لباس زنان بندری: تفاوت میان نسخه‌ها

چادر زنان بندری دارای طرح‌ها و نقش‌های متنوعی است و به‌رنگ‌های قهوه‌ای، خردلی و خاکستری مایل به آبی دیده می‌شود.<ref> [https://melalepersian.com/fa/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «لباس محلی مردمان هرمزگان»، وب‌سایت ملل‌پرشین.]</ref>  نوعروسان از چادر گل‌ابریشمی سبز‌رنگ که پشت آن با «اشرمه» تزیین می‌شود، استفاده می‌کنند.<ref>[[file://C:\\Users\HP\Downloads\2dctex-2394206 (1).pdf|قیلانی‌ساز دزفولی، «نقش طرح‌های خلاقانه در عرصة لباس‌های بومی استان هرمزگان»، 1402ش، ص5.]]</ref>  این چادر به دو شیوة لانیم‌لا و کول زدن بسته می‌شود. در روش اول، گوشۀ چادر روی یک طرف شانه انداخته می‌شود و طرف دیگر آن آزاد است. در روش کول زدن نیز چادر دور سر پیچیده و گوشۀ آن در اطراف گوش رها می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/83416625/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1 «پوشش سنتی هرمزگان؛ هویتی ماندگار»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).] </ref>  

شلوار زنان در تمام نقاط استان هرمزگان به یک شکل است؛ اما تزیینات دمپای آن بسته‌به سلیقة محلی متفاوت است. شلوار دمپا تنگ، از کمر تا زانو حالت لوزی‌شکل دارد و از زانو تا مچ پا تنگ است. برای راحت پوشیدن شلوار، دمپای آن را به‌طرف داخل پا چاک می‌دهند و با دکمه یا زیپ می‌بندند. کمر این شلوار لیفه دوخته و با کش محکم می‌شود. شلوار زنان بندری ازجمله شلوارهای گشاد و راحت است که به‌رنگ‌های سبز، قرمز، زرد، آبی و نارنجی و با پارچه‌هایی از جنس تترون و چیت برای استفادة روزمره و پارچه‌های کلفت و زری‌دار برای مجالس رسمی، تهیه و دوخته می‌شود.<ref> [[file://C:\\Users\HP\Downloads\2dctex-2394206 (1).pdf|قیلانی‌ساز دزفولی، «نقش طرح‌های خلاقانه در عرصة لباس‌های بومی استان هرمزگان»، 1402ش، ص7.]]</ref>  

بافت جغرافیایی منطقه نشان می‌دهد که به‌دلیل نبود کوه و سنگ در اطراف، لباس‌ها از پارچه‌های ظریف و نازک تهیه می‌شوند، بدون اینکه نگرانی از آسیب سریع به آن‌ها وجود داشته باشد. رنگ‌ها و تزیینات لباس‌ها تحت تأثیر اقلیم طبیعی و کمبودهای زیباشناختی منطقه هستند. رنگ‌های غالب در طبیعت این منطقه شامل رنگ دریا، آسمان و خاک است، و خانه‌ها نیز بیشتر از خاک، گل و حصیر ساخته شده‌اند که رنگ قهوه‌ای در آن‌ها غالب است. لباس‌های زنان معمولاً با دو نوع نقوش «شکسته هندسی» و «نقوش منحنی گل و بوته» تزیین می‌شوند. نقوش هندسی از طبیعت الهام گرفته و خطوط صاف افق را در دریا، بیابان و آسمان نشان می‌دهند. نقوش منحنی گل و بوته نیز در پاسخ به نیاز روانی به طبیعت و پیچ و تاب گیاهان به‌کار می‌روند.<ref>  [https://ensani.ir/fa/article/539418/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D یاسینی، «مطالعة فرهنگی و جامعه‌شناختی پوشاک سنتی زنان کنارة دریای جنوب ایران (بوشهر، هرمزگان و خوزستان)»، 1396ش، ص205-203.]</ref>  

مهم‌ترین عامل در پوشش سنتی زنان این منطقه، توجه به موازین دین اسلام است؛ به‌طوری‌که بیشتر لباس‌ها گشاد و بلند اند تا حافظ پوشانندگی زنان میان نامحرمان باشند. زنان از برقع‌ها به‌منظور حفاظت در برابر نور خورشید و حجاب بهره می‌برند. آنان در میان اجزای صورت فقط چشم را نمی‌پوشانند تا حریم خود را به نگاه‌های بیرونی حفظ کنند و همین ‌امر از جمله بارز‌ترین نشانة تأثیر عامل دین بر لباس سنتی است.<ref>  [https://ensani.ir/fa/article/539418/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D یاسینی، «مطالعة فرهنگی و جامعه‌شناختی پوشاک سنتی زنان کنارة دریای جنوب ایران (بوشهر، هرمزگان و خوزستان)»، 1396ش، ص206.]</ref>  

صنایع دستی بندرعباس شامل انواع رودوزی‌ها است. زنان بندری لباس‌های خود را با انواع نقوش و دوخت‌های سنتی تزیین می‌کنند. نوع و نقش‌های به‌کار رفته و همچنین میزان تراکم دوخت‌ها روی لباس‌های بندری نشان‌دهندة موقعیت اجتماعی فرد پوشنده است:<ref>زارع‌پور، «بررسی سوزن‌دوزی لباس بندرعباس و کاربرد آن در لباس»، 1402ش، ص318.</ref>  

به دوخت نوارهای باریک خوس یا نقره، روی پارچه‌های توری و مخمل و همچنین پارچه‌هایی که دارای طرح‌های هندسی، منحنی، اسلیمی و خشتی است، خوس‌دوزی می‌گویند. خوس‌دوزی بیشتر برای تزیین پرده‌های توری و چادر‌های توری به‌رنگ تیره کاربرد دارد. روی خوس‌دوزی بیشتر از نقوش سترگان 6پر، 8پر و 12پر استفاده می‌شود. هنرمندان بندری خوس‌دوزی را با سایر رودوزی‌ها ترکیب کرده و اثری متفاوت خلق می‌کنند.<ref> [https://melalepersian.com/fa/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «لباس محلی مردمان هرمزگان»، وب‌سایت ملل‌پرشین.]</ref>  

این هنر به‌وسیلة نوعی هاون چوبی به‌نام «جوغن»، چند قرقره مخصوص به‌نام «قالب» و یک بالشتک استوانه‌ای‌شکل انجام می‌شود. باریک‌ترین نوع شک‌بافی، «زری یک فضله» و پهن‌ترین آن «شک مرافعی» نام دارد که برای تزیین لبة آستین، دمپای شلوار، دور یقه، جلوی سینه، لبة دامن و همچنین اطراف مقنعه و سجاده کاربرد دارد.<ref>زارع‌پور، «بررسی سوزن‌دوزی لباس بندرعباس و کاربرد آن در لباس»، 1402ش، ص317.</ref>  

هویت اجتماعی و عرف جامعه: پوشاک سنتی در گذشته، نمادی از تمایز و شناخت زنان بندرعباسی بود؛ اما تغییرات اجتماعی و ساختار چندفرهنگی هرمزگان، آن را به یک نماد موقعیتی بدل کرده است. اکنون این پوشاک بیشتر در مراسم خاص کاربرد دارد، و در زندگی روزمره، زنان به عرف غالب جامعه نزدیک شده‌اند.<ref> [https://www.chtn.ir/news/139909016/%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C «چالش‌های هویتی در پوشاک بومی زنان بندری»، وب‌سایت میراث آریا.]</ref>