استایل وینتیج

استایل وینتیج؛ سبکی در مد با استفاده از لباس‌های قدیمی.

استایل وینتیج (Vintage Style) در ابتدا باتوجه به رکود اقتصادی غرب و با پوشیدن لباس‌های دست دوم ظهور یافت و پس از گذشت مدتی با افزایش تقاضای آن، به مد روز تبدیل شد. امروزه نیز به‌دلیل اصالت، کیفیت و خاطره‌انگیز بودن به‌صورت ترکیبی با مد روز استفاده می‌شود.

مفهوم‌شناسی

استایل وینتیج همان مد قدیمی است و سبکی است که در آن لباس‌های قدیمی بیست تا صد سال گذشته، حدوداً از دهۀ ۱۹۲۰ تا ۱۹۸۰م، پوشیده می‌شود. سبک وینتیج با گذر زمان دچار تغییر می‌شود و از سیالیت در استایل برخوردار است و با گذشت هر دهه‌، دوران جدیدی از وینتیج آغاز می‌شود. برخی افراد در بازتعریف قدمت استایل وینتیج، آن را تنها مشابه لباس‌های قدیمی می‌دانند؛ نه‌ اینکه واقعاً قدیمی باشد. برخی نیز همۀ لباس‌های قدیمی را وینتیج نمی‌دانند؛ بلکه لباس‌های قدیمی که توسط طراح مشهور یا برندهای خاصی تولید شده باشند و در گذشته قیمت زیادی برای خرید آن پرداخت شده باشد، وینتیج می‌نامند. شماری از افراد، نو بودن لباس‌های قدیمی را در استایل وینتیج، اصل اساسی می‌پندارند؛ اما برخی دیگر همین که لباسی متعلق به گذشته باشد، نو یا دست دوم، وینتیج نام‌گذاری می‌کنند. امروزه استایل وینتیج ترکیب سبک‌‌های قدیمی با مد و سلیقه روز است و به‌صورت تلفیقی از مدل‌ها و سبک‌های دوره‌های مختلف استفاده می‌شود.

پیشینه

سبک وینتیج برای اولین بار در زمان جنگ جهانی اول رایج شد؛ در این زمان به‌دلیل محدودیت‌های موجود، مردم لباس‌های قدیمی یا دست دوم می‌پوشیدند و یا لباس‌های آسیب‌دیده خود را ترمیم می‌کردند. در دهۀ 1950م به‌دلیل رکود اقتصادی به‌ناچار سبک لباس‌های قدیمی و مستعمل برای فروش و کسب درآمد به بازار آمد. پوشیدن لباس‌های قدیمی و دست دوم در ابتدا نشانۀ فقر و موقعیت اجتماعی پایین افراد دانسته می‌شد و این‌گونه لباس‌ها از طرف خیریه به فقرا اهدا می‌شد. از اوایل دهۀ 1960م دختران جوان به پوشیدن لباس‌های مادربزرگ‌های خود روی آوردند. در سال 1968م برپایی نمایشگاهی از لباس‌های قدیمی مربوط به نود سال گذشته، موجب معرفی سبک وینتیج در عرصۀ عمومی شد؛ به‌طوری که در سال 1978م لباس‌های وینتیج در نیویورک به‌قدری محبوب شدند که تقاضا برای آنها از عرضه این لباس‌ها پیشی گرفت. بسیاری از فروشگاه‌های بزرگ به محل عرضۀ لباس‌های دست دوم برای جذب طبقۀ متوسط تبدیل شدند. در سال 1980م در آمریکا فروش لباس‌های دست دوم در آمریکا تا دو برابر افزایش یافت و سلبریتی‌ها هم به پوشیدن لباس دست دوم روی آوردند و لباس‌های منسوخ، در شمار لباس‌های مورد استفاده قرار گرفتند. سبک وینتیج که به‌دلیل رکود اقتصادی رایج شده بود، در دهه‌های 1990م نیز با رونق اقتصادی همچنان مد روز باقی ماند و معنای وینتیج از مد دست دوم به پوشیدن لباس‌های چند دهۀ گذشته تغییر کرد. از اوایل قرن بیست‌و‌یکم علاقه به لوازم نوستالژیک در تمام لایه‌های جوامع شدت یافت. امروزه استایل وینتیج برای مد روز ماندن، به‌صورت تلفیقی با لباس‌های مد روز استفاده می‌شود.

دلایل گرایش به استایل وینتیج

• تأثیر فرهنگ عامه در قالب فیلم‌های دهه‌های گذشته، تلویزیون، کتاب‌هایی با موضوع قدیمی، تصاویر و موسیقی گذشته؛
• ظهور اینترنت و دیده‌شدن فیلم‌های دهۀ 1930 تا 1980م و به اشتراک‌گذاری تصاویر دهه‌های گذشته بیش از هر زمان دیگری در بستر اینترنت؛
• میل به اصالت؛ منظور از اصالت در لباس ویژگی ذاتی آن نیست؛ بلکه تجاری نبودن آن است؛ یعنی تولید انبوهی نداشته باشد. اصالت و اعتبار لباس‌های قدیمی به‌دلیل دست‌دوز بودن آنها، در مقایسه با پوشاک جدید که به‌صورت انبوه تولید می‌شوند و افراد بسیاری از آن استفاده می‌کنند، بیشتر است.
• ایجاد ظاهری منحصربه‌فرد و برجسته به‌دلیل نپوشیدن لباس‌های یکسانی که همه می‌پوشند؛
• منعکس‌کنندۀ فردیت افراد؛
• مقرون‌به‌صرفه بودن لباس‌های قدیمی؛
• پارچه‌های باکیفیت لباس‌های قدیمی و استفاده از الیاف طبیعی به‌جای الیاف مصنوعی؛
• دوست‌دوز بودن لباس‌های قدیمی و عمر طولانی آنها؛
• امکان فروش مجدد لباس‌های قدیمی؛
• حس نوستالژی (خاطره‌انگیزی)؛ این حس نیز یکی از عوامل کلیدی در خرید لباس‌های قدیمی است. لباس‌های قدیمی هاله‌ای از گذشته را همراه خود دارند و نشانگر تداوم تاریخی هستند.
• تزئینات موجود در لباس‌های زنانۀ وینتیج با گل‌دوزی‌های رنگارنگ، نوارهای ظریف، منجوق‌دوزی و جواهردوزی‌ و استفاده از پارچۀ ابریشم؛
• هزینۀ تولید بالای پوشاک نو و حفظ محیط‌زیست؛ تولید پوشاک جدید نیاز به افزایش دام‌پروری، مزارع پنبه و کارخانه‌های ریسندگی داشت و انباشت لباس‌های دور‌ریختنی تهدیدی برای محیط‌زیست و منابع طبیعی بود.
• گروه‌های موسیقی؛ خرده‌فرهنگ ایجاد شده توسط گروه‌های موسیقی تاریخی، مانند راکبلی و رقص سوینگ نقش مهمی در علاقه عمومی به لباس‌های وینتیج داشتند.

ویژگی‌های استایل وینتیج

• اصالت و وقار؛
• سازگاری با محیط‌زیست؛
• سادگی در عین آراستگی؛
• صرفه‌جویی در تولیدات جدید و مصرف پارچه؛
• طراحی «بی‌زمان» لباس‌های وینتیج و قابلیت استفاده در هر زمان و دوره‌ای و مد روز بودن آنها؛
• پیوند مد و فرهنگ در استایل وینتیج به‌دلیل کاهش مصرف‌گرایی.

دلایل ترجیح استفاده از لباس‌های وینتیج به‌جای فست فشن

لباس‌های فست فشن در حجم انبوه، کیفیت پایین و با الیاف مصنوعی تولید می‌شوند. مصنوعی بودن الیاف این‌گونه لباس‌ها سبب می‌شود به مواد شیمیایی آغشته شوند یا در تولید پنبۀ این نوع لباس‌ها از آفت‌کش‌های سرطان‌زا استفاده شده باشد و سلامتی کارگران و مصرف‌کنندگان از این طریق به خطر بیفتد؛ اما مد وینتیج دوستدار محیط‌زیست است و جنس و الیاف‌ آن خطری برای سلامتی ایجاد نمی‌کند.

طرفداران استایل وینیج

عموماً افراد جوان و با طبقۀ متوسط اقتصادی از مد وینتیج استفاده می‌کنند؛ اما امروزه گستردگی استایل‌های وینتیج در چندین دهه، طیف وسیعی از مخاطبان در انواع سلیقه‌‌ها را به خود جذب کرده است.

اهداف استایل وینتیج

از پتانسیل لباس‌های وینتیج به‌عنوان سیگنال فرهنگی زمان و جزء مهم حافظۀ فرهنگی، آگاهی تاریخی و تصویرسازی استفاده می‌شود. کاهش مصرف‌گرایی و مادی‌گرایی نیز از اهداف این استایل است.

استایل وینتیج با استفاده از لباس‌های رترو

لباس، کفش و لوازم جانبی‌‌ که با الهام از طرح‌های قدیمی تولید شده‌اند، رترو نامیده می‌شوند. استفاده از رترو برای داشتن استایل وینتیج معمولاً به‌صرفه‌تر از لباس‌های قدیمی است و همچنین به‌دلیل کپی نبودن دقیق، برای به‌روز کردن، جلوه دادن و کاربردی‌تر کردن لباس‌های قدیمی استفاده می‌شود. این لباس‌ها بسیار شبیه به وینتج اصلی هستند و بیشتر آنها به‌صورت عمده در کشور چین تولید می‌شوند.

نمادهای استایل وینتیج

استایل وینتیج نمادهایی همچون لباس یقه‌دار، عینک‌های طبی گرد، دستمال سر، هدبند و کلاه دارد. علاقه‌مندان به استایل وینتیج اغلب کیف و کفش چرمی را بیش از هر نماد دیگری استفاده می‌کنند. کفش‌های آکسفورد و تخت با تزئینات روی آن از مدل های رایج در وینتیج است. جواهرات سبک وینتیج از جمله مواردی است که همیشه قابلیت استفاه دارد و اغلب جواهرات نقره، مروارید، دست‌بندهای پهن و گوشواره‌های بزرگ در این استایل کاربرد دارد و زیورآلات طلا در این سبک استفاده نمی‌شود.

استایل وینتیج زنانه

استایل وینتیج زنانه طرفدار بیشتری نسبت به استایل وینتیج مردانه دارد. از جمله ویژگی‌های آن عبارت است از:

• استفاده از رنگ‌های گرم و شاد مانند زرد، قرمز و نارنجی؛
• استفاده از چندین لایه‌ در طراحی لباس‌ها؛
• استفاده از کفش‌های پاشنه‌بلند، پاپیون‌دار و کیف‌های کوچک؛
• استفاده از لباس‌هایی با طرح‌های خال‌دار، گل‌دار، ریزنقش؛
• آستین‌های پفی؛
• ترکیب استایل امروزی و استایل وینتیج؛
• دامن‌های پلیسه‌دار، چین‌دار و کِلوش با قد متوسط و دامن‌های چهارخانۀ پشمی؛
• استفاده از لباس‌های جین به‌عنوان پایۀ اصلی استایل وینتیج؛
• بلوز و پیراهن یقه ملوانی؛
• چکمه‌های بلند؛
• کلاه و روسری؛ پوشش سر زنان غربی برای اولین بار در طول جنگ جهانی اول به‌هنگام انجام دادن کارهای سخت و مردانه رواج یافت. کلاه‌هایی که از جنس پشم، نمد، کاه یا مخمل ساخته می‌شدند و تزئیناتی همچون روبان، پاپیون یا پر داشتند. این نوع کلاه‌ها به‌عنوان مکمل استایل وینتیج شناخته می‌شوند. روسری‌های قدیمی نیز از ابریشم، پنبه یا پشم در استایل وینتیج دخترانه استفاده می‌شوند.
• اکسسوری‌؛ استفاده از اکسسوری‌های وینتیج مانند دستکش، سنجاق‌سینه، مروارید، آویز و ساعت‌های جیبی از دیگر کامل‌کننده‌های این استایل است.

استایل وینتیج مردانه

پوشیدن بافت‌های یقه اسکی یا کشباف در اندازه‌های متناسب و یا سایز بزرگ؛ ترکیب بلوز با کت؛ ترکیب کت چرم قدیمی به‌همراه شلوار جین؛ استفاده از لباس‌های جین در انواع پیراهن، بلوز، کت و تیشرت.

تفاوت استایل وینتیج و کلاسیک

استایل وینتیج مربوط به 20 تا 99 سال گذشته است؛ اما سبک کلاسیک، قدمتی بیش از صد سال دارد. در استایل کلاسیک به‌دلیل ظرافت، جنس باکیفیت پارچه و دوخت عالی استایل شیک‌تر و زیباتری ارائه می‌دهد و هزینه زیادی دربر دارد. به همین جهت، بسیاری از افراد از سبک کلاسیک در پوشش خود نمی‌توانند استفاده کنند و سبک وینتیج محبوب‌تر از کلاسیک واقع شده است.

تفاوت وینتیج با تاناکورا

وینتیج مربوط به لباس‌های نو یا دست دوم قدیمی دهه‌های گذشته است؛ اما تاناکورا بازار لباس‌های دست دوم روز و عموماً برندهای گران‌قیمتی است که برخی افراد به‌دلیل نداشتن توان مالی یا محدودیت دسترسی به مراکز خرید مربوطه، از آن خرید می‌کنند.

مراکز خرید لباس‌های وینتیج

در خارج از ایران، لباس‌های وینتیج در فروشگاه‌های دست دوم مربوط به خیریه‌ها، بازارهای فروش لوازم دست دوم، دست‌فروشی در صندوق ماشین‌ها، مغازه‌های آنتیک‌فروشی، حراجی‌ها، فروشگاه‌های لباس وینتیج می‌شود. در آمریکا لباس وینتیج در شهرک‌های دانشگاهی و محله‌های هنری شهرها یافت می‌شود. فروش اینترنتی نیز امکان دسترسی به مدل‌های خاص وینتیج را برای علاقه‌مندان در سراسر جهان فراهم کرده است. فروشگاه‌های آنلاین برای خرید این لباس‌ها شامل حراجی‌های ای بی، وب‌سایت‌های چندمنظوره مانند اتسی و فروشگاه‌های لباس وینتج آنلاین است.

استایل وینتیج ایرانی

قدمت و اصالت فرهنگ غنی ایرانی موجب شده پوشاک قدیمی ایرانی نه تنها در ایران بلکه در سایر نقاط جهان نیز طرفدار داشته باشد. برای ساخت سبک وینتیج ایرانی از روسری‌های محلی قدیمی در اقوام مختلف کرد، لر، ترک، بلوچ و شمالی می‌توان استفاده کرد. همچنین در استایل وینتیج ایرانی از لباس‌های سنتی حاوی انواع سوزن‌دوزی‌، تزئیناتی مانند سکه و یراق و نقوش مختلف استفاده می‌شود. ساخت استایل وینتیج در آینده نیازمند نگه‌داری لباس‌ها در چرخۀ استفاده و پرهیز از دور ریختن آنها به‌مدت طولانی است؛ عواملی همچون ارزشمند بودن لباس، خاطره داشتن با آن، یادگاری بودن و قابلیت استفادۀ مجدد از دلایل نگه‌داری لباس است.

منابع

• «آیا می‌دانید استایل وینتیج (VINTAGE) چیست؟»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 15 بهمن 1402ش.
• «استایل وینتیج (vintage) به چه استایلی گفته می شود؟»، وب‌سایت مجله، تاریخ درج مطلب: 18 دی 1402ش.
• «استایل وینتیج چیست و پایه و اساس آن چه چیزهایی است؟»، وب‌سایت طراحی لباس، تاریخ بازدید: 19 بهمن 1402ش.
• «استایل وینتیج چیست؟ چگونه استایل وینتیج داشته باشیم؟»، وب‌سایت پیچازی، تاریخ بازدید: 17 بهمن 1402ش.
• «استایل وینتیج چیست؟»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 28 آذر 1398ش.
• «استایل وینتیج چیست؟»، وب‌سایت پرس‌فا، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1401ش.
• «استایل وینتیج در سال 1402ش به سبک وینتیج یا رترو لباس Vintage Style»، وب‌سایت بورگ سالن، تاریخ درج مطلب: 30 دی 1402ش.
• «استایل وینتیج در مد و فشن چه معنی می‌دهد؟»، مجلۀ مد و استایل ربانی ژورنال، تاریخ درج مطلب: 23 تیر 1399ش.
• «استایل وینتیج»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: 15 بهمن 1402ش.
• «روسری وینتیج چیست؟»، وب‌سایت بانک روسری ایران، تاریخ بازدید: 18 بهمن 1402ش.
• زارع، طاهره، «استایل وینتیج، سبکی کلاسیک در دنیای مدرن»، وب‌سایت ژومنت، تاریخ درج مطلب: 1400ش.
• «سبک وینتیج چطور به محیط‌زیست کمک می‌کنه»، وب‌سایت کمدا، تاریخ درج مطلب: 29 سپتامبر 2023م.
• «سبک وینتیج چیست؟»، وب‌سایت بانی مد، تاریخ درج مطلب: 1 شهریور 1401ش.
• «شناخت استایل وینتیج (از ویژگی تا کاربرد!)»، وب‌سایت حجاب خورشید، تاریخ درج مطلب: 22 آبان 1401ش.
• عباسی سورشجانی، لاله، پیوند سبک «ونتیج» و زندگی سازگار با محیط‌زیست در طراحی لباس (مطالعۀ موردی قلاب‌دوزی رشت در دورۀ قاجار)، پایا‌نامۀ دورۀ کارشناسی‌ارشد، تهران، دانشکدۀ هنر و معماری دانشگاه علم و فرهنگ، شهریور 1394ش.
• «فست فشن چیست و چرا صنعتی مخرب است؟»، وب‌سایت نوین چرم، تاریخ درج مطلب: 3 اسفند 1401ش.
• «هر آنچه باید دربارۀ سبک وینتیج بدانیم؟»، وب‌سایت طراحان لباس، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1402ش.
• «Vintage چیست؟ و استایل Vintage به چه چیزی اشاره دارد؟»، وب‌سایت رز مد، تاریخ درج مطلب: 16 خرداد 1398ش.
• Fischr, Nancy. 2015. “Vintage, the First 40 Years: The Emergence and Persistence of Vintage Style in the United States”. journal of current cultural research 7.
• Veenstra, Aleit and Kuipers, Giselinde. 2013. “It Is Not Old-Fashioned, It Is Vintage, Vintage Fashion and The Complexities of 21st Century Consumption Practices”. Sociology Compass 7.