استایل گرانج

استایل گرانج؛ سبکی از مد در قالب لباس‌های ژولیده و نامتناسب و متاثر از موسیقی گرانج.

استایل گرانج (Grunge) سبکی در مد است که ابتدا در پیروی از قشر کارگر و فقیر جامعه و در اعتراض به تجمل‌گرایی و مصرف‌زدگی، با پوشیدن لباس‌های ساده و راحت و به‌دور از تجمل ظهور کرد و با جذب نوجوانان و جوانان تبدیل به استایل و نوعی خرده‌فرهنگ شد؛ اما در ادامه با ورود به دنیای مد برخلاف شعارهای خود عمل کرد.

مفهوم‌شناسی

واژه گرانج اصطلاحی عوامانه در زبان انگلیسی و به‌معنای ناخوشایند یا نامرتب است. این استایل به سبکی در مد اشاره دارد که جایگزین بخشی از فرهنگ موسیقی راک و تلفیق آن با عناصر موسیقی پانک شده است. این سبک از استایل و طرف‌داران آن به‌دنبال هماهنگی خود با مد روز نیستند و بر به‌کارگیری لباس‌های ارزان‌قیمت تاکید دارند و به همین دلیل نیز از لباس‌های پاره، شلوار جین و پارچه‌های تارتان به‌جای پوشیدن لباس‌های مد روز استفاده می‌کنند. با پیدایش این استایل، توجه به پوشاک لوکس و پر زر‌ق‌وبرق دهه‌های گذشته کمتر شده و لباس‌های ساده جایگزین آن شد.

این استایل به راحت‌ترین استایل دنیا مشهور است و در آن قابلیت ست‌کردن هر لباسی با لباس دیگر وجود دارد. از ویژگی‌های آن این است که لباس‌ها تناسبی با هم نداشته باشند. در آغاز این سبک به‌دلیل بازنمایی مشکلات مالی و فقر از رنگ‌های سیاه و تیره استفاده می‌شد؛ اما امروزه از رنگ‌های کمی روشن‌تر مانند خاکستری هم استفاده می‌شود.

موسیقی گرانج

موسیقی گرانج در اواسط دهه هشتاد میلادی ظهور یافت که زیرشاخه‌ای از موسیقی راک محسوب می‌شود و از موسیقی‌های‌ هارد راک، پانک و متال برگرفته شده است. در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود میلادی گروه‌های موزیک مشهوری همچون نیروانا و پریل جم مجموعه موزیک‌های متعددی را با این سبک موسیقی تولید کردند که نیروانا بزرگ‌ترین نماینده آن است. پس از این مدت این سبک موسیقی در همه جا رایج شد.

خاستگاه موسیقی گرانج سواحل اقیانوس آرام ایالات متحده یعنی سیاتل واشنگتن است. این سبک از موسیقی نیز مانند سبک‌های پانک احساس ناراحتی را به‌عنوان راهی برای نشان‌دادن افسوس خود از جامعه برمی‌انگیزد. همچنین خرده‌فرهنگی است که الهام‌بخش جنبش گرانج و در نهایت عصر گرانج بوده است. موسیقی گرانج گاهی صدای سیاتل هم نامیده می‌شود. این موسیقی برگرفته از خشم موسیقی پانک به‌همراه صداهای گیتار باس سنگین و گیتار برقی است. طرف‌داران سبک گرانج «گرانجر» نامیده می‌شدند.

دلایل پیدایش سبک پوشش گرانج

در دوره ظهور استایل گرانج مردم با مشکل مالی روبه‌رو بودند و توان خرید مداوم لباس‌های گران‌قیمت و مد روز را نداشتند. دلیل دیگر پیدایش گرانج این بود که در دوران موسیقی گرانج، اعضای گروه در حمایت از طبقات پایین جامعه، لباس‌هایی به سبک ژولیده، کهنه و پاره می‌پوشیدند که گرایش‌های مد و عموم مردم نیز به‌جهت تمایل به تقلید از آنها از لباس‌هایی استفاده می‌کردند که خوانندگان و نوازندگان موسیقی گرانج در صحنه اجرا می‌پوشیدند.

ظهور استایل از دل موسیقی گرانج

طرف‌داران موسیقی گرانج با پوشیدن لباس‌های رایج در این سبک سعی می‌کردند خود را مخالف مدهای رایج پرزَرق‌وبرق آن دوران نشان دهند. استفاده آنها از پیراهن‌های فلانل چهارخانه کهنه و بوت‌های ساده دکتر مارتین موجب شد گرانج به‌عنوان استایل ضد مد شناخته شود و موسیقی راهی برای ابراز آرمان‌های آنها محسوب می‌شد.

خواننده و گیتاریست نیروانا که به‌عنوان پرچم‌دار سبک گرانج شناخته شده است، در اجراهای خود ژاکت‌های بافتنی گشاد، شلوار جین پاره و کفش کانورس می‌پوشید و موهای بلندش را نامرتب رها می‌کرد که این آیتم نیز جزو عناصر استایل گرانج شد؛ مطابق با آنها به‌تدریج گرانجرها نیز به تقلید از سبک پوشش موسیقی‌دانان محبوب‌شان استایل گرانج می‌پوشیدند و بدین‌گونه بر طرف‌داران استایل گرانج اضافه می‌شد.

اهداف استایل گرانج

برخی صاحب‌نظران هدف اصلی از ایجاد استایل گرانج را هنجارشکنی آن می‌دانند؛ به‌گونه‌ای که هیچ‌گاه پیرو ترند‌های دنیای مد نبوده و همواره از هنجار‌های اجتماعی، سنتی و جنسیتی گریزان بوده است و فردیت انسان را بیش از هر چیز دیگری دارای اهمیت می‌داند.

برخی دیگر نیز هدف این سبک را علیه مصرف‌گرایی رایج در صنعت فست‌فشن توصیف می‌کنند که تنها هدف از پوشیدن لباس در این استایل راحتی آن و دور از ترندهای مد است.

نمادهای سبک گرانج

کلاه‌های پشمی، پیراهن‌های فلانل، چکمه‌های نظامی، هودی‌های بزرگ، شلوار جین پاره و کت جین از اقلام رایج در لباس‌های روزمره استایل گرانج است. در این استایل لباس‌های زنانه و کفش‌های پاشنه‌دار براق جایگاهی ندارند. در این سبک از جواهرات استفاده نمی‌شود و در صورت استفاده به دست‌بند یا مچ‌بند چرمی اکتفا می‌شود. استفاده از شلوارهای مام‌استایل یا مام‌فیت و یا تا کردن شلوار به بالا و مشخص بودن ساق پا و برای دخترها استفاده از شلوارهای گل‌دار و چهارخانه، جوراب‌های ساق‌بلند یا زنبوری، استفاده از کتانی‌های ساده یا اسنیکرز و تتو در قسمت‌های دست، آرنج، گردن و مچ پا، موهای نامرتب، ژولیده، بلند و شسته‌نشده و صورت‌های اصلاح نشده در مردان و موهای کوتاه، آرایش چشم مشکی و رژ لب تیره برای زنان از دیگر نمادهای این سبک است.

ویژگی‌های استایل گرانج

• مرتب و اتوکشیده نبودن و شلختگی؛
• چندلایه پوشیدن لباس و ترکیب پیراهن و تی‌شرت؛
• نداشتن تفاوت خاص بین استایل گرانج مردانه و زنانه؛
• ناهماهنگی و راحت‌بودن ترکیب لباس‌ها؛
• دوری از مصرف‌گرایی و زرق‌وبرق؛
• استفاده از رنگ‌های تیره به‌ویژه مشکی، خنثی و مات؛
• بزرگ‌تر بودن لباس به‌اندازه دو تا چهار سایز از سایز اصلی؛
• کهنگی و فرسودگی لباس‌ها و استفاده از لباس‌های دست دوم؛
• تاکید نداشتن بر نمایش شکل‌اندام؛
• آزادی در رفتار و انتخاب لباس.

گرانج به‌عنوان مد غیرمعمول

در سال ۱۹۹۲ م استایل گرانج در مجله‌ای به‌عنوان مد غیرمعمول و ضد مد معرفی شد. مهم‌ترین جذابیت استایل گرانج برای عموم مردم این بود که دارای جنسیت خاصی نبود و کلیشه‌های جنسیتی مردانه یا زنانه را به همراه نداشت.

تفاوت استایل گرانج و پانک

برخی سبک گرانج را شبیه سبک پانک می‌دانند؛ در حالی که این دو استایل با یکدیگر تفاوت دارند. استایل گروه‌های موزیک پانک و طرف‌داران آنها مواردی مانند کت‌های چرمی، شلوارهای جین پاره، پیراهن بدون آستین، زنجیر فلزی و لباس‌های تیره بوده و گرانجرها با پوشیدن لباس‌های کهنه و ساده، خودنمایی در استایل را نادیده می‌گرفتند و همه‌جا با لباس‌های معمولی روزمره حضور می‌یافتند.

برندهای حامی استایل گرانج

اولین بار در سال ۱۹۹۳م برند پری الیس با الهام از لبا‌س‌های سبک گرانج به تولید پوشاک به سبک گرانج پرداخت و این نوع استایل را وارد بازار لباس و فشن کرد. سپس برند‌های لوکس دیگری مانند ایو سن لورنت، کلوین کلاین، جورجیو آرمانی، دولچه‌اند گابانا و ورساچه نیز از استایل گرانج در مجموعه لباس‌های خود استفاده کردند.

نقش فیلم و هنر در محبوبیت استایل گرانج

با انتشار فیلم “Singles” در سال ۱۹۹۲م زندگی و فرهنگ گرانج در سیاتل به‌صورت شفافی در معرض نمایش قرار گرفت. علاوه بر فیلم، موسیقی آن نیز که شامل آهنگ‌های گرانج بود، به محبوبیت بیشتر آن کمک کرد.

استایل گرانج و مد پایدار

در دهۀ ۲۰۲۰م، با مطرح شدن مسائل زیست‌محیطی و توجه به اهمیت مد پایدار، استایل گرانج که یکی از ویژگی‌های آن استفاده از لباس‌های دست دوم و کهنه است، به‌عنوان مد دوستدار محیط‌زیست ترویج شد. بسیاری از طراحان مد به مواد بازیافتی و لباس‌های دست دوم تمایل نشان دادند و همین موضوع استایل گرانج را این بار به‌عنوان استایل مدرن و پایدار مطرح کرد.

وضعیت فعلی مد گرانج

اگرچه دوران گرانج به پایان رسیده است؛ اما تاثیر آن بر مد هنوز پابرجا است. امروزه نیز استایل گرانج با وجود تغییراتی در نوع آن نسبت به سبک اولیه، هنوز طرف‌داران بسیاری دارد. سبک مدرن گرانج در عین وفاداری به نمادهای گذشته آن، مد معاصر را نیز دربر می‌گیرد. شلوارهای پاره و زاپ‌دار که از گزاره‌های سبک گرانج هستند، امروزه نیز در چرخه مد جهانی وجود دارند. البته این استایل امروزه برخلاف گذشته ارزان‌قیمت نیست و بسیاری از برندهای بزرگ روی این مد سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

استایل گرانج در ایران

استایل گرانج علی‌رغم پیدایش در شمال آمریکا و دوری و بیگانگی آن از ایران و فرهنگ ایرانی، مورد استقبال برخی از دختران و پسران جوان قرار گرفته است. لباس‌های این استایل در ایران نیز همانند پوشش گرانجرها در سراسر جهان است و اکسسوری‌هایی همچون انواع چوکر، پیرسینگ، گوشواره‌های حلقه‌ای، کلاه‌های بافتنی طرح‌دار جزو اقلام اصلی استایل گرانج ایرانی هستند.

مفاهیم درونی استایل و موسیقی گرانج

استایل گرانج بر روح و روان افراد تاثیر مستقیم می‌گذارد. افراد حامی این سبک از طریق لباس‌های خود، افکار، ایده‌ها و عملکردشان را به نمایش می‌گذارند و سعی در جلب توجه دیگران دارند. این استایل تابع مد روز نبوده و به‌دور از هنجار‌های اجتماعی، سنتی و جنسیتی عمل کرده است؛ به‌گونه‌ای که برخی پیدایش استایل گرانج را در پیشرفت دیدگاه فمنیستی مؤثر می‌دانند. از جمله مفاهیمی که استایل و موسیقی گرانج در مخاطبان خود القا می‌کند عبارت است از:

• هیجان‌طلبی و طغیان علیه هنجارهای اجتماعی؛ استایل گرانج که لباس رنج نیز نامیده می‌شود، از هنجار‌شکنی و هیجان‌طلبی الهام گرفته است و علاقه‌مندان به این استایل با لباس و سبک زندگی خود وضعیت موجود جامعه را به چالش می‌کشند.
• حس انزوا و بیگانگی؛
• به تصویر کشیدن مضامین انزوای اجتماعی و سوء‌تفاهم؛
• اعتراض به افراط و تفریط در سیاست سرمایه‌داری؛
• تاکید بر فردگرایی؛
• تمایز خود از فرهنگ مصرف‌گرایی و ظاهربینی رایج آن زمان؛
• ناامیدی و اعتراض به وضع موجود؛
• ساختارشکنی و متفاوت‌بودن؛
• پوشش ضد فرهنگ در پاسخ به قدرت‌طلبی مادی‌گرایانه جامعه و دولت.

استایل گرانج با ورود به دنیای فشن برخلاف شعارها و اهداف اولیه خود عمل کرده و به مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی روی آورد.

پیوند استایل گرانج با نسل x

در موسیقی گرانج که خرده‌فرهنگ نسل ایکس است، واژگان استفاده‌شده، به ساختار اجتماعی آمریکا که بر پایه دوگانگی‌ها بنا شده، واکنش نشان می‌دهد. در قالب واژگان جدید و مشترک نسل ایکس، هویتی ایجاد می‌شود که برآمده از وحدت اجتماعی و اجرای ارزش‌ها و نظام‌های اخلاقی است. قدرت گرانج از طریق پذیرش اجتماعی گسترده و استفاده خلاقانه از واژگان خاص به‌دست آمد و وحدتی پرشور را در میان نسل ایکس ایجاد کرد.

در آمریکا پذیرش واژگان جدید و احساس بیگانگی با واژگان قبلی در میان جوانان رخ داد و واژگان جدید در قالب گرانج استفاده می‌شدند و بدین وسیله نسل ایکس در برابر محدودیت‌های اجتماعی غیرانسانی اعتراض خود را به گوش جامعه می‌رساندند. پیروان گرانج به‌نوعی راه‌حل یا آرامش در واژگان جدید رسیدند؛ به‌گونه‌ای که به تعریف نسل آنها انجامید.

پیوند استایل گرانج با پست‌مدرنیسم

جنبش گرانج در امتداد جریان پست‌مدرنیسم قرن بیستم قرار دارد. پست‌مدرنیسم بر رد حقیقت‌های مطلق استوار است. گرانج به‌عنوان واژگان اجتماعی درون جنبش پست‌مدرن شناخته می‌شود که دوگانگی‌های اجتماعی را رد می‌کند و سعی دارد تا از طریق پذیرش هم‌زیستی باورشناسی‌های متفاوت، به‌نوعی بازسازی اجتماعی دست یابد.

پست مدرنیسم بر پایه ساختارشکنی نیز بنا شده است و در پی آن است که لایه‌های ظاهری هویت ملی، اجتماعی، جنسیتی و قومی را توسط گفتمان‌های مختلفی که یک جامعه ایجاد می‌کند، کنار بگذارد و مشروعیت باورها را زیر سؤال ببرد. پست‌مدرنیسم با مصرف‌گرایی نظام سرمایه‌داری ممزوج است، افراد را به ایجاد احساس نیاز و گرایش دائمی برای خرید لوازم نو و متفاوت سوق می‌دهد؛ از این رو چشم‌انداز پست‌مدرنیسم با مد کاملاً مطابقت دارد. در این دوره گروه‌هایی مانند هم‌جنس‌گراها فرصتی برای تایید یا بازیابی هویت خود پیدا کرده و رهبران پست‌مدرنیسم با دستکاری کدهای مد اصلی ارزش‌های مد نظر خود را بیان کردند. آنها از مد به‌عنوان خاموش کردن صدای مخالفان استفاده می‌کنند.

پست‌مدرنیسم با تاری جنسیت در مد، در پی تولید لباس‌های یونیسکس و آندروژین بوده و به‌دنبال زنانه‌سازی لباس‌های مردانه در یونیسکس و ایجاد هویت جنسیتی پنهان در آندروژین است. همچنین پست‌مدرنیسم با ترکیب آیتم‌های ناسازگار در پوشاک پیام‌های متناقضی تولید می‌کند. آشفتگی علائم در لباس و بی‌نظمی در طراحی لباس که از مشخصه‌های استایل گرانج است نیز از اثرات پست‌مدرنیسم بر لباس دانسته شده است.

پیامدهای استایل گرانج

• ترویج مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی در میان خوانندگان موسیقی گرانج و طرف‌داران آنها؛
• زیرورو کردن هنجارهای جنسیتی و پیش‌برد اهداف فمینیستی؛ آندروژین شدن مد، نادیده گرفتن تفاوت‌های جسمی و جنسی زن و مرد، اشتراک کمد لباس، جنسیت‌زدایی رسمی از بدن و انکار مردانگی از پیامدهای این استایل است.
• کالایی شدن گرانج؛ با تجاری‌سازی یا کالایی شدن گرانج ثروت عظیمی نصیب رهبران جنبش و موسیقی و سردمداران استایل گرانج شد. از نمونه‌های تجاری‌سازی گرانج فروش تک‌آهنگ‌های گرانج و پخش آنلاین آنها و چاپ عکس چهره خندان گروه نیروانا در تیشرت‌های نوجوانان و فروش آن بوده است که باعث افزایش ثروت و رشد سهام گرانج شد. تاثیر تجاری‌سازی گرانج یا هر جنبش ضدفرهنگی، غیر انسانی کردن موضوع و تلاشی برای بی‌اثر کردن اعتراض، هنر و شعر است. با کالایی شدن گرانج انبوه انتقادها به سمت آن روانه شد و این جنبش را به‌دلیل غیرقابل تعریف بودن دروغین توصیف کرد.

منابع

• آقابابایی، محمد، «معرفی گرانج چیست و 10 ایده استایل گرانج مردانه و زنانه»، وب‌سایت مدیسه، تاریخ بازدید: 5 مهر 1403 ش.
• «استایل گرانج و تاریخچه آن»، وب‌سایت فشن بک استیج، تاریخ درج مطلب: 26 بهمن 1401 ش.
• «استایل گرانج»، وب‌سایت لودوس گالری، تاریخ بازدید: 6 مهر 1403 ش.
• اکبری، بهزاد، «استایل گرانج چیست؟»، آنلاین‌شاپ پیچازی، تاریخ درج مطلب: 6 آذر 1402 ش.
• امینی‌نیا، مهرداد، «استایل گرانج؛ ویژگی استایل گرانج+ از اکسسوری تا عناصر اصلی»، وب‌سایت السوان، تاریخ درج مطلب: 3 اردیبهشت 1403 ش.
• «بررسی کامل استایل گرانج و معرفی اکسسوری مناسب این استایل»، وب‌سایت بومرنگ شاپ، تاریخ بازدید: 6 مهر 1403 ش.
• کریمی، سحر، «استایل گرانج چیست؛ لباس پوشیدن به سبک کرت کوبین»، وب‌سایت دیجی‌استایل، تاریخ درج مطلب: 21 آبان 1401 ش.
• «معرفی استایل گرانج | چگونه به سبک گرانج لباس بپوشیم؟»، وب‌سایت سنسی شاپینگ، تاریخ درج مطلب: 20 تیر 1403 ش.
• «معرفی استایل گرانج و ایده‌های آن همراه عکس»، وب‌سایت‌هانیل اسکارف، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1401 ش.
• مغازه‌ای، نیلوفر، «همه چیز درباره استایل گرانج؛ تاریخچه، روش‌های ست کردن و نکات جذاب»، وب‌سایت منومد، تاریخ درج مطلب: 8 بهمن 1401 ش.
• «همه چیز درباره استایل گرانج؛ بیانیه‌ای بر علیه زرق‌و‌برق و مصرف‌گرایی»، وب‌سایت اف‌دی، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1403 ش.
• «همه چیز درباره استایل گرانج+ آموزش ست کردن استایل گرانج»، وب‌سایت فروشگاه پوشاک پادمیرا، تاریخ درج مطلب: 9 اردیبهشت 1402 ش.
• Anne Pena، Melody. THE IMPACT OF POSTMODERNISM ON FASHION SINCE 1980. A Thesis Submitted to the Graduate Faculty of The University of Georgia for the Degree MASTER OF SCIENCE. ATHENS، GEORGIA، 2005.
• “GRUNGE STYLE: FASHION BREAKDOWN”، afflictionclothing website، Date Of Upload: 22 January 2020.
• Lechuga، Anthony. A Grunge Philosophy، Or: How I Came to Speak a Sub-Cultural Vocabulary Negating Social Binaries. A thesis submitted to Regis College، Weton، 2009.
• “Peace، Love، Empathy، and Capitalism: The Commodification of the Grunge Movement”، Williams edu website، Date of Upload: 16 December 2016.
• Stafford، P. E. (2018). “The Grunge Effect: Music، Fashion، and the Media During the Rise of Grunge Culture In the Early 1990s”، ninetie 21.
• “The Philosophy of Grunge”، vaxallia medium website، Date of Upload: 1 January 2023.
• “What is grunge style? ”، lookiero website، Date Of Upload: 27 December 2021.