لباس مردان سیستانی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<big>'''لباس مردان سیستانی'''</big>؛ تن‌پوش مردان در منطقۀ سیستان. <br>
+[[پرونده:لنگته.jpg|thumb|مرد سیستانی در حال پیچیدن عمامه]]<big>'''لباس مردان سیستانی'''</big>؛ تن‌پوش مردان در منطقۀ سیستان. <br>
 پوشاک سیستانی‌ها داستانی عمیق از هویت و فرهنگ مردم این منطقه را روایت می‌کند. از کاوش‌های شهر سوخته، ابزارهای نخ‌ریسی و پارچه‌بافی با قدمت بیش از ۳۵۰۰ سال تا لباس‌های امروزی مردان سیستانی، همگی نشان‌دهنده‌ هم‌زیستی فرهنگ و طبیعت است. رنگ سفید، در سادگی خود، نه فقط یک انتخاب رنگ است، بلکه نمادی از پاکیزگی و اصالت به شمار می‌رود. مقاومت در برابر تغییرات لباس در دوران رضاشاه نیز نشانگر وابستگی عمیق این مردم به هویت فرهنگی‌شان است؛ جایی که فشارهای دولت نتوانست از ارادۀ مردم در حفظ سنت‌ها بکاهد.
 ==تاریخچه پوشاک در سیستان==
 مطالعات انجام‌شده روی اسکلت‌های انسانی گورستان‌های شهر سوخته در منطقه سیستان، نشان می‌دهد که قدمت نساجی در این منطقه به ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد.<ref>سید‌سجادی و دیگران، پارچه‌های شهر سوخته و فرهنگ پوششی آن، 1388ش، ص10.</ref>
 این کاوش‌ها شامل ابزارهای نخ‌ریسی و پارچه‌بافی، پارچه‌هایی با بافت متنوع، بندهای ظریف و طناب‌هایی است که در تهیه پوشاک به‌کار می‌رفته‌اند. تحقیقات نشان می‌دهد که ۶۰ درصد این پارچه‌ها برای دوخت لباس استفاده می‌شده است. همچنین، بقایای یک کفش به نام چاروق نیز در این کاوش‌ها کشف شده است.<ref>سید‌سجادی و دیگران، پارچه‌های شهر سوخته و فرهنگ پوششی آن، 1388ش، ص10.</ref> بسیاری از قطعات پوشاک امروزی مردان سیستان نیز از پیکره‌های شهر سوخته به دست آمده که شامل سربند، پیراهن، شال و کمربند است.<ref>سماوکی، مطالعۀ رنگ و نقش پوشاک مردمان سیستان با رویکرد فرهنگ منطقه، 1399ش، ص23.</ref>
 ==لباس محلی سیستان نماد هویت و اصالت==
+[[پرونده:لباس-مردان-سیستانی۱.jpg|thumb|لباس پسرانه سیستانی]]لباس مردان سیستانی پشتوانه‌ای از فرهنگ اصیل‌ترین اقوام ایرانی است. مردم سیستانی جزء اقوام ایرانی هستند که به پوشش محلی خود پایبند بوده و معتقد هستند که پوشاک محلی مکمل شخصیت و هویت آ‌ن‌ها است.
-لباس مردان سیستانی پشتوانه‌ای از فرهنگ اصیل‌ترین اقوام ایرانی است. مردم سیستانی جزء اقوام ایرانی هستند که به پوشش محلی خود پایبند بوده و معتقد هستند که پوشاک محلی مکمل شخصیت و هویت آ‌ن‌ها است.
 پوشاک سنتی سیستان، به‌دلیل کاربرد گسترده آن، از ارزشمندترین سرمایه‌های فرهنگی این قوم محسوب می‌شود. این پوشش نه‌تنها بخشی از هویت فرهنگی سیستانیان را شکل می‌دهد؛ بلکه به‌عنوان عنصری بصری، نقش مهمی در بازنمایی هویت اجتماعی و فرهنگی مردان این منطقه دارد.<ref>[http://uctjournals.com/farsi/archive/socials/1399/summer/18.pdf رحیمی و حسنی، «مطالعۀ تطبیقی طرح، نقش و رنگ در لباس‌های اقوام سیستانی و بلوچ از منظر ذهنیت و عینیت‌گرایی»،  1399ش، ص185-183.]</ref>
@@ خط ۱۶: / خط ۱۳: @@
 امروزه، تعیین نمادهای فرهنگی برای اقوام مختلف، به‌منظور معرفی هویت منطقه‌ای و حفظ میراث بومی، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، طرح‌ها و نقش‌های متنوع در پوشاک سنتی سیستان را می‌توان از شاخص‌ترین عناصر هویتی و فرهنگی این منطقه برشمرد. نقوش هندسی در پوشاک سنتی سیستانیان، بیانگر ارزش‌های نمادین و پیشینه فرهنگی این قوم است. این طرح‌ها که بازتابی از سبک زندگی سیستانیان محسوب می‌شوند، جایگاهی ویژه در هویت آنان دارند.<ref>[http://uctjournals.com/farsi/archive/socials/1399/summer/18.pdf رحیمی و حسنی، «مطالعۀ تطبیقی طرح، نقش و رنگ در لباس‌های اقوام سیستانی و بلوچ از منظر ذهنیت و عینیت‌گرایی»،  1399ش، ص185.]</ref>
 ==انواع لباس مردان سیستان==
 پوشاک محلی مردان سیستانی در گذر زمان به گونه‌ای طراحی شده است که با شرایط آب‌وهوایی منطقه سازگار باشد و امکان انجام راحت‌تر فعالیت‌های روزمره را برای آنان فراهم کند.<ref>[https://setare.com/fa/news/32513/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86/ زواره‌زادگان، «لباس بلوچی مردانه در طرح‌های سنتی و مدرن»،  وب‌سایت ستاره.]</ref> این لباس‌ها شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است:
 ===سرپوش‌های مردان===
-مردان سیستانی از دوران کودکی کلاه بر سر می‌گذاشتند؛ <ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص124 و 125.]</ref> زیرا سر را سلطان بدن می‌دانستند و بر این باور بودند که باید به آن در شان و منزلتش احترام گذاشت.<ref> [https://www.isna.ir/news/95040110414/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4 «روایتی از اهمیت کلاه در پوشش»،  خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> آنان حتی در خانه، به‌هنگام استراحت نیز کلاه دستباف نخی روی سر قرار می‌دادند که با ابریشم دست‌دوزی شده بود. کلاه مردان سیستانی دارای انواع مختلفی است که از پشم یا کرک تهیه شده است: <ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص124 و 125.]</ref>
+مردان سیستانی از دوران کودکی کلاه بر سر می‌گذاشتند؛ <ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص124 و 125.]</ref> زیرا سر را سلطان بدن می‌دانستند و بر این باور بودند که باید به آن در شان و منزلتش احترام گذاشت.<ref> [https://www.isna.ir/news/95040110414/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4 «روایتی از اهمیت کلاه در پوشش»،  خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> آنان حتی در خانه، به‌هنگام استراحت نیز کلاه دستباف نخی روی سر قرار می‌دادند که با ابریشم دست‌دوزی شده بود. کلاه مردان سیستانی دارای انواع مختلفی است که از پشم یا کرک تهیه شده است: <ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص124 و 125.]</ref>[[پرونده:لنگته۱.jpg|thumb|لُنگُته]]'''لُنگُته''': سربند مردان سیستان که شبیه [[عمامه]] است؛ اما به‌شکل عمامۀ روحانیون به‌دور سر پیچیده نمی‌شود. این نوع سربند از جنس ململ یا پارچه‌های نازک خارجی تهیه می‌شود و رنگ آن اغلب سفید یا خاکستری است. سیدها از رنگ مشکی آن استفاده می‌کنند و نحوۀ بستن آن به‌این‌گونه است که یک سر آن را لای سربند کرده و سر دیگر آن را رها می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص125.]</ref>
-'''لُنگُته''': سربند مردان سیستان که شبیه عمامه است؛ اما به‌شکل عمامۀ روحانیون به‌دور سر پیچیده نمی‌شود. این نوع سربند از جنس ململ یا پارچه‌های نازک خارجی تهیه می‌شود و رنگ آن اغلب سفید یا خاکستری است. سیدها از رنگ مشکی آن استفاده می‌کنند و نحوۀ بستن آن به‌این‌گونه است که یک سر آن را لای سربند کرده و سر دیگر آن را رها می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص125.]</ref>
 '''کلاه پشمی''': این نوع کلاه از جنس پشم گوسفند تهیه شده و مردان هنگام رفتن به صحرا آن را روی سر قرار می‌دهند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص125.]</ref>
@@ خط ۴۱: / خط ۳۵: @@
 ===تن‌پوش‌های مردان===
+[[پرونده:لباس-مردان-سیستانی.jpg|thumb|لباس مردان سیستانی هنگام رقص با شمشیر]]تن‌پوش‌های سنتی مردان سیستان، بازتابی از فرهنگ و هویت آنان است که با شرایط اقلیمی و نیازهای روزمره‌شان هماهنگ شده است. تن‌پوش‌های مردان سیستان عبارتند از:
-تن‌پوش‌های سنتی مردان سیستان، بازتابی از فرهنگ و هویت آنان است که با شرایط اقلیمی و نیازهای روزمره‌شان هماهنگ شده است. تن‌پوش‌های مردان سیستان عبارتند از:
 '''پیراهن چِل‌تریز''': پیراهنی گشاد و پرچین که قد آن تا وسط ساق پا می‌رسد. آستین‌های این پیراهن دوتکه و مچ‌دار است. پیراهن چل‌تریز اغلب سفید رنگ است و برای دوخت آن ۸ تا ۱۰ متر پارچه نیاز است. این پیراهن از چهل تکه تشکیل شده که دور سجاف و سر مچ آن سیاه‌دوزی می‌شود و مردان روی آن کمربندی می‌بندند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/264635/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 عمرانی‌نسب، «پوشاک مردمان سیستان و بلوچستان»،  1386ش، ص122.]</ref>