی بصری خاصی برخوردار است و متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی این قوم طراحی شده است.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.]</ref> | لباس‌های محلی کلات از زیبایی بصری خاصی برخوردار است و متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی این قوم طراحی شده است.<ref>[https://civilica.com/doc/1519200/ محمودی عالمی و کریمی، «شناسایی و تحلیل انواع پوشش لباس سنتی مناطق محلی لایین و کلات در خراسان شمالی»، 1401ش، ص9.]</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۶۹: | ||
'''گوش‌کلا''': از آنجا که کلات نادری منطقه‌ای سرد و کوهستانی است، از بدو تولد سر کودک را با کلاه‌های نخی یا پشمی می‌پوشانند. مردم کلات به این نوع کلاه، «گوش‌کُلا» می‌گویند؛ چرا که علاوه بر سر، گوش‌های کودک را نیز می‌پوشاند و در زیر گلو با بند یا دکمه‌ای بسته می‌شود. با رشد کودک، کلاه پسرانه نیز تغییر شکل می‌دهد. پسران در حدود ۳ تا ۵ سالگی، کلاه‌هایی از جنس ابریشم روی سر می‌گذارند که بیشتر جنبۀ تزیینی دارد. کلاه‌های نوک‌تیز و بلند پسران، «چین‌گله بیرک» و کلاه‌های تخت به «عرقچین» معروف است. رنگ‌های به کار رفته در این کلاه‌ها، از طبیعت منطقه الهام گرفته شده است.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص55.</ref> | '''گوش‌کلا''': از آنجا که کلات نادری منطقه‌ای سرد و کوهستانی است، از بدو تولد سر کودک را با کلاه‌های نخی یا پشمی می‌پوشانند. مردم کلات به این نوع کلاه، «گوش‌کُلا» می‌گویند؛ چرا که علاوه بر سر، گوش‌های کودک را نیز می‌پوشاند و در زیر گلو با بند یا دکمه‌ای بسته می‌شود. با رشد کودک، کلاه پسرانه نیز تغییر شکل می‌دهد. پسران در حدود ۳ تا ۵ سالگی، کلاه‌هایی از جنس ابریشم روی سر می‌گذارند که بیشتر جنبۀ تزیینی دارد. کلاه‌های نوک‌تیز و بلند پسران، «چین‌گله بیرک» و کلاه‌های تخت به «عرقچین» معروف است. رنگ‌های به کار رفته در این کلاه‌ها، از طبیعت منطقه الهام گرفته شده است.<ref>امیدی، دیده و دل و دست، پژوهشی در پوشاک و هنرهای سنتی خراسان، 1383ش، ص55.</ref> | ||
===تن‌پوش‌های مردانه=== | ===تن‌پوش‌های مردانه=== | ||
[[پرونده:لباس-مردم-کلات-نادری۳.jpg|thumb|مردان کلات با لباس محلی]]'''قبا''': قبای مردان بدون دکمه است و قسمت چپ و راست آن روی هم قرار می‌گیرد و به‌کمک یک شال ابریشمی به‌دور کمر محکم می‌شود. شکل و اساس [[قبا]] شبیه پیراهن ترکمن‌ها است. دامادها از قبای ابریشمی که دارای زمینۀ قرمز با خطوط راه‌راه سفید و مشکی که دور تا دور حاشیۀ یقه و قسمت جلوی قبا و همچنین چاک، پهلوها و دور جیب‌ها با رودوزی‌های ظریف ابریشمی مزین شده را با شال سر (مندیل) می‌پوشند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص142.</ref> | |||
'''قبا''': قبای مردان بدون دکمه است و قسمت چپ و راست آن روی هم قرار می‌گیرد و به‌کمک یک شال ابریشمی به‌دور کمر محکم می‌شود. شکل و اساس [[قبا]] شبیه پیراهن ترکمن‌ها است. دامادها از قبای ابریشمی که دارای زمینۀ قرمز با خطوط راه‌راه سفید و مشکی که دور تا دور حاشیۀ یقه و قسمت جلوی قبا و همچنین چاک، پهلوها و دور جیب‌ها با رودوزی‌های ظریف ابریشمی مزین شده را با شال سر (مندیل) می‌پوشند.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص142.</ref> | |||
'''گراس''': پیراهنی کوتاه، جلو بسته و چاک‌دار است که چاک آن از سرشانۀ سمت راست تا زیر سینه ادامه دارد. پارچۀ گراس از ابریشم قرمز یکنواخت تهیه شده و چاک پیراهن و دور یقۀ آن با الیاف ابریشمی رنگی دست‌دوزی می‌شود. همچنین دور یقه قیطان‌دوزی شده و به‌وسیلۀ بندینک و دکمه در قسمت سرشانه بسته می‌شود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص142.</ref> | '''گراس''': پیراهنی کوتاه، جلو بسته و چاک‌دار است که چاک آن از سرشانۀ سمت راست تا زیر سینه ادامه دارد. پارچۀ گراس از ابریشم قرمز یکنواخت تهیه شده و چاک پیراهن و دور یقۀ آن با الیاف ابریشمی رنگی دست‌دوزی می‌شود. همچنین دور یقه قیطان‌دوزی شده و به‌وسیلۀ بندینک و دکمه در قسمت سرشانه بسته می‌شود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص142.</ref> | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۰: | ||
'''کفش''': کفش مردان کلات، چارخ نام دارد. این کفش از جنس چرم، بنددار و یک‌تکه است که دور پا چین می‌خورد و بندها دور مچ پا بسته می‌شود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص146.</ref> | '''کفش''': کفش مردان کلات، چارخ نام دارد. این کفش از جنس چرم، بنددار و یک‌تکه است که دور پا چین می‌خورد و بندها دور مچ پا بسته می‌شود.<ref>اکبری‌زاده، تاثیر پوشاک اقوام ایرانی در اشاعۀ صنعت گردشگری (مطالعۀ موردی: پوشاک استان خراسان رضوی)، 1401ش، ص146.</ref> | ||
==تولید پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس‌های محلی== | ==تولید پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس‌های محلی== | ||
[[پرونده:لباس-مردم-کلات-نادری.jpg|thumb|عروسی سنتی در کلات نادری]]جنس بیشتر لباس‌های مردم کلات نادری از ابریشم است؛ چرا که پرورش کرم ابریشم جزء صنایع رایج در این منطقه به شمار می‌رود. امروزه نیز تعدادی از زنان در روستاهای کردنشین و ترک‌نشین کلات از جمله دو روستای زاوین و آقداش به بافت پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس به دو شکل ساده و طرح‌دار (پیکام‌دار) مشغول هستند.<ref> [https://mftniavaran.com/article/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%20%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%85%DB%8C,%DB%8C%D8%A7%20%D8%B3%D8%A8%D8%B2%20%D8%A8%D8%B1%20%D8%B3%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%E «لباس محلی کلات (خراسان)»، وب‌سایت مجتمع فنی تهران (نمایندگی نیاوران.] </ref> در شهر زاوین مرسوم است که برای مراسم عروسی، خانواده‌ها برای دختر و پسر، یک دست لباس ابریشمی تهیه می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> در سال ۱۴۰۲ش، شهر زاوین به‌عنوان شهر ملی ابریشم‌بافی به ثبت ملی رسیده و دارای نشان ملی و مهر اصالت یونسکو است.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | |||
جنس بیشتر لباس‌های مردم کلات نادری از ابریشم است؛ چرا که پرورش کرم ابریشم جزء صنایع رایج در این منطقه به شمار می‌رود. امروزه نیز تعدادی از زنان در روستاهای کردنشین و ترک‌نشین کلات از جمله دو روستای زاوین و آقداش به بافت پارچه‌های ابریشمی برای تهیۀ لباس به دو شکل ساده و طرح‌دار (پیکام‌دار) مشغول هستند.<ref> [https://mftniavaran.com/article/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86/#:~:text=%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%20%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%20%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%85%DB%8C,%DB%8C%D8%A7%20%D8%B3%D8%A8%D8%B2%20%D8%A8%D8%B1%20%D8%B3%D8%B1%20%D9%85%DB%8C%E «لباس محلی کلات (خراسان)»، وب‌سایت مجتمع فنی تهران (نمایندگی نیاوران.] </ref> در شهر زاوین مرسوم است که برای مراسم عروسی، خانواده‌ها برای دختر و پسر، یک دست لباس ابریشمی تهیه می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> در سال ۱۴۰۲ش، شهر زاوین به‌عنوان شهر ملی ابریشم‌بافی به ثبت ملی رسیده و دارای نشان ملی و مهر اصالت یونسکو است.<ref> [https://www.isna.ir/news/1403052013364/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF «شهری که زنان آن، گران‌ترین لباس‌های دنیا را تولید می‌کنند»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref> | |||
==رودوزی‌های سنتی روی لباس‌ها== | ==رودوزی‌های سنتی روی لباس‌ها== | ||
[[پرونده:کلات نادری.mp4|thumb|نواربافی و دوخت لباس سنتی کلات نادری]] | [[پرونده:کلات نادری.mp4|thumb|نواربافی و دوخت لباس سنتی کلات نادری]] | ||
