وسواس جنسی

وسواس جنسی شامل افکار جنسی آزاردهنده‌ است

وسواس جنسی؛  افکار جنسی مزاحم و ناخواسته در ذهن فرد.

وسواس جنسی نوعی از وسواس فکری-عملی است که فرد مبتلا افکار جنسی آزاردهنده‌ای را در ذهن خود دارد که باعث احساس گناه در او می‌شود. وسواس جنسی با خیال‌پردازی جنسی متفاوت است. این نوع وسواس باعث ایجاد فاصلۀ عاطفی بین زوجین، افسردگی، کاهش عزت نفس و کناره‌گیری فرد از اجتماع می‌شود. درمان‌های مختلفی برای این بیماری وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به درمان شناختی-رفتاری، دارودرمانی و معنویت‌درمانی اشاره کرد.

مفهوم‌شناسی

وسواس جنسی زیر مجموعۀ وسواس فکری-عملی است و شامل افکار جنسی مزاحم و آزاردهنده‌ است که ناخواسته وارد ذهن فرد می‌شود و باعث احساس گناه شده و زندگی روزمره فرد را مختل می‌کند.

شیوع وسواس جنسی

وسواس جنسی شیوع زیادی دارد و حدود یک‌چهارم افرادی که دچار وسواس هستند، وسواس جنسی نیز دارند. این نوع وسواس می‌تواند به‌شکل وسواس فکری-عملی یا داشتن شخصیت وسواسی در فرد خود را نشان‌ دهد مانند فردی که وسواس تمیزی دارد و هنگام رابطۀ جنسی مدام نگران این است که خودش یا جایی کثیف نشود و زودتر رابطه تمام شود تا بتواند خودش را تمیز کند.

تفاوت وسواس جنسی در زنان و مردان

افکار جنسی زنان و مردان شبیه یکدیگر است؛ اما زنان بیشتر تصورات رومانتیک دارند و مردان بیشتر قسمت‌هایی از بدن زنان را تصور می‌کنند. در روز  نیمی از مردان و 20درصد از زنان با این افکار مزاحم مواجه می‌شوند.

تفاوت وسواس جنسی با خیال‌پردازی جنسی

افرادی که دچار وسواس جنسی هستند، به‌دلیل داشتن این افکار احساس گناه و عذاب وجدان می‌کنند و افکار مزاحم ناخواسته به ذهن فرد هجوم می‌آورند؛ اما فردی که خیال‌پردازی جنسی دارد از خیال‌پردازی خود احساس لذت می‌کند و به صورت آگاهانه به خیال‌بافی در زمینۀ مسائل جنسی می‌پردازد.

نشانه‌های وسواس جنسی

علائم وسواس جنسی به دو گروه وسواس‌ها و اجبارها تقسیم می‌شود. منظور از وسواس‌ها، همان افکار، امیال، تصاویر ذهنی و احساسات جنسی است که باعث اضطراب  فرد می‌شود. موضوعاتی مانند ارتباط جنسی با محارم، خیانت و میل جنسی به کودکان از جملۀ این افکار است. اجبارها اعمالی هستند که فرد برای متوقف‌کردن وسواس‌های خود انجام می‌دهد. تردید زیاد در مورد گرایش جنسی خود و داشتن افکار آزاردهنده مانند ترس از طردشدن توسط جامعه و از دست‌دادن هویت خود از مهم‌ترین نشانه‌های بیماری  وسواس جنسی است.

دلایل ایجاد وسواس جنسی

نتایج یک پژوهش که دربارۀ تأثیر رویدادهای استرس‌زا بر ابتلا به وسواس فکری-عملی انجام شده است نشان می‌دهد که بیش از 95 درصد افراد شرکت‌کننده در پژوهش، یک رویداد استرس‌زا را قبل از ابتلا به وسواس فکری-عملی تجربه کردند؛ از جمله ابتلا به یک بیماری خطرناک و بستری در بیمارستان، مرگ یا بیماری یکی از اعضای خانواده یا دوست صمیمی، مشکل در خانه، مدرسه و محل کار، جدایی یا طلاق دشوار، ازدواج، بارداری، زایمان یا سقط جنین و سوءاستفاده جنسی و جسمی از فرد. اختلالات روانی، هوموفوبیا و مشکلات خانوادگی از دیگر دلایل ایجاد وسواس محسوب می‌شود.

انواع وسواس جنسی

1. داشتن افکار وسواسی در ارتباط با یک فرد مشخص؛
2. داشتن افکار مزاحم دربارۀ سوءاستفادۀ جنسی مانند تجاوز به دیگران یا مورد تجاوز قرار گرفتن؛
3. داشتن افکار وسواسی همجنس‌گرایانه؛
4. داشتن افکار جنسی وسواسی در ارتباط با افراد مشهور؛
5. داشتن افکار جنسی دربارۀ ارتباط با محارم و کودکان.

پیامدهای وسواس جنسی

وسواس جنسی می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد اثر بگذارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین پیامدهای این نوع وسواس اشاره می‌شود:

1. پایین آمدن کیفیت رابطۀ زناشویی زوجین و لذت‌نبردن از آن؛
2. اجتناب از فعالیت‌های جنسی و ایجاد فاصله عاطفی بین زوجین؛
3. مشکل در تمرکز فرد برای انجام فعالیت‌های زندگی روزمره و عمل به مسئولیت‌ها؛
4. افسردگی به‌دلیل اضطراب و احساس گناه و ایجاد مشکل در تصمیم‌گیری؛
5. کناره‌گیری فرد از فعالیت‌های اجتماعی و روی آوردن فرد به تنهایی؛
6. غفلت فرد از جنبه‌های دیگر زندگی به‌دلیل وسواس و اجبار ناشی از افکار مزاحم؛
7. ازدست دادن عزت نفس و روی آوردن به خودارضایی وسواسی.

روش‌های ساده برای کنترل وسواس

1. استفاده از تکنیک تنفس عمیق برای کاهش استرس؛
2. توجه به این نکته که افکار جنسی به صورت ناخودآگاه به ذهن فرد هجوم می‌آورند و می‌توان با علم به این موضوع آنها را نادیده گرفت؛
3. سرکوب‌نکردن افکار جنسی مزاحم و پیداکردن ریشه این افکار؛
4. بررسی دلیل اضطراب فرد که منجر به وسواس جنسی می‌شود؛
5. مشغول‌کردن جسم و ذهن به فعالیت‌های گوناگون و مثبت‌اندیشی؛
6. استفاده از ذکر‌ها و دعاهای گوناگون برای دورکردن ذهن از افکار جنسی مزاحم؛
7. کنترل نگاه به نامحرم و پرهیز از تماشای تصاویر جنسی به دلیل اینکه به تعبیر علمای اخلاق اگر خلق تصویر درون نفس انجام شود به آسانی از ذهن فرد نمی‌رود و گاهی اوقات به یاد فرد می‌آید.

تأثیر وسواس جنسی بر رابطۀ زناشویی

نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به وسواس جنسی دچار نارضایتی جنسی می‌شوند. در رابطۀ جنسی فرد باید ذهن و فکرش را رها کند؛ اما فرد مبتلا به وسواس به‌دلیل نیاز شدیدی که به کنترل ذهن خود دارد نمی‌تواند به ارگاسم برسد و روی فعالیت جنسی متمرکز شود که باعث کاهش میل جنسی و اختلال در عملکرد جنسی فرد می‌شود. همچنین داروهای درمان وسواس که مانع بازجذب سروتونین است می‌تواند باعث اختلال در عملکرد جنسی شود.

درمان وسواس جنسی

همۀ انواع وسواس ناشی از اضطراب درونی فرد است؛ بنابراین برای درمان وسواس جنسی ابتدا باید اضطراب فرد را درمان کرد. بعضی از روانشناسان معتقدند سرکوب افکار جنسی مزاحم باعث تقویت بیشتر این افراد در ذهن فرد و زیاد شدن وسواس خواهد شد و اولین گام برای درمان این بیماری پذیرش این افکار بدون قضاوت است. برای درمان وسواس روش‌های مختلفی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می‌شود:

1. درمان شناختی-رفتاری: در این روش درمانگر ابتدا باید تشخیص دهد که چه نوع افکاری باعث شکل‌گیری وسواس جنسی در فرد شده است تا با شناسایی ریشۀ این افکار، تکنیک‌های مقابله با آن به فرد آموزش داده شود.
2. درمان روان‌پویشی: در این نوع درمان درمانگر با کمک به بیمار برای پیداکردن دلیل رفتار و احساساتش که ریشه در دوران کودکی فرد دارد بتواند انگیزه‌های پنهانی خود را از رفتارش شناسایی کند. درمان روان‌پویشی حل ریشه‌ای مشکل فرد اثرگذار است.
3. درمان با شوک: شوک درمانی یک روش تهاجمی برای درمان وسواس‌های شدید است. در این روش بیمار را مدت زمانی کوتاهی بی‌هوش می‌کنند و جریان ضعیف الکتریسیته را به فرد وصل می‌کنند.
4. رویارویی با افکار مزاحم و جلوگیری از پاسخ: در این روش درمانی، روانشناس بیمار را تشویق می‌کند تا با افکارجنسی آزاردهنده خود روبه‌رو شود و در مقابل این افکار از خود مقاومت نشان دهند.
5. دارودرمانی: در صورت تشخیص پزشک دارو برای فرد تجویز می‌شود. از جمله داروهای رایج برای این بیماری، داروهای ضد افسردگی است که از جذب دوباره سروتونین جلوگیری می‌کند.
6. معنویت‌درمانی: ارتباط با خدا باعث بهبود نشانه‌های وسواس و بالارفتن کیفیت زندگی افراد مبتلا به وسواس می‌شود. باورهای مذهبی به کنترل افکار و رفتار افراد دچار وسواس، مثبت‌‍اندیشی و تفسیر واقع‌بینانه از رویدادهای زندگی کمک می‌کند.
7. طرحواره‌درمانی: طرحواره‌درمانی یکی از روش‌های مؤثر بر درمان اختلال وسواس و بالارفتن رضایت از زندگی زناشویی است. این رویکرد با ترکیب چهار تکنیک شناختی، رفتاری، تجربی و رابطه‌ای باعث اصلاح طرحواره‌های ناسازگار که علت اصلی شکل‌گیری افکار غیر منطقی است، می‌شود.

درمان وسواس در طب سنتی

سنبل‌الطیب

از نظر طب سنتی وسواس ‌به‌دلیل سردی مغز و غلبۀ مزاج سوداوی ایجاد می‌شود که سبب بروز افکار ناخوشایند و تکراری به‌صورت ناخودآگاه در مغز فرد می‌شود. اصلاح مزاج از راهکارهای مهم درمان وسواس است. مصرف روزانه دو عدد انار ملس به مدت چهل روز باعث دفع سودا می‌شود. دمنوش اسطوخودوس و سنبل‌الطیب، گل گاو زبان، دارچین و چایی آن، عرق کاسنی، ماساژ سر با روغن بادام شیرین، بوکردن گلاب یا به در شب، خوردن روزی یک عدد سیب به‌صورت ناشتا، آرام ساختن محیط خانواده، ورزش و پرهیز از خوردن غذاهای سوداوی از جمله راه‌های درمان وسواس در طب سنتی است. گل بنفشه نیز از بهترین داروهای گیاهی برای درمان وسواس در طب سنتی است.

منابع

• «افکار جنسی زنان و مردان چه تفاوت‌هایی دارند؟»، وب‌سایت ساعدنیوز، تاریخ درج مطلب: 19 آبان 1399ش.
• «انواع درمان وسواس به روش خانگی، دارویی و روانشناسی»، وب‌سایت پذیرش 24، تاریخ درج مطلب: 24 اسفند 1400ش.
• «آنچه در مورد وسواس جنسی باید بدانید»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 27 اردیبهشت 1403ش.
• برقعی و دیگران، «اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و معنویت درمانی به شیوۀ گروهی بر بهبود شدت علائم و باورهای وسواسی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی»، مجلۀ مطالعات ناتوانی، 1399ش.
• بنی‌آدم، لیلا و دیگران، «اثربخشی طرحواره‌درمانی بر وسواس فکری-عملی و رضایت زناشویی زنان متأهل»، فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، دوره 8، شماره2، 1396ش.
• رئیسی، فیروزه و دیگران، «شیوع اختلال‌های عملکرد جنسی در مبتلایان به اختلال وسواس فکری-عملی»، مجلۀ دانشکده پزشکی، دوره 73، شماره2، 1394ش.
• «رهایی از وسواس و حملات وسواسی با طب سنتی»، وب‌سایت طبایع، تاریخ درج مطلب: 8 آبان 1396ش.
• «وسواس جنسی (SO-OCD) چیست؟»، وب‌سایت همکده، تاریخ درج مطلب: 7 اسفند 1401ش.
• ضرابی، حمید، «وسواس جنسی چیست و چگونه درمان می‌شود؟ علائم و دلایل»، وب‌سایت بوجیکا، تاریخ درج مطلب: 1 اسفند 1402ش.
• «وسواس جنسی چیست و چه درمانی دارد؟»، وب‌سایت دیده‌بان ایران، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1401ش.
• «وسواس جنسی چیست و درمان آن کدام است؟»، وب‌سایت ورنداز، تاریخ درج مطلب: 2 اردیبهشت 1401ش.
• «وسواس جنسی»، وب‌سایت آرمیتا کلینیک، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1403ش.
• «وسواس جنسی»، وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، تاریخ درج مطلب: 29 اردیبهشت 1392ش.
• «همه چیز دربارۀ وسواس جنسی»، وب‌سایت دکتر سلیمانی، تاریخ بازدید: 12 اردیبهشت 1403ش.