خودشیفتگی جنسی

خودشیفتگی جنسی؛ تفکر و ارتباط جنسی خودمحورانه با دیگران.

خودشیفتگی جنسی به‌معنای تمرکز بر خود و نبود توانایی همدلی جنسی در ارتباطات جنسی است. افراد دچار خودشیفتگی جنسی تنها به تأمین رضایت شخصی خود اهمیت می‌دهند و توانایی ارتباط متقابل همدلانه با همسر خود را ندارند. این ویژگی منجر به نارضایتی از زندگی زناشویی، کاهش کیفیت روابط و ایجاد مشکلات روانی برای خود و اطرافیان می‌شود. روان‌درمانی، طرح‌واره‌درمانی، درمان فراشناختی و درمان چند بعدی معنوی می‌تواند به درمان این ویژگی نامطلوب در افراد کمک کند.

اختلال خودشیفتگی جنسی

خودشیفتگی یا نارسیسیسم به‌معنای عشق به خود به‌صورت ناسالم است و یک نوع اختلال شخصیت محسوب می‌شود که اولین بار در نوشته‌های فروید مطرح شد. خودشیفتگی جنسی به برقراری ارتباط جنسی خودمحورانه با دیگران گفته می‌شود. افراد دچار خودشیفتگی جنسی، ویژگی‌های افراد خودشیفته را دارند؛ اما این خودشیفتگی فقط در تفکر و رفتار جنسی آنها خودش را نشان می‌دهد.

تفاوت خودشیفتگی جنسی و اختلال خودشیفتگی

در خودشیفتگی جنسی، نشانه‌های خودشیفتگی فقط در رفتار جنسی فرد بروز پیدا می‌‌کند؛ اما فرد مبتلا به اختلال خودشیفتگی در تمام جنبه‌های زندگی نشانه‌های افراد خودشیفته را دارد. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که خودشیفتگی جنسی می‌تواند رفتارهای خشونت‌آمیز جنسی مانند تجاوز و اجبار جنسی را ایجاد کند؛ اما هیچ مدرکی درباره اینکه  اختلال خودشیفتگی باعث رفتارهای پرخاشگرانه جنسی می‌شود وجود ندارد.

نشانه‌های خودشیفتگی جنسی

افراد دچار خودشیفتگی جنسی فکر می‌کنند از نظر جنسی بسیار جذاب هستند، نسبت به دیگران در ارتباط جنسی از مهارت ‌بیشتری برخوردار هستند، انتظار دارند همه مراعات آنها را بکنند و فقط به رضایت جنسی خود اهمیت می‌دهند و حتی ممکن است برای ارضای نیاز جنسی و جسمی خود به دیگران دست‌درازی کنند. افراد خودشیفته چه در خیال و چه در حوزه عمل خودبزرگ‌بین هستند، مدام نیاز به تحسین دیگران دارند، توانایی همدلی جنسی با دیگران را ندارند، نسبت به انتقاد حساس هستند و با خشم یا تمسخر نسبت به آن موضع می‌گیرند، احساس حسادت و رفتارهای متکبرانه و خودخواهانه دارند. بعضی از ویژگی‌های افراد خودشیفته مانند اقتدارطلبی، برتردانستن خود و تحسین‌کردن خود، ارتباطی با بیماری‌های روانی ندارند و بعضی دیگر از ویژگی‌ها مانند بهره‌کشی و احساس محق‌بودن می‌تواند باعث بیماری‌های روانی مثل افسردگی و اضطراب شود. پرخاشگری جنسی، اولویت قرار دادن نیازهای فیزیکی و جنسی خود و نادیده گرفتن نیازهای عاطفی همسر، اجبار شریک زندگی به فعالیت‌های جنسی‌ای که باعث ناراحتی او می‌شود و حساسیت نسبت به رابطه جنسی بیشتر و بهتر دیگران از دیگر نشانه‌های افراد خودشیفته جنسی محسوب می‌شود.

دلایل ایجاد خودشیفتگی جنسی

بعضی پژوهشگران بر این باور هستند که ویژگی‌های مردانه احتمال ابتلا به خودشیفتگی را افزایش می‌دهد. در برخی مطالعات مردان در پرسشنامه شخصیت خودشیفته در تمام زیر مقیاس‌ها مانند بهره‌کشی، احساس برتری و خودتحسین‌گری نمرات بالاتری نسبت به زنان کسب کردند. در فرهنگ‌هایی که به ارزش‌های فردی بیشتر توجه می‌شود، افراد تواضع کمتری دارند و به تجارب خود متکی هستند، در آنها خودشیفتگی بیشتری مشاهده می‌شود. بعضی از پژوهشگران دلیل ایجاد خودشیفتگی را به عزت نفس پایین افراد مرتبط می‌دانند که از طریق اغراق در توانمندی‌های ظاهری خود سعی در پنهان‌کردن حقارت و عزت نفس پایین خود که برگرفته از تجارب اولیه زندگی است دارند. همدل نبودن والدین و برقرار نکردن ارتباط صحیح با فرزند در دوران رشد از دیگر دلایل ایجاد خودشیفتگی است.

پیامدهای خودشیفتگی جنسی

خودشیفتگی جنسی باعث می‌شود که فرد در حفظ رابطه سالم با دیگران دچار مشکل شود و همچنین باعث آسیب روانی هم به خود فرد و هم اطرافیان فرد خودشیفته می‌شود. دشواربودن برقراری رابطه عاطفی و عمیق برای این افراد و روی‌آوردن به تجاوز و رفتارهای آسیب‌زننده جنسی از دیگر پیامدهای خودشیفتگی جنسی محسوب می‌شود. این افراد ممکن است در ظاهر جذاب و مطمئن به نظر برسند؛ اما در اصل عزت نفس پایین خود را پشت این رفتارهای ظاهری پنهان می‌کنند. عزت نفس پایین و حساسیت شدید نسبت به انتقاد باعث می‌شود که زمانی که دچار مشکل می‌شوند از دیگران کمک نگیرند. نتایج یک مطالعه در سال 2012م نشان می‌دهد که در افراد خودشیفته غدد درون‌ریز بسیار فعال است و این موضوع می‌تواند سطح هورمون‌های استرس‌زا را در بدن افزایش دهد که در دراز مدت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را زیاد می‌کند.

تأثیر خودشیفتگی جنسی بر رابطه زناشویی

یکی از پیامدهای ازدواج سالم از بین رفتن خودمحوری و ایجاد وحدت بین زن و مرد است. اگر افراد بعد از ازدواج دچار خودشیفتگی باشند، این ویژگی باعث به‌وجود آمدن اختلاف، سردشدن و حتی جدایی بین زن و مرد خواهد شد. تحقیر و سرزنش که یکی از ویژگی‌های افراد خودشیفته محسوب می‌شود عامل مهمی در شکل‌گیری اختلافات زناشویی است. روی‌آوردن به ارتباط فرازناشویی، کم‌ارزش نشان دادن همسر برای حفظ عزت نفس خود، مستعدبودن برای خیانت و دچارشدن به اعتیاد جنسی از دیگر اثرات منفی خودشیفتگی جنسی بر زندگی مشترک است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که خودشیفتگی جنسی باعث نارضایتی از زندگی مشترک و رابطه جنسی خواهد شد. زوج‌های خودشیفته همدلی، پذیرش و صمیمیت کمتری دارند و همین امر باعث کاهش کیفیت رابطه و رضایت زناشویی آنها می‌شود.

درمان خودشیفتگی جنسی

1. روان درمانی: در حال حاضر درمان دارویی برای این بیماری وجود ندارد؛ اما روان‌درمانی برای کمک به این افراد مفید است و باعث می‌شود بتوانند احساسات خود را بهتر مدیریت کنند و عزت نفس بالاتر و روابط سالم‌تری با دیگران داشته باشند. علاوه براین خودشیفتگی با افزایش سن کاهش می‌یابد و همین امر نشان از قابل تغییر بودن این ویژگی دارد. افراد دچار خودشیفتگی جنسی می‌توانند از طریق ارتباط با درمان‌گر روش ارتباط صحیح با دیگران را بیاموزند و همدلی خود را افزایش دهند.
2. طرح‌واره درمانی: یکی دیگر از روش‌های درمان خودشیفتگی استفاده از طرح‌واره درمانی است که بر عمیق‌ترین سطح شناخت تاکید دارد و به‌دنبال حل ریشه‌ای مشکل و اصلاح طرح‌واره‌های ناسازگار است. پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد که بین خودشیفتگی و داشتن طرح‌واره‌های ناسازگار ارتباط وجود دارد و روش طرح‌واره درمانی بر کم‌شدن نشانه‌های خودشیفتگی اثرگذار است.
3. فراشناخت‌درمانی: به‌دلیل آنکه نداشتن توانایی‌های فراشناختی یکی از ویژگی‌های افراد خودشیفته است و این افراد نمی‌توانند خود را به جای دیگران بگذارند و همدلی پایینی دارند؛ اما خودشان از این موضوع آگاه نیستند، درمان بین فردی فراشناختی با هدف کمک به بالارفتن خودآگاهی ضعیف افراد خودشیفته به درمان این ویژگی در آنها کمک می‌کند.
4. درمان چند بعدی معنوی: با کمک این نوع درمان می‌توان اختلالات روانی را بر اساس سازه‌های انسان‌شناسی در قران کریم تفسیر کرد. انسان با ادراکی که از خداوند، معاد، هستی و خود دارد، عمل خود را سازمان می‌دهد. با خود مراقبت‌گری و توجه به بعد معنوی سلامت روان انسان حفظ می‌شود؛ اما اگر فرد اعمال ناهمگون با نظام فطری خود را تجربه و ادراک کند و به قدرت تشخیص‌گری عقل بی‌توجه باشد اختلال روانی برای فرد ایجاد می‌شود. از نگاه قران کریم، عواملی مانند برخورداری از امکانات مادی و رفاه زیاد، احساس بی نیازی، زینت‌دادن دنیا توسط شیطان در چشم انسان و درک‌نکردن موقعیت خود در هستی باعث ایجاد خودشیفتگی می‌شود. اگر انسان بداند هر نعمت و کمالی از طرف خداوند است دیگر گرفتار خودشیفتگی نمی‌شود. هر انسانی باید بداند که در مقابل خدا فقیر محض است و هر زمان که خدا بخواهد می‌تواند نعمت‌هایش را از او بگیرد. برای درمان خودشیفتگی بر اساس آیات قران انسان باید همیشه متوجه نیاز ذاتی و فقر خود در مقابل خداوند باشد تا دچار خودشیفتگی نشود.

منابع

• جان‌بزرگی، «درمان چند بعدی معنوی: امکان تبیین پدیده‌های روانی (سلامتی و اختلال) با سازه‌های معنوی شخصیت بر اساس منابع دینی»، نشریه روانشناسی بالینی و شخصیت، دوره 14، شماره 2(27)، 1395ش.
• حمزوی، فاطمه و قربانی، نیما، «خودشیفتگی و نقش‌های جنسی در نوجوانان دختر ایرانی»، نشریه مطالعات زنان، دوره 5، شماره 2، 1386ش.
• خدابنده‌لو، سعید و دیگران، «اثربخشی طرحواره درمانی ذهنیت مدار بر عزت نفس افراد دارای اختلال شخصیت خودشیفته: پژوهش مورد منفرد» نشریه مطالعات روانشناسی بالینی، دوره 8، شماره 30، 1396ش.
• «خودشیفتگی جنسی چیست؟»، وب‌سایت دکتر حمید مهرابی، تاریخ بازدید: 26 خرداد 1403ش.
• «خودشیفتگی جنسی چیست؟-علائم، عوارض و درمان آن»، وب‌سایت دکتر زینو، تاریخ بازدید: 30 خرداد 1403ش.
• «خودشیفتگی جنسی»، وب‌سایت ویرو، تاریخ درج مطلب: 1 آبان 1400ش.
• «خودشیفتگی چه تأثیری بر رابطه زناشویی می‌گذارد؟»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 10 شهریور 1395ش.
• رحیمی و آزاد فلاح، «مقایسه علاقه اجتماعی، خودشیفتگی و رضایت زناشویی در زوجین ایرانی و افغانستانی»، مجله روانشناسی بالینی، سال 10، شماره 2 (پیاپی 38)، 1397 ش.
• رهنمایی، محمدجمال و اسدی، جوانشیر، «مقایسه اثربخشی دو رویکرد روان‌کاوی و طرح‌واره‌درمانی در درمان اختلال شخصیت خودشیفته»، نشریه مطالعات ناتوانی، دوره 12، 1401 ش.
• طاها، مهدی، «درمان خودشیفتگی در قرآن»، وب‌سایت هدانا، تاریخ درج مطلب: 27 آبان 1399ش.
• مرادی اورگانی، عیسی و دیگران، «تأثیر درمان بین فردی فراشناختی بر کیفیت زناشویی مرد خودشیفته: مطالعه موردی»، فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، دوره 9، شماره 1، 1397ش.