مازوخیسم جنسی

مازوخیسم جنسی؛ احساس لذت از تحقیرشدن و آسیب دیدن در فعالیت جنسی.

مازوخیسم جنسی نوعی اختلال است که در آن فرد از رنج بردن یا تحقیر شدن در حین فعالیت‌های جنسی لذت می‌برد. هرچند علل دقیق این اختلال هنوز مشخص نیست؛ اما عواملی همچون آسیب‌های دوران کودکی و مشکلات خانوادگی می‌توانند در شکل‌گیری آن مؤثر باشند. اگر این اختلال ادامه یابد، ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس فرد و ایجاد مشکلات جدی در روابط اجتماعی او شود. همچنین، ممکن است این وضعیت به آزار اطرافیان، به‌ویژه خانواده فرد، منجر شود.

مفهوم‌شناسی

مازوخیسم جنسی به‌معنای آزارخواهی جنسی است. این اختلال در روان‌شناسی یکی از موارد نابهنجاری جنسی محسوب می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال از شکنجه شدن، لذت جنسی کسب می‌کنند. محور اصلی این اختلال تحقیر شدن، کتک خوردن، به بند کشیده شدن یا رنج کشیدن است.

شیوع

طبق گزارش DSM-5 میزان شیوع این اختلال نامعلوم است. البته برخی شواهد حکایت از این دارد که در کشور‌های ثروتمند غربی شیوع بیشتری نسبت به سایر کشورها دارد.

تشخیص مازوخیسم جنسی

بر اساس DSM-5 معیارهای تشخیص این اختلال شامل موارد زیر است:

الف- فرد به‌طور مکرر و شدید از هر کاری که باعث رنج و عذاب او شود، مانند تحقیر شدن و کتک خوردن، دچار تحریک جنسی می‌شود. این برانگیختگی شدید از طریق خیال‌پردازی، امیال یا رفتارهای او قابل تشخیص است.

ب- بر اثر این مشکل فرد رنج و فشار روانی شدیدی را تجربه می‌کند و یا بر اثر آن دچار اختلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر بخش‌های مهم زندگی شده است.

ویژگی‌های رفتاری افراد با تمایلات مازوخیستی

افراد مبتلا به اختلال مازوخیسم تمایل دارند با کسانی که اختلال سادیسم یا دگرآزاری دارند، ارتباط برقرار کنند. همچنین سعی می‌کنند خود را به فرد مورد علاقه‌شان تحمیل کنند و هرگونه ‌توهینی را از سمت او می‌پذیرند. در بسیاری از موارد، افرادی که در نقش برده جنسی قرار می‌گیرند، به آزارگری دیگران روی می‌آورند.

یکی دیگر از ویژگی‌هایی که برای این افراد ذکر شده، ولخرجی و صرف مبلغ زیاد پول است. علاوه بر این، آنها افراد کنترل‌کننده، آسیب‌رسان و تحقیرکننده را تحمل می‌کنند؛ از طرفی هم ممکن است به بهانه واهی به دوستی‌ها پایان دهند.

تفاوت‌های جنسیتی در مازوخیسم جنسی

برخی شواهد حاکی از آن است که مردان بیش از زنان بر اثر خیالات مازوخیستی تحریک می‌شوند.

زمینه‌ها و دلایل مازوخیسم

بسیاری از کارشناسان هنوز علت دقیق این اختلال را نمی‌دانند؛ ولی بر اساس برخی نظرات دلایل زیر می‌توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند:

1. سرکوب جنسی؛ در صورت سرکوب یا عدم ارضای مناسب غرایز و تمایلات جنسی، این تمایلات با گذشت زمان قوی‌تر شده و با شدت بیشتری بروز می‌کنند.
2. آسیب‌های دوران کودکی؛ سوءاستفادۀ جنسی یا عاطفی در دوران کودکی می‌تواند زمینه بروز خودآزاری در بزرگسالی را فراهم کند.
3. فرار از افکار مخرب؛ گاهی فرد از طریق رفتارهای خودآزارگرایانه به‌دنبال فرار از افکار یا احساسات مخرب است.
4. عدم تعادل شیمیایی در مغز؛ به هم خوردن تعادل مواد شیمیایی در مغز مانند دوپامین و سروتونین که وظیفه تنظیم احساسات و رفتار را به عهده دارند، در بروز رفتارهای خودآزارانه می‌توانند تاثیر داشته باشند.
5. مشکلات خانوادگی و تربیتی؛ فرزندانی که والدین کنترل‌گر دارند یا در محیط‌های کودک‌آزار بزرگ شده‌اند، احتمال ابتلای‌شان به این اختلال بیشتر است.
6. تاثیرات فرهنگی و اجتماعی؛ در فرهنگ‌هایی که خودآزاری جنسی یک عنصر طبیعی و قابل قبول قلمداد می‌شود، احتمال بروز مازوخیسم بیشتر است.
7. نیاز به تحریک جسمی، روانی یا جنسی؛ برخی افراد برای کسب لذت نیاز به تحریک‌های جسمانی، روانی یا جنسی دارند. چنین تحریک‌هایی نقش مهمی در بروز حالت مازوخیستی می‌تواند داشته باشد.
8. استفاده مکرر از پورنوگرافی؛ تماشای گسترده فیلم‌های جنسی که شامل تحقیر، ضرب‌وشتم یا نوعی رنج بردن است، می‌تواند یکی از زمینه‌های مرتبط با این اختلال باشد.
9. مبدل‌پوشی؛ اختلال مبدل‌پوشی می‌تواند منجر به بروز اختلالات دیگری مانند مازوخیسم جنسی شود.

پیامدهای مازوخیسم

تاثیر منفی در روابط اجتماعی فرد؛ این اختلال باعث دشواری در ایجاد ارتباط صمیمانه با دیگران می‌شود. این افراد اغلب به‌دنبال تحقیر و آسیب دیدن از افرادی هستند که با آنها رابطه عاطفی دارند. چنین رفتارهایی در نهایت منجر به آزرده شدن فرد مقابل می‌شود.

احساسِ نداشتن لیاقت؛ مازوخیسم می‌تواند باعث کاهش اعتمادبه‌نفس و احساس بی‌کفایتی در فرد مبتلا شود. این افراد در بسیاری از موارد احساس می‌کنند که لایق عشق و توجه دیگران نیستند و همین مسئله مانع بزرگی در ایجاد روابط سالم و ماندگار می‌شود.

اختلال در فعالیت‌های روزمره؛ این اختلال می‌تواند در روابط بین فردی، شغل یا تعاملات اجتماعی فرد به‌خاطر مشغول کردن ذهن به تخیلات مازوخیستی مشکل ایجاد کند.

آسیب‌رسانی به خود؛ این افراد ممکن است از روش‌های خودآزارانه مثل بریدن یا سوزاندن برای نعوظ استفاده کنند.

درگیرشدن در موقعیت‌های خطرناک؛ فرد مبتلا به این اختلال احتمال دارد آگاهانه خود را در موقعیت‌های خطرناک یا جنایت‌کارانه قرار دهد یا در فعالیت‌هایی شرکت کند که ممکن است منجر به صدمات جدی شود.

بی‌توجهی به رضایت طرف مقابل؛ گاهی اوقات ممکن است فرد مازوخیست همسر خود را به انجام کارهایی که مخالف میل او یا از نظر اخلاقی غیرمجاز است، وادار کند.

بروز افکار خودکشی؛ این اختلال می‌تواند منجر به بروز افکار خودکشی یا مرگ شود.

نقض کرامت انسان؛ باید توجه داشت که فرد مازوخیست از یک‌سو با رضایت درد و تحقیر را تحمل می‌کندو از سوی دیگر کسی که مورد بی‌احترامی، توهین و تحقیر واقع شود، احساس شخصیت نخواهد کرد.

درمان مازوخیسم

در این حوزه، روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها روان‌درمانی مبتنی بر شناخت (CBT) است. در این رویکرد افراد مازوخیست با یادگیری تکنیک‌های کنترل رفتار و افکار منفی، سعی می‌کنند سبک‌های رفتاری خود را تغییر دهند. هدف مهم این درمان افزایش سازگاری اجتماعی و کنترل رفتارهای آسیب‌رسان است.

از دیگر درمان‌های مؤثر در این زمینه دارودرمانی است. داروهای هورمونی یا داروهایی که برای اصلاح تعادل مواد شیمیایی مغز هستند، می‌توانند به کاهش میل جنسی کمک کنند. همچنین در دارودرمانی گاهی از داروهایی برای کاهش تستوسترون در بدن استفاده می‌کنند تا دفعات نعوظ در مردان کاهش یابد. در ضمن می‌توان از داروهای ضد افسردگی هم برای کاهش میل جنسی استفاده کرد که البته باید طبق نظر پزشک تجویز شود.

تغییر در سبک زندگی برای مدیریت مازوخیسم

علاوه بر دارودرمانی و روان‌درمانی، تغییر در سبک زندگی نیز می‌تواند نقش مهمی در مدیریت اختلال مازوخیسم داشته باشد.

ایجاد روابط سالم؛ برقراری رابطه توافقی و سالم که در آن صداقت وجود دارد و طرفین محدودیت‌های همدیگر را درک می‌کنند، می‌تواند به کاهش رفتارهای غیرتوافقی و مضر کمک کند.

مدیریت استرس؛ استرس می‌تواند وضعیت فرد مبتلا به مازوخیسم جنسی را بدتر کند. دانستن روش‌های مدیریت استرس مثل تمرین تمرکز حواس و ورزش برای پیشگیری از تسلیم شدن در برابر عادت بد کمک می‌کند.

اجتناب از محرک‌ها؛ قرار گرفتن در معرض موقعیت‌های محرک مثل رسانه‌ها یا افرادی که چنین رفتارهایی را تحریک می‌کنند، باعث افزایش تمایل به رفتارهای مازوخیستی می‌شود.

ایجاد یک سیستم حمایتی؛ همراهی دوستان، خانواده یا گروه‌های حمایتی می‌تواند افراد مبتلا را تشویق کند تا به برنامه درمانی پایبند باشند. همچنین گروه یا سیستم حمایتی می‌تواند به چگونگی اجتناب از رفتارهای مازوخیستی کمک کند.

مشغول شدن به فعالیت‌های مثبت؛ مشغول شدن به سرگرمی‌ها و فعالیت‌های لذت‌بخش و مفید می‌تواند به تغییر تمرکز از رفتارهای مازوخیستی کمک کند. در ضمن فعالیت‌های مثبت کمک می‌کنند تا عزت‌نفس بالا رفته و نوعی احساس رضایت در فرد ایجاد شود.

ترک اعتیاد و مراقبت از سلامت جسمی؛ ترک اعتیاد به الکل و مواد مخدر و همچنین مراقبت از سلامت جسمی می‌تواند به کاهش شدت علائم ماوزخیسم کمک کند.

منابع

• آجرلو، سپیده، «اختلال مازوخیسم جنسی و اختلال سادیسم جنسی»، وب‌سایت مجله روانشناسی، تاریخ بازدید: 20 آذر 1403ش.
• «اختلال خودآزاری (مازوخیسم)؛ 8 نشانه اختلال خودآزاری»، وب‌سایت مسیر آرامش دی، تاریخ درج مطلب: 12 اردیبهشت 1403ش.
• «اختلال مازوخیسم جنسی»، وب‌سایت پزشکت، تاریخ بازدید: 20 آذر 1403ش.
• «اختلال مازوخیسم و بهترین روش درمان آن»، وب‌سایت نورسین، تاریخ بازدید: 20 آذر 1403ش.
• «اختلال مبدل‌پوشی»، وب‌سایت استاد نیومایند، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1403ش.
• «خودآزارها از تحقیر و توهین لذت می‌برند/ مازوخیسم چیست؟» وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 28 آبان 1403ش.
• عسگری، محمد، «همه چیز درباره مازوخیسم؛ علائم، انواع، علل و درمان آن»، وب‌سایت دکترنکست، تاریخ درج مطلب: 2 مرداد 1402ش.
• «مازوخیست و تاثیری بر زندگی افراد می‌گذارد»، وب‌سایت کلینیک رویا، تاریخ درج مطلب: 1 اردیبهشت 1400ش.
• «مازوخیسم یا اختلال خودآزاری چیست؟»، وب‎سایت دکتر ذاکری، تاریخ درج مطلب: 15 مهر 1403ش.
• مصباح یزدی، محمدتقی، نظریه حقوقی اسلام، تحقیق و نگارش: محمدمهدی نادری قمی و محمدمهدی کریمی‌نیا، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1391ش.
• «همه چیز در رابطه با اختلال مازوخیسم جنسی: علائم، علل، شیوع و درمان»، وب‌سایت روانبنه، تاریخ درج مطلب: 6 مرداد 1402ش.
• "SEXUAL MASOCHISM DISORDER"، The balance rehab clinic website، Data of Visit: 25 december 2024.