نگهداری گربه در خانه

نگهداری گربه در خانه؛ همزیستی انسان و گربه در فضای مسکونی.

اهلی کردن گربه‌ها توسط انسان‌ها با اهداف کاربردی، پیشینۀ طولانی دارد. امروزه عواملی مانند تقلید فرهنگ بیگانه، کاهش تعاملات اجتماعی، استفادۀ افراد مشهور و کاهش رغبت به فرزندآوری موجب گرایش به نگهداری گربه شده است که علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های خطرناک و آسیب‌های روانی شدید، نوعی حیوان‌آزاری محسوب می‌شود.

تاریخچه نگهداری گربه در خانه

بیش از پنج هزار سال از اهلی کردن گربه‌ها توسط انسان و راه یافتن آنها به خانه می‌گذرد. محققان شواهدی از نخستین گربه‌های اهلی را در روستایی در چین یافته‌اند که قدمت آن به حدود ۳۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این گربه‌ها جوندگانی را شکار می‌کردند که از غلات ذخیره‌شده کشاورزان تغذیه می‌کردند. در این خانه‌ها، بخشی از حیاط منزل برای نگهداری از گربه اختصاص داده‌ شده است. امروزه همزیستی انسان و گربه‌ها معانی مختلفی پیدا کرده و راه‌یابی آنها به درون خانه‌ها، گسترش یافته است.

ویژگی شخصیتی مالکان گربه‌های خانگی

روانشناسان معتقدند افرادی که به نگهداری گربه‌های خانگی می‌پردازند، شرایط روحی ویژه‌ای دارند و افرادی حساس یا افسرده هستند. مالکان گربه، نسبت به افرادی که از سگ نگهداری می‌کنند، معمولاً دارای اعتمادبه‌نفس پایین‌تر هستند و صراحت کمتری دارند و به‌صورت تدافعی عمل می‌کنند.

افرادی که گربه‌ها را دوست دارند، درون‌گرا و فردگرا هستند. این افراد هنگام مواجهه با وضعیت‌های نامعمول نگرانی زودهنگام دارند و دچار استرس می‌شوند. همچنین، این افراد عصبی، دمدمی مزاج و مستعد ابتلا به روان‌رنجوری هستند. دنیل گاستلو، از محققان دانشگاه کارول در ویسکانسین، معتقد است که مالکان گربه‌ها، افرادی ناسازگار هستند.

عوامل گرایش به نگهداری از گربه‌های خانگی

• رشد قابل توجه گربه‌ها؛ روانشناسان معتقدند که افزایش حضور گربه‌ها در سطح شهرها موجب افزایش علاقه‌مندی به آنها، ایجاد پیوند عاطفی و گرایش به نگهداری از آنها می‌شود.
• کاهش تعاملات اجتماعی؛ با کاهش روابط اجتماعی و ارتباطات خانوادگی، مجموعه‌ای از خلأهای عاطفی در انسان شکل می‌گیرد که برای رفع نیازهای احساسی و عاطفی از گربه‌های خانگی استفاده می‌کند.
• تقلید از فرهنگ غرب؛ برخی جوانان و نوجوانان با الگو‌گیری از سبک زندگی غربی، نگهداری از گربه‌های خانگی را نوعی تجدد و فرهیختگی قلمداد می‌کنند.
• استفاده‌های افراد مشهور؛ استفادۀ چهره‌های مشهور از حیوانات برای جذب مخاطب و سرگرم کردن مخاطبان خود در گرایش کاربران به نگهداری از حیوانات خانگی مؤثر است.
• فرار از تنهایی؛ در جوامع مدرن، انسان‌ها با فاصله گرفتن از دیگران احساس تنهایی بیشتری می‌کنند و به‌جای فرزندآوری و برقراری روابط اجتماعی با سایرین، به نگهداری از گربه روی آورده‌اند.

پیامدهای نگهداری از گربۀ خانگی

نگهداری از گربه‌ها به دلیل نیاز به مراقبت‌های بهداشتی، تغذیه مناسب و رفتارهای خاص، با چالش‌هایی همراه است. نظافت مداوم خاک گربه، سختی در آموزش و تربیت و رفتار شکارچی آنها که ممکن است پرندگان یا دیگر موجودات را به خانه بیاورند، از جمله مشکلات رایج هستند.

گربه‌ها ممکن است با خراشیدن یا گاز گرفتن، به انسان آسیب برسانند و برخی از آن‌ها به‌دلیل فعالیت شبانه، موجب اختلال در خواب افراد شوند. بر اساس تحقیقات، گربۀ خانگی موجب آلرژی و بروز مشکلات تنفسی در افراد می‌شود. همچنین گربه‌های خانگی برای تخلیۀ انرژی نیاز به بازیگوشی دارند و مالکان حیوانات خانگی زمان زیادی را برای بازی با این حیوانات صرف می‌کنند.

بیماری‌های ناشی از گربه خانگی

میکروب‌های موجود در زیر ناخن‌های گربه، هنگامی که گربه روی پوست انسان خراش یا چنگ می‌اندازد موجب بروز آلودگی و بیماری می‌شوند. گربه‌ها حامل بیماری‌های عفونی زیادی هستند که برای انسان‌ها و به‌ویژه زنان باردار خطرناک است. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

توسکموپلاسموز؛ نوعی بیماری عفونی است و در صورتی که زن باردار به آن مبتلا شود منجر به ناهنجاری‌هایی مانند نابینایی و حتی سقط جنین می‌شود.

کمپیلوباکتر؛ نوعی بیماری ویروسی است که از طریق تماس با مدفوع گربه به انسان منتقل می‌شود و حتی با شست‌وشوی سریع دست‌ها از بین نمی‌رود.

درماتوفیتوز؛ نوعی بیماری پوستی است که ابتلای انسان به این بیماری باعث ضایعۀ پوستی، خارش و قرمزی قسمت‌های مختلف بدن می‌شود.

توکسوئیدی؛ در این بیماری، کرم‌هایی که به میزان زیاد در رودۀ گربه هستند از طریق مدفوع به بدن انسان منتقل می‌شوند.

سالمونلا؛ نوعی بیماری رایج که در اثر برخورد با مدفوع گربه باعث تب و معده‌درد شدید می‌شود.

اسکیزوفرنی؛ نتایج تیمی از محققان دانشگاه سیدنی روی مالکلان گربه‌ها طی ۴۴ سال بیانگر این است که افرادی که اقدام به نگهداری گربه‌های خانگی می‌کنند، ۴۲% بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به اختلالات روانی هستند که علائمی مشابه اسکیزوفرنی دارد.

علاوه بر این موارد، گربه‌ها می‌توانند ناقل بیماری‌های خطرناک دیگری نیز باشند ازجمله: تولارمی، کرم نواری گربه،‌ هاری، اسپورتریکوزیس، کریپتوسپوریدیوز، عفونت ژیاردیا، کرم قلابدار، MRSA، طاعون، کرم‌های گرد و بیماری‌های منتقله از کنه.

هزینه‌های نگهداری از گربه‌های خانگی

هزینه‌های نگهداری از گربه شامل هزینه‌های اولیه مانند خرید گربه، خرید لوازم اولیه مانند ظرف غذا و آب، باکس، بستر و اسباب‌بازی و هزینه‌های دائم مانند تهیه غذا و مراقبت‌های بهداشتی است. بیشترین هزینه‌های نگهداری گربۀ خانگی شامل تامین غذای حیوانات خانگی، مراقبت و اسباب‌بازی و هزینه‌های پزشکی است.

پیامدهای نگهداری از گربه بر رفتار انسان

اختلالات و آسیب‌های روانی

نگهداری از گربه، موجب ایجاد وابستگی عمیق به گربه می‌شود. رفتارهای غیرمعمولی و غیرقابل پیشبینی گربه‌ها، بر سطح استرس مالکان مؤثر است و زمینۀ آسیب‌پذیری روانی آنها را فراهم می‌کند. کودکانی که در خانواده‌ با گربه بزرگ می‌شوند، بیشتر از سایرین به اختلالات روانی و روان‌پریشی دچار می‌شوند.

مالکان گربه‌های خانگی به‌دلیل وابستگی شدید به این حیوان، ظرفیت پذیرش بیماری یا فوت این حیوان را ندارند و با مرگ این حیوان، عارضۀ روحی مالک آن مشابه داغ‌دیدگی یکی از اقوام او است.

عدم تمایل به فرزندآوری

انسان‌ها با نگهداری از گربه‌، حس مهرطلبی پدرانه و مادرانگی نسبت به این حیوان از خود بروز می‌دهند و بعد از مدتی، این حس مادرانگی و پدرانگی به انسان را از دست می‌دهند و دیگر تمایلی به فرزندآوری ندارند.

زوفیلیا (حیوان‌خواهی)

نگهداری گربه در منزل، در موارد نادر ممکن است به بروز انحرافات رفتاری مانند زوفیلیا (حیوان‌خواهی) منجر شود. این رفتار علاوه بر آسیب به حیوان، پیامدهای جسمی و روانی جدی برای انسان به همراه دارد. برقراری رابطۀ جنسی با حیوانات، علاوه بر آزار و اذیت حیوانات، خطر شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان را افزایش می‌دهد.

اختلال نعوظ در مردان

بیماری «گربه‌خراشی» یک عفونت باکتریایی ناشی از Bartonella henselae است که از خراش یا گاز گرفتن گربه منتقل می‌شود. علائم شامل تب، تورم غدد لنفاوی و سردرد بوده و در موارد شدید می‌تواند به مشکلات عصبی، التهاب مغزی و عفونت قلبی منجر شود. عوارض نادر آن مانند اختلال نعوظ و درد بیضه، احتمالاً به دلیل التهاب و تاثیر بر سیستم عصبی یا عروق رخ می‌دهد.

اثرپذیری از انگل توکسوپلاسما گوندی

انگل توکسوپلاسما گوندی تنها در رودۀ گربه‌ها قادر به تولیدمثل است. برخی از دانشمندان معتقدند این انگل می‌تواند رفتار انسان‌ها را نیز تغییر دهد و موجب تغییرات شخصیتی، افزایش روان‌رنجوری، اسکیزوفرنی و حتی خودکشی در افراد شود.

واکنش گربه‌ها به رفتارهای مالکان خود

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که گربه‌ها واکنش‌های کمتری نسبت به صاحبان خود نشان می‌دهند، چه زمانی که صاحب‌شان آنها را ترک می‌کند و چه زمانی که بازمی‌گردند. در حالی که صاحبان گربه‌ها به‌طور عاطفی بر رابطه با حیوانات خود سرمایه‌گذاری می‌کنند، گربه‌ها معمولاً علاقه‌مندی مشابهی نسبت به این نوع وابستگی عاطفی نشان نمی‌دهند.

طرفداران گربه ممکن است رفتارهایی مانند مالیدن بدن گربه به پاهای انسان را نشانۀ محبت بدانند؛ اما بسیاری از محققان این رفتارها را با اهداف دیگری تفسیر می‌کنند. مالیدن به پاها ممکن است برای پخش بوی خود و علامت‌گذاری قلمرو باشد. همچنین، تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از گربه‌ها از نوازش شدن خوش‌شان نمی‌آید و در مواجهه با این رفتار، سطوح استرس بیشتری نشان می‌دهند.

تاثیر نگهداری حیوان خانگی بر روابط زوجین

گزارش‌ها حاکی از این است که زوج‌هایی که اقدام به نگهداری از گربه کرده‌اند، بعد از مدتی به واسطۀ ایجاد وابستگی شدید بین یکی از زوجین و حیوان و صرف تمام توجه به آن، دچار اختلاف شده‌اند و نگهداری از گربه یکی از عوامل اصلی طلاق زوجین است.

بر اساس نظرسنجی انجمن محصولات حیوانات خانگی آمریکا، ۳۰% شرکت کنندگان بیان کرده‌اند که همسر آنها پس از حیوان خانگی در رتبۀ دوم قرار دارد. تحقیقات انجام شده بیانگر این است پیوند بین مالکان و حیوانات خانگی به‌ میزانی قوی است که افراد به آسانی به‌خاطر آن از شریک زندگی خود جدا می‌شوند.

صنعت حیوانات خانگی

صنعت حیوانات خانگی با حاضر کردن گربه‌ها به‌عنوان یکی از نقش‌های فیلم‌ها و کارتون‌ها و عادی‌ جلوه‌دادن نگهداری از آنها، مخاطبان را به تهیۀ این حیوانات تشویق می‌‌‌‌کنند. این صنعت، با افزایش فروش این حیوانات و تولید و عرضۀ محصولات غذایی و بهداشتی به سود کلان می‌رسد.

در آمریکا بیش از ۲۰۰ میلیون حیوان خانگی وجود دارد که هزینه سالانه نگهداری آن‌ها شامل ۶۰ میلیارد دلار برای تغذیه و مراقبت و ۵۰ میلیارد دلار برای بیمه می‌شود. این، علاوه بر زمانی است که صاحبان‌شان صرف رسیدگی به تغذیه، بهداشت و سرگرمی آن‌ها می‌کنند.

واردات حیوان خانگی به ایران رونق بالایی دارد. آمارهای گمرک ایران حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۵ش بیش از چهارده میلیارد تومان غذای سگ و گربه وارد کشور شده است که نسبت به سال قبل، ۲۵% افزایش داشته است.

چالش‌های نگهداری از گربه‌های خانگی

کارشناسان محیط‌زیست معتقدند که محدود کردن حیوان در خانه، نوعی حیوان‌آزاری است. گربه‌ها به‌جای زندگی در طبیعت، با اسیر شدن توسط انسان‌ها مجبور به وفق‌دادن خود با انسان‌ها و زندگی در منازل تنگ و محصور هستند که به‌معنای محروم کردن آنها از حقوق اولیه و ذاتی آنها است.

جدا کردن گربه‌ها از محیط طبیعی‌شان و قرار دادن آنها در محیط‌های بسته و مسکونی، باعث می‌شود که نتوانند رفتارهای طبیعی خود را انجام دهند. این کمبود رفتارهای طبیعی، موجب بروز استرس در گربه و رفتارهای مشکل‌ساز مانند خاراندن خود در قسمت‌های مختلف خانه می‌شود.

این کمبود رفتارهای طبیعی به استرس منجر می‌شود که ممکن است به مشکلاتی همچون ادرار کردن در مکان‌های نامناسب، خراشیدن وسایل منزل، لیسیدن بیش از حد بدن یا مشکلات جسمی و بیماری‌های مزمن منجر شود.

منابع

• «افرادی که گربه را بیشتر از سگ دوست دارند دارای چه خصوصیاتی هستند؟»، وب‌سایت سزار کندی، تاریخ بازدید: 25 دی 1403ش.
• باقری، رحمان و دیگران، «مطالعۀ جامعه‌شناسی پدیدۀ نگهداری از حیوانات خانگی (مطالعۀ موردی شهر اهواز، سال 1400)»، فصلنامۀ مطالعۀ توسعۀ اجتماعی- فرهنگی، شمارۀ 4، بهار 1401ش.
• بیرشک، بهروز، «وابستگی روانی به حیوانات خانگی»، وب‌سایت ایانا، تاریخ درج مطلب: 1 آذر 1395ش.
• «تاثیر نگهداری حیوانات خانگی بر زندگی انسان»، وب‌سایت گلدون، تاریخ بازدید: 25 دی 1403ش.
• «تاثیرات حیوانات خانگی بر روی روابط زناشویی»، وب‌سایت آخرین خبر، تاریخ درج مطلب: 16 مهر 1401ش.
• آتش‌افروز، محرم، «تک فرزندی و همزیستی با حیوانات نشانه چیست؟»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: 14 اسفند 1397ش.
• نظری‌زاده، سمیه، «تنهایی‌هایی که با حیوانات پر می‌شوند/ خسارات جبران‌ناپذیر یک همزیستی به‌ظاهر مسالمت‌آمیز»، خبرگزاری فارس، تاریخ بازدید: 21 دی 1403ش.
• «چرا برخی به نگهداری از حیوان خانگی روی می‌آورند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 6 تیر 1401ش.
• «چرا برخی خانواده‌های ایرانی تمایل به نگهداری سگ یا گربه دارند؟»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 12 آبان 1398ش.
• «چه کسانی سگ و گربه نگه می‌دارند؟»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 21 آبان 1396ش.
• خانی، جوانه، «آشنایی با تاریخچۀ شگفت‌انگیز گربه»، وب‌سایت مجلۀ دنیای حیوانات، تاریخ بازدید: 25 دی 1403ش.
• «درک شخصیت افراد بر اساس حیوان خانگی‌شان»، وب‌سایت پینادو، تاریخ بازدید: 25 دی 1403ش.
• «رابطۀ جنسی با حیوانات»، وب‌سایت فیلیا، تاریخ بازدید: 25 اسفند 1403ش.
• «روانشناسی صاحبان سگ، گربه و حیوانات خانگی»، وب‌سایت قدرت نامحدود، تاریخ بازدید: 25 دی 1403ش.
• «کارشناسان دربارۀ خطر احتمالی ابتلا به اسکیزوفرنی برای صاحبان گربه هشدار می‌دهند»، وب‌سایت داروتامین، تاریخ درج مطلب: 24 آذر 1402ش.
• «گربه‌ها باعث ناباروری می‌شوند؟»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 19 آذر 1400ش.
• «گربه‌های خانگی می‌توانند برای قدرت جنسی آقایان خطرساز شوند»، وب‌سایت اسپوتنیک ایران، تاریخ درج مطلب: 25 دی 1403ش.
• «نگهداری گربه در خانه/ مزایا، معایب و هزینه»، وب‌سایت گهواره، تاریخ بازدید: 20 دی 1403ش.
• «نگهداری گربه در خانه چه بلایی سر مردان می‌آورد»، وب‌سایت همشهری‌آنلاین، تاریخ درج مطلب: 23 اردیبهشت 1401ش.
• نوبار، تحریریه، «نگهداری گربه در آپارتمان/ مزایا، معایب و نکات»، وب‌سایت شرکت نوبار، تاریخ درج مطلب: 3 آبان 1403ش.
• مرتضوی، ژینوس، «هزینۀ نگهداری گربه؛ برای نگهداری از گربه در خانه چقدر باید هزینه کنم؟»، وب‌سایت وتوریا، تاریخ بازدید: 20 دی 1403ش.
• «یک روانشناس: نگهداری از حیوانات خانگی نوعی حیوان‌آزاری است!»، پایگاه خیری تحلیلی حکیم مهر، تاریخ درج مطلب: 28 مهر 1397ش.
• “Cats”. CDC website، Date of visit: 15 Jan 2025.
• “How to keep an indoor cat happy”، cats protection website، Date of visit: 14 Jan 2025.
• “What research says about cats: they’re selfish، unfeeling، environmentally harmful creatures”، vox website، Date of visit: 15 Jan 2025.