پرش به محتوا

پوشاک کلیمیان: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از ویکی‌رز
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
جز حمید گلزار صفحهٔ پیش‌نویس:پوشاک کلیمی را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به پوشاک کلیمیان منتقل کرد
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''<big>پوشاک کلیمیان؛</big>''' تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقۀ کردستان ایران و عراق<ref group="دیدگاه">سلام و احترام
'''<big>پوشاک کلیمیان</big>'''؛ تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقهٔ کردستان ایران و عراق.


تشکر از شما بابت نگارش مقاله
کلیمیان کردستان ایران و عراق با پوشاک خود هویت فرهنگی و مذهبی‌شان را به تصویر می‌کشند؛ زنان با پیراهن‌های بلند و رنگارنگ و مردان با لباس‌های بلند و شلوارهای گشاد، سنت‌ها و پایبندی دینی را به نمایش می‌گذارند. این لباس‌ها که ریشه در آموزه‌های کتاب مقدس و قوانین هلاخا دارند، تنها کاربرد روزمره ندارند و نمادی از ایمان و تعلق به جامعه محسوب می‌شوند. حجاب زنان از منظر آیین یهود، نه‌تنها نشانه عفت، بلکه سپر معنوی برای تقویت ایمان و تقوا است. پوشش‌های مذهبی مردان و زنان مانند طلیت، کیپا و طفیلین، احترام به خدا و پایبندی به آیین‌ها را جلوه می‌دهند.


مقاله نیاز به غنی‌سازی دارد. لطفا با تلاش بیشتر مقاله رو از سطحی بودن خارج کنید.
== کلیمیان کردستان ایران و عراق ==
کلیمیان کردستان ایران و عراق که بخشی از جامعه یهودیان این منطقه را تشکیل می‌دهند، پوشاکی را می‌پوشند که بازتابی از هویت فرهنگی غنی و تأثیرات منطقه‌ای آنان است. زنان با پیراهن‌های بلند و رنگارنگ، جلیقه‌ها و روسری‌های تزئین‌شده، جلوه‌ای از هنر و سنت را به نمایش می‌گذارند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>


ساختار مقاله باید تغییر کند:
در مقابل، مردان با پیراهن‌های بلند، شلوارهای گشاد و کلاه، پایبندی مذهبی و هویت قومی خود را حفظ می‌کنند. این پوشش، ترکیبی از عناصر بومی و آداب یهودی است و داستان زندگی و فرهنگ این جامعه را در دل کردستان روایت می‌کند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99 و 100.]</ref>


'''ساختار پیشنهادی مقاله: پوشاک کلیمیان'''
== ویژگی‌های کلی پوشاک کلیمیان ==
پوشاک یهودیان ریشه در آموزه‌های کتاب مقدس، الزامات عفت و سنت‌های فرهنگی جوامعی دارد که در آن زندگی می‌کرده‌اند. در دین یهودیت، لباس تنها جنبه کاربردی ندارد، بلکه به‌عنوان وسیله‌ای برای انجام مناسک مذهبی و ابزاری برای نشان دادن پایبندی دینی نیز اهمیت دارد. به‌عنوان مثال، مردان یهودی از [[عمامه]]، تونیک، [[عبا]] و صندل استفاده می‌کنند که نمادی از هویت دینی و مذهبی آنان و رعایت دقیق دستورهای آیینی است. زنان متأهل یهودی نیز بر اساس قوانین هلاخا، برگرفته از تورات و تلمود و تأکیدکننده بر رعایت عفت و پاکدامنی، موهای خود را با کلاه‌گیس یا روسری می‌پوشانند.<ref>[https://eghtesadofanavari.ir/پوشش-متفاوت-یهودیان؛/ شهریاری، «پوشش متفاوت یهودیان؛ یهودیت، مفهوم صنیوت (حجاب و عفت) بسیار مهم است»، پایگاه خبری اقتصاد و فناوری.]</ref>


'''ویژگی‌های کلی پوشاک کلیمیان'''
== اهمیت حجاب در فرهنگ و هویت کلیمیان ==
[[حجاب در یهودیت|حجاب در آیین یهود]] هویت دینی و فرهنگی زنان را حفظ می‌کند و همزمان به‌عنوان پوششی معنوی، آن‌ها را در برابر وسوسه‌ها محافظت می‌کند. این محافظت به تقویت ایمان و تقوای زنان نیز کمک می‌کند.<ref>[https://adyannews.com/172933/dress-code-for-jewish-women-in-iran/ «با پوشش زنان در دین کلیمیان ایران بیشتر آشنا شوید»، پایگاه خبری تحلیلی ردنا.]</ref>


معرفی کوتاه کلیمیان کردستان ایران و عراق در قالب معرفی پوشاک آنان
== جایگاه پوشاک کلیمیان در باورهای دینی و سنتی ==
در دین یهود، لباس فقط یک پوشش معمولی نیست؛ بلکه بیانگر پایبندی به سنت‌ها است. این لباس‌ها در طول تاریخ، نمادهای مذهبی و اجتماعی را به‌همراه داشته‌است. به‌عنوان نمونه، زنان یهودی متأهل با پوشاندن موهای‌شان و پوشیدن لباس‌های بلند و پوشیده، بر رعایت حجاب و پرهیز از [[خودنمایی در فضای مجازی|خودنمایی]] تأکید می‌کنند. این موضوع در متون دینی و سنت‌های یهودی نیز مهم شمرده شده‌است. لباس در یهودیت، نمادی از تعهد به سنت‌ها، حفظ هویت دینی و اجتماعی و همچنین ترویج پاکدامنی و تقواست.<ref>[https://kiantp.com/blog/5/ancient-jewish-clothing-85#:~:text=پوشاک%20یهودیان%20باستان%20فراتر%20از%20پوشش،%20بازتابی، بخش%20از%20پوشش%20آنان%20معنایی%20نمادین%20داشت «بررسی پوشاک یهودیان باستان، بازتاب هویت دینی، فرهنگی و نمادین در لباس»، وب‌سایت کیان.]</ref>


اهمیت پوشاک در فرهنگ و هویت کلیمیان کردستان
== تن‌پوش‌های زنان کلیمی کردستان ==
=== الف) کردستان عراق ===
لباس زنان کردستان عراق از چهار بخش اصلی تشکیل شده که در تمام مناطق این کشور ثابت و به یک شکل است. بخش‌های فرعی لباس زنان مثل دستمال سر، کمربند و نیم‌تنه برحسب منطقه تفاوت‌های اندکی دارد:
* '''روسری''': روسری زنان کرد عراق مزین به‌منگوله‌های آویزدار است که به روش‌های مختلفی روی سر گره زده می‌شود.
* '''سودرَه''': سودره، لباسی گشاد و بلند با آستین‌های طویل است که در انتهای مچ‌ها به‌مثلثی بزرگی ختم می‌شود. قسمت‌های بزرگ مثلثی در پشت گردن به‌هم گره می‌خورند.
* '''هِلَکه''': هلکه، جلیقه‌ای بی‌آستین، تنگ و کوتاه است.
* '''کورتَک''': بالاپوشی تنگ و بلند است که روی هلکه پوشیده می‌شود. آستین‌های این بالاپوش به‌صورت تنگ طراحی می‌شود.
* '''شلوار''': شلوار زنان کردستان عراق گشاد و بلند است که زیر تمام تن‌پوش‌ها قرار می‌گیرد و لباس زنان یهودی را کامل می‌کند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>


جایگاه پوشاک در بازنمایی باورهای دینی و سنتی
=== ب) کردستان ایران ===
تن‌پوش‌های زنان این قوم عبارت‌اند است از:
* '''دستمال سر''': زنان یهود ایران از دو نوع دستمال سر استفاده می‌کنند. یکی از آن‌ها در قسمت پشت و دیگری روی پیشانی گره می‌خورد. زنان یهود مناطق شمالی ایران از نوعی تاج حاشیه‌دوزی شده و مزین به نوار طلایی استفاده می‌کنند که به‌وسیلهٔ سگکی فلزی زیر چانه محکم می‌شود. زنان هنگام استفاده از تاج فلزی دستمال سر را روی شانه‌های خود گره می‌زنند.
* '''بالاتنه''': بالاپوش زنان یهودی جلوباز، با آستین‌های تنگ و بلند است. یقهٔ این بالاپوش به‌شکل برگردان بوده که جلوی آن بادکمه‌هایی باز و بسته می‌شود. این بالاپوش اغلب به‌رنگ بنفش انتخاب می‌شود و جنس آن از ابریشم یا نخ است.
* '''نیم‌تنه''': زنان روی بالاتنهٔ خود نیم‌تنه‌ای کوتاه و مخملی می‌پوشند. این نیم‌تنه در امتداد خود کمربندهای پهن از جنس نخ یا ابریشم دارد که به دور کمر بسته می‌شود.
* '''دامن''': دامن زنان یهود ایران همانند دامن سایر مناطق کردنشین بلند و چین‌دار است و قسمت کمر آن به‌وسیلهٔ کش دور کمر محکم می‌شود.
* '''شلوار''': شلوار زنان کرد یهود «شَروالَه» نام دارد. این شلوار گشاد زیر دامن پوشیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>


اهمیت پوشش سر برای مردان و زنان
== تن‌پوش‌های مردان کلیمی کردستان ==
 
=== الف) کردستان عراق ===
پایبندی به اصول حجاب و پوشش در نزد کیلیمان
 
'''پوشاک زنان کلیمی کردستان'''
 
'''الف)    کردستان ایران'''
 
انواع  دستمال سر و تاج‌های حاشیه‌دوزی
 
بالاتنه، نیم‌تنه، دامن و شلوار (شرواله)
 
'''ب)    کردستان عراق'''
 
روسری، سودره، هلکه، کورتک، شلوار
 
تفاوت‌های منطقه‌ای و جزئیات پوشش
 
'''تفاوت  پوشش زنان مجرد و متأهل'''
 
'''پوشاک مردان کلیمی کردستان'''
 
'''الف)    کردستان ایران'''
 
کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد داخل خانه
 
کمربند پارچه‌ای
 
لباس حاخام
 
'''ب)    کردستان عراق'''
 
کلاه  و سرپوش
 
کت و شلوار (شله شپیکته)
 
پوشاک فصلی مانند عبیه
 
پای‌پوش  (کفش)
 
'''جنس و رنگ پوشاک'''
 
جنس لباس‌های روزمره و ویژه (پشم، ابریشم، نخ)
 
رنگ‌های رایج برای زنان و مردان
 
'''پوشاک در مناسبت‌های مذهبی و اجتماعی'''
 
پوشاک مذهبی (طلیت/صیصیت، طزیت‌زیت، طفیلین، کیپا)
 
پوشاک مراسم عزا و آداب آن
 
لباس عروس و داماد
 
'''تغییرات تاریخی در پوشاک کلیمیان'''
 
دوره شاه‌عباس دوم
 
قرن نوزدهم میلادی
 
دوره پهلوی
 
وضعیت و  تغییرات پوشاک در عصر حاضر
 
مشکل عمده این مقاله این است که عبارت‌ها پیوند آشکاری ندارند همچنین در مواردی عبارت‌ها محاوره‌ای نوشته شده است. لطفا با دقت بیشتری مقاله را بازنویسی کنید.</ref>.
 
پوشاک مردم کلیمی در منطقۀ کردستان ایران و عراق متفاوت بوده و هر منطقه پوشش مخصوص به خود را دارا است. سرپوش میان یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و افراد این قوم هم در خانه و هم در خارج از خانه از پوشش سر استفاده می‌کنند. لباس یهودیان در دوره‌های مختلف تاریخی دچار تغییراتی شده است؛ اما این تغییرات سبب از بین رفتن حجاب و پوشش آنان نشده است.
 
=='''کلیمیان ایران و عراق'''==
کلیمیان کردستان ایران و عراق که بخشی از جامعه یهودیان این منطقه را تشکیل می‌دهند، پوشاکی را به تن می‌‌کنند که بازتابی از هویت فرهنگی غنی و تأثیرات منطقه‌ای آنان است؛ زنان با پیراهن‌های بلند و رنگارنگ، جلیقه‌ها و روسری‌های تزئین‌شده، جلوه‌ای از هنر و سنت را به نمایش می‌گذارند،<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> در حالی که مردان با پیراهن‌های بلند، شلوارهای گشاد و کلاه‌هایی نظیر کیپا، طَلیت و طفیلین، پایبندی مذهبی و هویت قومی خود را حفظ می‌کنند؛ این پوشش، ترکیبی از عناصر بومی و آداب یهودی و همچنین داستانی از زندگی و فرهنگ این جامعه را در دل کردستان نشان می‌دهد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99 و 100.]</ref>
 
=='''ویژگی‌های کلی پوشاک کلیمیان'''==
پوشاک یهودیان ریشه در آموزه‌های کتاب مقدس، الزامات عفت و شیوه‌های پوششی جوامعی دارد که آن‌ها در آن زندگی کرده‌اند. در دین یهودیت، لباس نه تنها جنبه کاربردی دارد، بلکه به‌عنوان ابزاری برای انجام مناسک مذهبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال، بسیاری از مردان یهودی از عمامه، تونیک، عبا و صندل استفاده می‌کنند. همچنین، زنان متأهل یهودی، بر اساس قوانین هلاخا (قوانینی که از کتاب تورات و تلمود گرفته شده است) که بر رعایت عفت و پاکدامنی تأکید دارد، موهای خود را با کلاه‌گیس یا روسری می‌پوشانند.<ref>[https://eghtesadofanavari.ir/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%9B/ شهریاری، «پوشش متفاوت یهودیان؛ یهودیت، مفهوم صنیوت (حجاب و عفت) بسیار مهم است»، پایگاه خبری اقتصاد و فناوری.]</ref>
 
=='''اهمیت حجاب در فرهنگ و هویت کلیمیان'''==
زنان یهودی با حجاب خود، نه تنها هویت فرهنگی و دینی‌شان را حفظ می‌کنند، بلکه این پوشش به عنوان یک محافظ معنوی، آن‌ها را در برابر وسوسه‌ها حفظ کرده و به تقویت ایمان و تقوایشان کمک می‌کند.<ref>[https://adyannews.com/172933/dress-code-for-jewish-women-in-iran/ «با پوشش زنان در دین کلیمیان ایران بیشتر آشنا شوید»، پایگاه خبری تحلیلی ردنا.]</ref>
 
=='''جایگاه پوشاک کلیمیان در باورهای دینی و سنتی'''==
در دین یهود، لباس فقط یک پوشش معمولی نیست؛ بلکه هویت دینی و فرهنگی فرد را نشان می‌دهد و بیانگر پایبندی به سنت‌ها است. این لباس‌ها در طول تاریخ، نمادهای مذهبی و اجتماعی را به‌همراه داشته‌است. به‌عنوان نمونه، زنان یهودی متأهل با پوشاندن موهایشان و پوشیدن لباس‌های بلند و پوشیده، بر رعایت حجاب و پرهیز از خودنمایی تأکید می‌کنند. این موضوع در متون دینی و سنت‌های یهودی نیز مهم شمرده شده است.لباس در یهودیت، نمادی از تعهد به سنت‌ها، حفظ هویت دینی و اجتماعی، و همچنین ترویج پاکدامنی و تقواست.<ref>[https://kiantp.com/blog/5/ancient-jewish-clothing-85#:~:text=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%B1%20%D8%A7%D8%B2%20%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4%D8%8C%20%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C,%D8%A8%D8%AE%D8%B4%20%D8%A7%D8%B2%20%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4%20%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%20%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA «بررسی پوشاک یهودیان باستان، بازتاب هویت دینی، فرهنگی و نمادین در لباس»، وب‌سایت کیان.]</ref>
 
=='''تن‌پوش‌های زنان کلیمی کردستان''' <ref group="دیدگاه">باید در یک بخش از مقاله گفته شود که چرا به پوشاک کلیمیان عراق و ایران می‌پردازید.</ref>==
 
==='''الف) کردستان عراق'''===
لباس زنان کردستان عراق از چهار بخش اصلی تشکیل شده که در تمام مناطق این کشور ثابت و به یک شکل است. بخش‌های فرعی لباس زنان مثل دستمال سر، کمربند و نیم‌تنه برحسب منطقه تفاوت‌های اندکی دارد:<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''روسری'''====
روسری زنان کرد عراق مزین به‌منگوله‌های آویزدار است که به روش‌های مختلفی روی سر گره زده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''سودرَه'''====
سودره، لباسی گشاد و بلند با آستین‌های طویل است که در انتهای مچ‌ها به‌مثلثی بزرگی ختم می‌شود. قسمت‌های بزرگ مثلثی در پشت گردن به‌هم گره می‌خورند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''هِلَکه'''====
هلکه، جلیقه‌ای بی‌آستین، تنگ و کوتاه است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''کورتَک'''====
بالاپوشی تنگ و بلند است که روی هلکه پوشیده می‌شود. آستین‌های این بالاپوش به‌صورت تنگ طراحی می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''شلوار'''====
شلوار زنان کردستان عراق گشاد و بلند است که زیر تمام تن‌پوش‌ها قرار می‌گیرد و لباس زنان یهودی را کامل می‌کند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===ب) کردستان ایران===
تن‌پوش‌های زنان این قوم عبارت است از:
 
===='''دستمال سر'''====
زنان یهود ایران از دو نوع دستمال سر استفاده می‌کنند. یکی از آن‌ها در قسمت پشت و دیگری روی پیشانی گره می‌خورد.
 
زنان یهود مناطق شمالی ایران از نوعی تاج حاشیه‌دوزی شده و مزین به نوار طلایی استفاده می‌کنند که به‌وسیلۀ سگکی فلزی زیر چانه محکم می‌شود.
 
زنان به‌هنگام استفاده از تاج فلزی دستمال سر را روی شانه‌های خود گره می‌زنند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''بالاتنه'''====
بالاپوش زنان یهودی جلوباز، با آستین‌های تنگ و بلند است. یقۀ این بالاپوش به‌شکل برگردان بوده که جلوی آن بادکمه‌هایی باز و بسته می‌شود. این بالاپوش اغلب به‌رنگ بنفش انتخاب می‌شود و جنس آن از ابریشم یا نخ است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''نیم‌تنه'''====
زنان روی بالاتنۀ خود نیم‌تنه‌ای کوتاه و مخملی می‌پوشند. این نیم‌تنه در امتداد خود کمربندهای پهن از جنس نخ یا ابریشم دارد که به دور کمر بسته می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''دامن'''====
دامن زنان یهود ایران همانند دامن سایر مناطق کردنشین بلند و چین‌دار است و قسمت کمر آن به‌وسیلۀ کش دور کمر محکم می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''شلوار'''====
شلوار زنان کرد یهود «شَروالَه» نام دارد. این شلوار گشاد زیر دامن پوشیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
=='''تن‌پوش‌های مردان کلیمی کردستان'''==
 
===الف) کردستان عراق===
تن‌پوش مردان کلیمی عراق شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است:
تن‌پوش مردان کلیمی عراق شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است:
* '''کلاه''': کلاه مردان یهودی شبیه زنان بوده با این تفاوت که دور آن دستاری [[عمامه]]<nowiki/>مانند پیچیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref> سرپوش نزد مردان یهودی اهمیت ویژه‌ای دارد و آن‌ها هم در خانه و هم در خارج از آن از آن استفاده می‌کنند.<ref>[https://wassal2324.blogfa.com/post/1518 «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا.]</ref>
* '''کت و شلوار''': کت و شلوار مردان کردستان عراق «شَلَه شَپیکتَه» نام دارد که از دو قسمت کت کوتاه و شلوار گشاد تشکیل شده‌است. این کت و شلوارها از جنس پشم و از رنگ‌های طبیعی سیاه، سفید و قهوه‌ای تشکیل شده‌اند. در فصل زمستان روی کت بالاپوشی پشمی به‌نام «عَبیّه» پوشیده می‌شود.
* '''پاپوش''': کفش زنان و مردان در شهرها از نوع چرمی و در روستاها دست‌ساز، با رویهٔ پارچه‌ای است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>


===='''کلاه'''====
=== ب) کردستان ایران ===
کلاه مردان یهودی شبیه زنان بوده با این تفاوت‌ که دور آن دستاری عمامه‌مانند پیچیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
سرپوش در بین یهودیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مردان چه در خانه و چه در بیرون از سرپوش استفاده می‌کنند.<ref>[https://wassal2324.blogfa.com/post/1518 «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا.]</ref>
 
===='''کت و شلوار'''====
کت و شلوار مردان کردستان عراق «شَلَه شَپیکتَه» نام دارد که از دو قسمت کت کوتاه و شلوار گشاد تشکیل شده است. این کت و شلوارها از جنس پشم و از رنگ‌های طبیعی سیاه، سفید و قهوه‌ای تشکیل شده‌اند.
 
در فصل زمستان روی کت بالاپوشی پشمی به‌نام «عَبیّه» پوشیده می‌شود.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===='''پاپوش'''====
کفش زنان و مردان در شهرها از نوع چرمی و در روستاها دست‌ساز، با رویۀ پارچه‌ای است.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
 
===ب) کردستان ایران===
لباس مردان کلیمی در ایران شامل کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد در داخل خانه است. همچنین مردان کمربندی پارچه‌ای به‌طول شش متر به‌دور کمر می‌پیچند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
لباس مردان کلیمی در ایران شامل کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد در داخل خانه است. همچنین مردان کمربندی پارچه‌ای به‌طول شش متر به‌دور کمر می‌پیچند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>


حاخام، بالاترین مقام مذهبی یهودیان است که در تهران زندگی می‌کنند. لباس آن‌ها شامل کت و شلوار مشکی، کفش مشکی، پیراهن سفید و کلاه شاپو است که از 200 سال پیش بین یهودیان رایج شده بود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref>
حاخام، بالاترین مقام مذهبی یهودیان است که در تهران زندگی می‌کند. لباس خاخام شامل کت‌وشلوار مشکی، کفش مشکی، پیراهن سفید و کلاه شاپو است که از دویست سال پیش بین یهودیان رایج شده بود.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref>


=='''تفاوت پوشش زنان مجرد و متأهل'''==
== تفاوت پوشش زنان مجرد و متأهل ==
پوشش دختران مجرد با متأهل‌ها متفاوت است. زنان متأهل بعد از ازدواج باید روسری بپوشند. آستین لباس آنان هم باید تاحدی بلند باشد که مچ دست را بپوشاند. همچنین زنان باید از دامن‌های بلند که تا روی قوزک پا را می‌پوشاند، استفاده کنند.
پوشش دختران مجرد با متأهل‌ها متفاوت است. زنان متأهل بعد از ازدواج باید روسری بپوشند. آستین لباس آنان هم باید تاحدی بلند باشد که مچ دست را بپوشاند. همچنین زنان باید از دامن‌های بلند که تا روی قوزک پا را می‌پوشاند، استفاده کنند. دختران مجرد امکان استفاده از دامن‌های کوتاه، تا زیر زانو و لباس‌هایی با آستین‌های کوتاه را دارند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101]
 
دختران مجرد امکان استفاده از دامن‌های کوتاه، تا زیر زانو و لباس‌هایی با آستین‌های کوتاه را دارند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101]


[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 .]</ref>
[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 .]</ref>


=='''اهمیت پوشش سر زنان و مردان کلیمی'''==
== اهمیت پوشش سر زنان و مردان کلیمی ==
در باورهای دینی یهود، پوشش سر برای زنان و مردان دارای اهمیتی نمادین و مذهبی است. این پوشش نشان‌دهندۀ احترام و ترس در برابر خداوند است. همچنین پوشش سر حفظ حریم خصوصی، پاکدامنی و وفاداری به همسر را به همراه دارد.<ref>[https://hejabkhorshid.com/hijab-in-judaism/ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.]</ref>
در آیین یهود، سرپوش تنها یک پوشش ساده نیست، بلکه نشانی از ایمان و معنویت به‌شمار می‌آید. مردان و زنان با پوشاندن سر، فروتنی و احترام خود را در برابر خداوند ابراز می‌کنند و همزمان بر ارزش‌هایی چون حفظ حریم شخصی، پاکدامنی و وفاداری در پیوندهای خانوادگی تأکید می‌ورزند.<ref>[https://hejabkhorshid.com/hijab-in-judaism/ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.]</ref>


=='''جنس و رنگ پوشاک کلیمیان'''==
== جنس و رنگ پوشاک کلیمیان ==
پوشاک مردان عمدتاً از پشم گوسفند دستباف (آمرَه) تهیه می‌شود. در مراسم‌های خاص مانند عروسی و جشن‌ها، از کت و شلوارهایی با حاشیه‌دوزی از جنس موهر دستباف (مَرئَز) استفاده می‌شود.
پوشاک مردان عمدتاً از پشم گوسفند دستباف (آمرَه) تهیه می‌شود. در مراسم‌های خاص مانند عروسی و جشن‌ها، از کت و شلوارهایی با حاشیه‌دوزی از جنس موهر دستباف (مَرئَز) استفاده می‌شود. مواد اولیه برای لباس‌های گران‌بهای زنان و کودکان، ابریشم طبیعی است که از درخت بلوط به دست می‌آید. در گذشته، لباس‌های روزمرهٔ زنان از نخ بافته می‌شد، اما پس از جنگ جهانی دوم، جایگزینی الیاف مصنوعی با الیاف طبیعی مشاهده شد. از لحاظ رنگ‌بندی، زنان جوان معمولاً رنگ‌های روشن، به‌ویژه سبز و بنفش را انتخاب می‌کردند، در حالی که زنان مسن‌تر بیشتر به استفاده از رنگ سیاه تمایل داشتند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>


مواد اولیه برای لباس‌های گران‌بهای زنان و کودکان، ابریشم طبیعی است که از درخت بلوط به دست می‌آید. در گذشته، لباس‌های روزمرۀ زنان از نخ بافته می‌شد، اما پس از جنگ جهانی دوم، جایگزینی الیاف مصنوعی با الیاف طبیعی مشاهده شد. از لحاظ رنگ‌بندی، زنان جوان معمولاً رنگ‌های روشن، به‌ویژه سبز و بنفش را انتخاب می‌کردند، در حالی که زنان مسن‌تر بیشتر به استفاده از رنگ سیاه تمایل داشتند.<ref>[http://www.iranjewish.com/Essay/Essay_46_bina_18Pooshak_kord.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.]</ref>
== پوشاک کلیمیان در مناسبت‌های مذهبی و اجتماعی ==
در آیین یهود، پوشش جنبه‌های مهمی از هویت دینی و اجتماعی را نشان می‌دهد. در رویدادهای اجتماعی نیز، لباس‌ها معمولاً متناسب با شأن مجلس، با رعایت اصول وقار انتخاب می‌شوند:


=='''پوشاک کلیمیان در مناسبت‌های مذهبی و اجتماعی'''==
=== پوشاک مذهبی کلیمیان ===
در آیین یهود، پوشش جنبه‌های مهمی از هویت دینی و اجتماعی را نشان می‌دهد. در مناسبت‌های مذهبی، پوشش مذهبی طَلیت به‌هنگام نماز بر دوش مردان انداخته می‌شود که نماد پاکی، احترام و ارتباط با خداوند است. در رویدادهای اجتماعی نیز، لباس‌ها معمولاً متناسب با شأن مجلس، با رعایت اصول وقار انتخاب می‌شوند:
 
===پوشاک مذهبی===
لباس مردم این قوم در مراسم‌های مختلف مذهبی شامل چهار تکه است:
لباس مردم این قوم در مراسم‌های مختلف مذهبی شامل چهار تکه است:
* '''طَلیت''': طَلیت ([[تالیت]]) عبایی بلند و چهارگوش است که از پارچه‌هایی چون کتان، پشم یا ابریشم دوخته می‌شود و زنان و مردان یهودی در هنگام نماز و دیگر آیین‌های مذهبی آن را بر تن می‌کنند. این عبا سفیدرنگ بوده و رشته‌هایی رنگی، مشکی و آبی از میان آن عبور می‌کند. در مناسبت‌های مذهبی، پوشش مذهبی طَلیت به‌هنگام نماز بر دوش مردان انداخته می‌شود که نماد پاکی، احترام و ارتباط با خداوند است. یهودیان ساکن ایران طلیت را با نام '''صیصیت''' می‌شناسند. چهارگوشهٔ صیصیت منگوله‌های آویزدار ابریشمی یا پشمی دوخته شده که تن مرده را نیز با این تن‌پوش می‌پوشانند.
* '''طَزیت‌زیت''': زیرپوش مردان کلیمی و از لباس‌های رایج این مذهب است که رنگی آبی دارد و چهارگوشهٔ آن با حاشیه‌هایی تزیین شده‌است.
* '''طفیلین''': طفیلین مکعبی چرمی به‌رنگ سیاه و سفید است که یهودیان به‌هنگام نماز آن را به سر و بازوی خود می‌بندند. استفاده از این پوشش سنتی در بین مردم یهود قدمتی هزارساله دارد.
* '''کیپا''': کیپا، کلاهی پنبه‌ای، نازک و گرد، شبیه عرقچین است که به‌نام «کلاه جمجمه» شناخته می‌شود. استفاده از این کلاه برای مردان به‌هنگام رسیدن به‌سن تکلیف است که از جنس کتان، پنبه و ابریشم تهیه می‌شود. گاهی‌اوقات زنان برای ادای احترام برای ارتباط با خدا از آن استفاده می‌کنند. این کلاه در ابتدا شبیه عمامه بوده و در حال حاضر استفاده از آن میان مردان رواج دارد. در کتاب تورات نیز استفاده از پوشش سر برای مردان نشانهٔ حجب و حیا و وجود خداوند در بالای سر است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref>


===='''طَلیت یا صیصیت'''====
=== لباس مراسم عزا ===
عبایی است بلند و مستطیل‌شکل که از پارچۀ کتان، پشم یا ابریشم تهیه می‌شود و زنان و مردان یهودی به‌هنگام شرکت در مراسم‌های مختلف مذهبی و نماز از آن استفاده می‌کنند. این عبا سفیدرنگ بوده و رشته‌هایی رنگی، مشکی و آبی از میان آن عبور می‌کند.
یهودیان محدودیتی در نوع پوشش و رنگ لباس (مشکی) ندارند. اگر صاحب عزا پدر یا مادر متوفی باشد، باید لباس خود را از یقه تا روی قلب به‌صورت اریب چاک دهد. اگر صاحب عزا برادر، شوهر یا فرزند متوفی باشد این چاک از یقه تا سمت راست لباس لحاظ می‌شود. چاک لباس‌ها تا هفت روز روی لباس صاحبان عزا باقی می‌ماند و زنان به‌لحاظ پوشش باید آن را با سنجاق ببندند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref>
 
یهودیان ساکن ایران طلیت را با نام «صیصیت» می‌شناسند.
 
چهارگوشۀ صیصیت منگوله‌های آویزدار ابریشمی یا پشمی دوخته شده که تن مرده را نیز با این تن‌پوش می‌پوشانند.<ref> [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref>


===='''طَزیت‌زیت'''====
=== لباس عروس و داماد ===
زیرپوش مردان کلیمی و از لباس‌های رایج این مذهب است که رنگی آبی دارد و چهارگوشۀ آن با حاشیه‌هایی تزیین شده است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref>
 
===='''طفیلین'''====
طفیلین مکعبی چرمی به‌رنگ سیاه و سفید است که یهودیان به‌هنگام نماز آن را به سر و بازوی خود می‌بندند. استفاده از این پوشش سنتی در بین مردم یهود قدمتی هزارساله دارد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99.]</ref>
 
===='''کیپا'''====
کیپا، کلاهی پنبه‌ای، نازک و گرد، شبیه عرقچین است که به‌نام «کلاه جمجمه» شناخته می‌شود.
 
استفاده از این کلاه برای مردان به‌هنگام رسیدن به‌سن تکلیف است که از جنس کتان، پنبه و ابریشم تهیه می‌شود. گاهی‌اوقات زنان برای ادای احترام برای ارتباط با خدا از آن استفاده می‌کنند.
 
این کلاه در ابتدا شبیه عمامه بوده و در حال حاضر استفاده از آن میان مردان رواج دارد.
 
در کتاب تورات نیز استفاده از پوشش سر برای مردان نشانۀ حجب و حیا و وجود خداوند در بالای سر است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.]</ref>
 
===لباس مراسم عزا و آداب آن===
در بین یهودیان محدودیتی در نوع پوشش و رنگ لباس (مشکی) وجود ندارد؛ مگر این‌که اگر صاحبان عزا پدر یا مادر متوفی باشد، باید لباس خود را از یقه تا روی قلب به‌صورت اریب چاک دهد. اگر صاحب عزا برادر، شوهر یا فرزند متوفی باشد این چاک از یقه تا سمت راست لباس لحاظ می‌شود. چاک لباس‌ها تا هفت روز روی لباس صاحبان عزا باقی می‌ماند و زنان به‌لحاظ پوشش باید آن را با سنجاق ببندند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref>
 
===لباس عروس و داماد===
لباس عروس در مراسم ازدواج شبیه سایر افراد جامعه است. داماد باید از کیپای گلدوزی و زری‌دوزی شده استفاده کند. تنها تفاوتی که یهودیان تهران با دیگر یهودیان دارند این است که استفاده از لباس با لماسکه در ایران ممنوع بوده و یهودیان امکان برگزاری این جشن را که به پورین معروف است، ندارند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref>
لباس عروس در مراسم ازدواج شبیه سایر افراد جامعه است. داماد باید از کیپای گلدوزی و زری‌دوزی شده استفاده کند. تنها تفاوتی که یهودیان تهران با دیگر یهودیان دارند این است که استفاده از لباس با لماسکه در ایران ممنوع بوده و یهودیان امکان برگزاری این جشن را که به پورین معروف است، ندارند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.]</ref>


=='''ضرورت حجاب در دین یهود'''==
== تغییرات تاریخی در پوشاک کلیمیان ==
در آیین یهود، بر عفاف، حجاب و پاکدامنی زنان تأکید فراوانی شده است. همچنین اصولی برای حفظ عفت عمومی در این دین وجود دارد. با این‌که به‌دلیل تنوع اقوام یهودی، تفاوت‌هایی در نوع و میزان پوشش مشاهده می‌شود، اما متون مقدس یهود نشان‌دهندۀ اهمیت قوانین و رسوم کلی حجاب در این آیین هستند.
تن‌پوش‌های مردان و زنان کلیمی در طول ادوار تاریخی، تغییرات چشمگیری داشته‌است:
 
تورات به‌وضوح برلزوم رعایت حجاب و پاکدامنی در دختران تأکید می‌کند علاوه‌براین، با بررسی عباداتی که در تورات ذکر شده، می‌توان دریافت که درمیان قوم حضرت ابراهیم و بنی‌اسرائیل، پوشش کامل سر و بدن، همراه بااستفاده از روبنده و برقع، رایج بوده است.
 
اهمیت حجاب در آیین یهود به‌قدری زیاد است که به‌زنانی که از دستورات الهی سرپیچی کنند، درمورد نزول عذاب هشدار داده شده است.<ref>[https://hejabkhorshid.com/hijab-in-judaism/ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.]</ref>
 
=='''تغییرات تاریخی در پوشاک کلیمیان'''==
تن‌پوش‌های مردان و زنان کلیمی در طول ادوار تاریخی، تغییرات چشمگیری داشته است:
 
==='''دورۀ شاه‌عباس دوم'''===
در دورۀ شاه‌عباس، زنان و مردان از پوشیدن جوراب منع شده بودند و به جای آن از کفش‌های راحت استفاده می‌کردند. زنان یهود، بی‌حجابی را نشانه‌ای از گمراهی و فساد اخلاقی می‌دانستند، به‌همین دلیل صورت و بدن خود را با چادری دورنگ می‌پوشاندند؛ از طرفی، مردان یهودی نیز ملزم به پوشیدن بالاپوش‌های سبز یا قرمز بودند و به جای شال، طنابی را به دور کمر خود می‌بستند. نکته قابل توجه این بود که پوشیدن عبا برای مردان ممنوع بود و تنها اجازه داشتند آن را با دست حمل کنند.<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آن‌ها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref>.<ref>متین، پوشاک ایرانیان، 1383ش، ص5.</ref>
 
==='''دورۀ قاجار'''<ref group="دیدگاه">چرا تاریخ‌ به میلادی گفته شده است؟</ref>===
در این دوره، مردان کلیمی پیراهن‌های بی‌یقه و بی‌آستین که «پیراهن‌شلوار» نامیده می‌شد، می‌پوشیدند. بالاپوش اصلی آن‌ها قبا بود و شلواری می‌پوشیدند که قدش تا بالای قوزک پا می‌رسید. این شلوار در قسمت کمر بندی داشت که از جلو گره می‌خورد و محکم می‌شد. روی این شلوار، قبایی بلند تا زیر زانو پوشیده می‌شد. مردان همچنین زیر قبا، کتی کوتاه و آستین‌دار به نام «آرخالق» به تن می‌کردند. روی تمام این لباس‌ها، بالاپوشی به نام «کُلیجه» که در پشت چین‌دار بود و گاهی با آستر خز پوشیده می‌شد، استفاده می‌کردند و سپس عبا می‌پوشیدند. استفاده از جوراب برای مردان فقط در زمستان رایج بود. کفش‌هایشان نیز گیوه دست‌دوز با کف چرمی بود.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص182.</ref>
 
تن‌پوش اصلی زنان کلیمی در در دوره قاجار شامل شلوارکی گشاد به‌نام تنبان، دامنی پف‌دار به‌نام شلیته، نیم‌تنه‌ای چسبان به‌نام آرخالق و پیراهنی آستین‌بلند بود.<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آن‌ها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref><ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98.]</ref>


==='''دورۀ پهلوی'''===
=== دورهٔ شاه‌عباس دوم ===
پس از تاج‌گذاری رضاشاه پهلوی در سال ۱۹۲۸ میلادی، لباس‌ها و کلاه‌های اروپایی رایج شد که شبیه تن‌پوش‌های فرانسوی بود و در ایران به نام «کلاه پهلوی» شهرت یافت. در سال ۱۹۳۶ میلادی، رضاشاه پوشیدن روسری و چادر را برای زنان ممنوع کرد. این اقدام با مخالفت زنان یهودی روبرو شد و در نهایت منجر به از میان رفتن کامل تبعیض در نوع پوشش گردید.<ref group="دیدگاه">گزاره‌ها از انسجام و ارتباط درونی کافی برخوردار نیستند و در نتیجه، مخاطب آن‌ها را به‌صورت نکات پراکنده و جدا از هم دریافت می‌کند.</ref>.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص186.</ref>
در دورهٔ شاه‌عباس، زنان و مردان یهودی از پوشیدن جوراب منع شده بودند و به جای آن از کفش‌های راحت استفاده می‌کردند. زنان یهود، بی‌حجابی را نشانه‌ای از گمراهی و فساد اخلاقی می‌دانستند، به‌همین دلیل صورت و بدن خود را با چادری دورنگ می‌پوشاندند؛ از طرفی، مردان یهودی نیز ملزم به پوشیدن بالاپوش‌های سبز یا قرمز بودند و به جای شال، طنابی را به دور کمر خود می‌بستند. نکته قابل توجه این بود که پوشیدن عبا در این دوره برای مردان ممنوع بود و تنها اجازه داشتند آن را با دست حمل کنند.<ref>متین، پوشاک ایرانیان، 1383ش، ص5.</ref>


==='''عصر حاضر'''===
=== دورهٔ قاجار ===
در حال حاضر، استفاده از لباس‌هایی با پارچه‌های زربفت و رنگ قرمز در میان کلیمیان ممنوع است، چرا که بت‌پرستان از این رنگ برای کفش‌های خود استفاده می‌کردند. علاوه بر این، در تورات تأکید شده که مردان نباید پوشش زنان را داشته باشند و زنان نیز نباید پوشش مردان را تقلید کنند.<ref group="دیدگاه">عبارت محاوره‌ای است. بازنویسی کنید
در این دوره، پوشاک مردان کلیمی شامل پیراهن‌هایی بدون یقه و آستین بود که به آن «پیراهن‌شلوار» گفته می‌شد. بالاپوش اصلی آنان [[قبا]] به‌شمار می‌رفت و شلواری بر تن می‌کردند که قد آن تا بالای قوزک پا می‌رسید و با بندی که در جلو بسته می‌شد، محکم می‌شد. بر روی این شلوار، قبایی بلند تا زیر زانو پوشیده می‌شد و زیر قبا نیز کتی کوتاه و آستین‌دار به نام «آرخالق» به کار می‌بردند. روی تمام این لباس‌ها، بالاپوشی به نام «کُلیجه» که در پشت چین‌دار بود و گاهی با آستر خز پوشیده می‌شد، استفاده می‌کردند و سپس [[عبا]] می‌پوشیدند. استفاده از جوراب برای مردان فقط در زمستان رایج بود. کفش‌های‌شان نیز گیوه دست‌دوز با کف چرمی بود.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارهٔ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص182.</ref>


جمله دو بار «آقایان» و «خانم‌ها» را به‌صورت کامل تکرار کرده که باعث سنگینی و ناهماهنگی در خوانش می‌شود.</ref><ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98 و 99.]</ref>
در دوره قاجار، زنان کلیمی پوشاکی شامل شلوارکی گشاد (تنبان)، دامنی پف‌دار (شلیته)، نیم‌تنه‌ای چسبان (آرخالق) و پیراهنی بلند با آستین‌های بلند بر تن می‌کردند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98.]</ref>


==منبع==
=== دورهٔ پهلوی ===
با اجرای قانون اجباری یکسان‌سازی البسه پس از روی کار آمدن رضاشاه پهلوی، لباس‌ها و کلاه‌های اروپایی که شباهت زیادی به تن‌پوش‌های فرانسوی داشتند، رواج یافت. هم‌زمان، پوشیدن روسری و چادر برای زنان ممنوع شد. این اقدام با مخالفت زنان یهودی مواجه شد.<ref>سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارهٔ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص186.</ref>


*اکبری، الهه، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید، تاریخ درج مطلب: 14 دی 1400ش.
=== عصر حاضر ===
*«با پوشش زنان در دین کلیمیان ایران بیشتر آشنا شوید»، پایگاه خبری تحلیلی ردنا، تاریخ درج مطلب: 24 اردیبهشت 1403ش.
در حال حاضر، استفاده از لباس‌هایی با پارچه‌های زربفت و رنگ قرمز در میان کلیمیان ممنوع است؛ چرا که بت‌پرستان از این رنگ برای کفش‌های خود استفاده می‌کردند. علاوه بر این، در تورات تأکید شده که مردان نباید پوشش زنان را داشته باشند و زنان نیز نباید پوشش مردان را تقلید کنند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2473ed09d2e084d419d1fce7ce2696c4 داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98 و 99.]</ref>
*«بررسی پوشاک یهودیان باستان، بازتاب هویت دینی، فرهنگی و نمادین در لباس»، وب‌سایت کیان، تاریخ بازدید: 21 مرداد 1404ش.
== پانویس ==
*داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان 1390ش.
{{پانویس}}
*سرشار، هومن، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارۀ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، ترجمۀ مهرناز نصریه، تهران، کارنگ، 1384ش.
*شهریاری، اسما، «پوشش متفاوت یهودیان؛ یهودیت، مفهوم صنیوت (حجاب و عفت) بسیار مهم است»، پایگاه خبری اقتصاد و فناوری، تاریخ درج مطلب: 15 آبان 1403ش.
*«لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1404ش.
*متین، پیمان، پوشاک ایرانیان، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1383ش.
*میرعبدالله لواسانی، افشین، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران، پاییز 1396ش.


=='''پانویس'''==
== منابع ==
<references />
{{آغاز منابع}}
* اکبری، الهه، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید، تاریخ درج مطلب: ۱۴ دی ۱۴۰۰ش.
* «با پوشش زنان در دین کلیمیان ایران بیشتر آشنا شوید»، پایگاه خبری تحلیلی ردنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
* «بررسی پوشاک یهودیان باستان، بازتاب هویت دینی، فرهنگی و نمادین در لباس»، وب‌سایت کیان، تاریخ بازدید: ۲۱ مرداد ۱۴۰۴ش.
* داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد، دانشکدهٔ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان ۱۳۹۰ش.
* سرشار، هومن، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارهٔ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، ترجمهٔ مهرناز نصریه، تهران، کارنگ، ۱۳۸۴ش.
* شهریاری، اسما، «پوشش متفاوت یهودیان؛ یهودیت، مفهوم صنیوت (حجاب و عفت) بسیار مهم است»، پایگاه خبری اقتصاد و فناوری، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آبان ۱۴۰۳ش.
* «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش.
* متین، پیمان، پوشاک ایرانیان، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۳ش.
* میرعبدالله لواسانی، افشین، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران، پاییز ۱۳۹۶ش.
{{پایان منابع}}
[[رده: ویکی‌رز]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۴۰

پوشاک کلیمیان؛ تن‌پوش مردان و زنان یهودی در منطقهٔ کردستان ایران و عراق.

کلیمیان کردستان ایران و عراق با پوشاک خود هویت فرهنگی و مذهبی‌شان را به تصویر می‌کشند؛ زنان با پیراهن‌های بلند و رنگارنگ و مردان با لباس‌های بلند و شلوارهای گشاد، سنت‌ها و پایبندی دینی را به نمایش می‌گذارند. این لباس‌ها که ریشه در آموزه‌های کتاب مقدس و قوانین هلاخا دارند، تنها کاربرد روزمره ندارند و نمادی از ایمان و تعلق به جامعه محسوب می‌شوند. حجاب زنان از منظر آیین یهود، نه‌تنها نشانه عفت، بلکه سپر معنوی برای تقویت ایمان و تقوا است. پوشش‌های مذهبی مردان و زنان مانند طلیت، کیپا و طفیلین، احترام به خدا و پایبندی به آیین‌ها را جلوه می‌دهند.

کلیمیان کردستان ایران و عراق

کلیمیان کردستان ایران و عراق که بخشی از جامعه یهودیان این منطقه را تشکیل می‌دهند، پوشاکی را می‌پوشند که بازتابی از هویت فرهنگی غنی و تأثیرات منطقه‌ای آنان است. زنان با پیراهن‌های بلند و رنگارنگ، جلیقه‌ها و روسری‌های تزئین‌شده، جلوه‌ای از هنر و سنت را به نمایش می‌گذارند.[۱]

در مقابل، مردان با پیراهن‌های بلند، شلوارهای گشاد و کلاه، پایبندی مذهبی و هویت قومی خود را حفظ می‌کنند. این پوشش، ترکیبی از عناصر بومی و آداب یهودی است و داستان زندگی و فرهنگ این جامعه را در دل کردستان روایت می‌کند.[۲]

ویژگی‌های کلی پوشاک کلیمیان

پوشاک یهودیان ریشه در آموزه‌های کتاب مقدس، الزامات عفت و سنت‌های فرهنگی جوامعی دارد که در آن زندگی می‌کرده‌اند. در دین یهودیت، لباس تنها جنبه کاربردی ندارد، بلکه به‌عنوان وسیله‌ای برای انجام مناسک مذهبی و ابزاری برای نشان دادن پایبندی دینی نیز اهمیت دارد. به‌عنوان مثال، مردان یهودی از عمامه، تونیک، عبا و صندل استفاده می‌کنند که نمادی از هویت دینی و مذهبی آنان و رعایت دقیق دستورهای آیینی است. زنان متأهل یهودی نیز بر اساس قوانین هلاخا، برگرفته از تورات و تلمود و تأکیدکننده بر رعایت عفت و پاکدامنی، موهای خود را با کلاه‌گیس یا روسری می‌پوشانند.[۳]

اهمیت حجاب در فرهنگ و هویت کلیمیان

حجاب در آیین یهود هویت دینی و فرهنگی زنان را حفظ می‌کند و همزمان به‌عنوان پوششی معنوی، آن‌ها را در برابر وسوسه‌ها محافظت می‌کند. این محافظت به تقویت ایمان و تقوای زنان نیز کمک می‌کند.[۴]

جایگاه پوشاک کلیمیان در باورهای دینی و سنتی

در دین یهود، لباس فقط یک پوشش معمولی نیست؛ بلکه بیانگر پایبندی به سنت‌ها است. این لباس‌ها در طول تاریخ، نمادهای مذهبی و اجتماعی را به‌همراه داشته‌است. به‌عنوان نمونه، زنان یهودی متأهل با پوشاندن موهای‌شان و پوشیدن لباس‌های بلند و پوشیده، بر رعایت حجاب و پرهیز از خودنمایی تأکید می‌کنند. این موضوع در متون دینی و سنت‌های یهودی نیز مهم شمرده شده‌است. لباس در یهودیت، نمادی از تعهد به سنت‌ها، حفظ هویت دینی و اجتماعی و همچنین ترویج پاکدامنی و تقواست.[۵]

تن‌پوش‌های زنان کلیمی کردستان

الف) کردستان عراق

لباس زنان کردستان عراق از چهار بخش اصلی تشکیل شده که در تمام مناطق این کشور ثابت و به یک شکل است. بخش‌های فرعی لباس زنان مثل دستمال سر، کمربند و نیم‌تنه برحسب منطقه تفاوت‌های اندکی دارد:

  • روسری: روسری زنان کرد عراق مزین به‌منگوله‌های آویزدار است که به روش‌های مختلفی روی سر گره زده می‌شود.
  • سودرَه: سودره، لباسی گشاد و بلند با آستین‌های طویل است که در انتهای مچ‌ها به‌مثلثی بزرگی ختم می‌شود. قسمت‌های بزرگ مثلثی در پشت گردن به‌هم گره می‌خورند.
  • هِلَکه: هلکه، جلیقه‌ای بی‌آستین، تنگ و کوتاه است.
  • کورتَک: بالاپوشی تنگ و بلند است که روی هلکه پوشیده می‌شود. آستین‌های این بالاپوش به‌صورت تنگ طراحی می‌شود.
  • شلوار: شلوار زنان کردستان عراق گشاد و بلند است که زیر تمام تن‌پوش‌ها قرار می‌گیرد و لباس زنان یهودی را کامل می‌کند.[۶]

ب) کردستان ایران

تن‌پوش‌های زنان این قوم عبارت‌اند است از:

  • دستمال سر: زنان یهود ایران از دو نوع دستمال سر استفاده می‌کنند. یکی از آن‌ها در قسمت پشت و دیگری روی پیشانی گره می‌خورد. زنان یهود مناطق شمالی ایران از نوعی تاج حاشیه‌دوزی شده و مزین به نوار طلایی استفاده می‌کنند که به‌وسیلهٔ سگکی فلزی زیر چانه محکم می‌شود. زنان هنگام استفاده از تاج فلزی دستمال سر را روی شانه‌های خود گره می‌زنند.
  • بالاتنه: بالاپوش زنان یهودی جلوباز، با آستین‌های تنگ و بلند است. یقهٔ این بالاپوش به‌شکل برگردان بوده که جلوی آن بادکمه‌هایی باز و بسته می‌شود. این بالاپوش اغلب به‌رنگ بنفش انتخاب می‌شود و جنس آن از ابریشم یا نخ است.
  • نیم‌تنه: زنان روی بالاتنهٔ خود نیم‌تنه‌ای کوتاه و مخملی می‌پوشند. این نیم‌تنه در امتداد خود کمربندهای پهن از جنس نخ یا ابریشم دارد که به دور کمر بسته می‌شود.
  • دامن: دامن زنان یهود ایران همانند دامن سایر مناطق کردنشین بلند و چین‌دار است و قسمت کمر آن به‌وسیلهٔ کش دور کمر محکم می‌شود.
  • شلوار: شلوار زنان کرد یهود «شَروالَه» نام دارد. این شلوار گشاد زیر دامن پوشیده می‌شود.[۷]

تن‌پوش‌های مردان کلیمی کردستان

الف) کردستان عراق

تن‌پوش مردان کلیمی عراق شامل سرپوش، تن‌پوش و پای‌پوش است:

  • کلاه: کلاه مردان یهودی شبیه زنان بوده با این تفاوت که دور آن دستاری عمامهمانند پیچیده می‌شود.[۸] سرپوش نزد مردان یهودی اهمیت ویژه‌ای دارد و آن‌ها هم در خانه و هم در خارج از آن از آن استفاده می‌کنند.[۹]
  • کت و شلوار: کت و شلوار مردان کردستان عراق «شَلَه شَپیکتَه» نام دارد که از دو قسمت کت کوتاه و شلوار گشاد تشکیل شده‌است. این کت و شلوارها از جنس پشم و از رنگ‌های طبیعی سیاه، سفید و قهوه‌ای تشکیل شده‌اند. در فصل زمستان روی کت بالاپوشی پشمی به‌نام «عَبیّه» پوشیده می‌شود.
  • پاپوش: کفش زنان و مردان در شهرها از نوع چرمی و در روستاها دست‌ساز، با رویهٔ پارچه‌ای است.[۱۰]

ب) کردستان ایران

لباس مردان کلیمی در ایران شامل کت و شلوار در بیرون از خانه و شلوار گشاد در داخل خانه است. همچنین مردان کمربندی پارچه‌ای به‌طول شش متر به‌دور کمر می‌پیچند.[۱۱]

حاخام، بالاترین مقام مذهبی یهودیان است که در تهران زندگی می‌کند. لباس خاخام شامل کت‌وشلوار مشکی، کفش مشکی، پیراهن سفید و کلاه شاپو است که از دویست سال پیش بین یهودیان رایج شده بود.[۱۲]

تفاوت پوشش زنان مجرد و متأهل

پوشش دختران مجرد با متأهل‌ها متفاوت است. زنان متأهل بعد از ازدواج باید روسری بپوشند. آستین لباس آنان هم باید تاحدی بلند باشد که مچ دست را بپوشاند. همچنین زنان باید از دامن‌های بلند که تا روی قوزک پا را می‌پوشاند، استفاده کنند. دختران مجرد امکان استفاده از دامن‌های کوتاه، تا زیر زانو و لباس‌هایی با آستین‌های کوتاه را دارند.[۱۳]

اهمیت پوشش سر زنان و مردان کلیمی

در آیین یهود، سرپوش تنها یک پوشش ساده نیست، بلکه نشانی از ایمان و معنویت به‌شمار می‌آید. مردان و زنان با پوشاندن سر، فروتنی و احترام خود را در برابر خداوند ابراز می‌کنند و همزمان بر ارزش‌هایی چون حفظ حریم شخصی، پاکدامنی و وفاداری در پیوندهای خانوادگی تأکید می‌ورزند.[۱۴]

جنس و رنگ پوشاک کلیمیان

پوشاک مردان عمدتاً از پشم گوسفند دستباف (آمرَه) تهیه می‌شود. در مراسم‌های خاص مانند عروسی و جشن‌ها، از کت و شلوارهایی با حاشیه‌دوزی از جنس موهر دستباف (مَرئَز) استفاده می‌شود. مواد اولیه برای لباس‌های گران‌بهای زنان و کودکان، ابریشم طبیعی است که از درخت بلوط به دست می‌آید. در گذشته، لباس‌های روزمرهٔ زنان از نخ بافته می‌شد، اما پس از جنگ جهانی دوم، جایگزینی الیاف مصنوعی با الیاف طبیعی مشاهده شد. از لحاظ رنگ‌بندی، زنان جوان معمولاً رنگ‌های روشن، به‌ویژه سبز و بنفش را انتخاب می‌کردند، در حالی که زنان مسن‌تر بیشتر به استفاده از رنگ سیاه تمایل داشتند.[۱۵]

پوشاک کلیمیان در مناسبت‌های مذهبی و اجتماعی

در آیین یهود، پوشش جنبه‌های مهمی از هویت دینی و اجتماعی را نشان می‌دهد. در رویدادهای اجتماعی نیز، لباس‌ها معمولاً متناسب با شأن مجلس، با رعایت اصول وقار انتخاب می‌شوند:

پوشاک مذهبی کلیمیان

لباس مردم این قوم در مراسم‌های مختلف مذهبی شامل چهار تکه است:

  • طَلیت: طَلیت (تالیت) عبایی بلند و چهارگوش است که از پارچه‌هایی چون کتان، پشم یا ابریشم دوخته می‌شود و زنان و مردان یهودی در هنگام نماز و دیگر آیین‌های مذهبی آن را بر تن می‌کنند. این عبا سفیدرنگ بوده و رشته‌هایی رنگی، مشکی و آبی از میان آن عبور می‌کند. در مناسبت‌های مذهبی، پوشش مذهبی طَلیت به‌هنگام نماز بر دوش مردان انداخته می‌شود که نماد پاکی، احترام و ارتباط با خداوند است. یهودیان ساکن ایران طلیت را با نام صیصیت می‌شناسند. چهارگوشهٔ صیصیت منگوله‌های آویزدار ابریشمی یا پشمی دوخته شده که تن مرده را نیز با این تن‌پوش می‌پوشانند.
  • طَزیت‌زیت: زیرپوش مردان کلیمی و از لباس‌های رایج این مذهب است که رنگی آبی دارد و چهارگوشهٔ آن با حاشیه‌هایی تزیین شده‌است.
  • طفیلین: طفیلین مکعبی چرمی به‌رنگ سیاه و سفید است که یهودیان به‌هنگام نماز آن را به سر و بازوی خود می‌بندند. استفاده از این پوشش سنتی در بین مردم یهود قدمتی هزارساله دارد.
  • کیپا: کیپا، کلاهی پنبه‌ای، نازک و گرد، شبیه عرقچین است که به‌نام «کلاه جمجمه» شناخته می‌شود. استفاده از این کلاه برای مردان به‌هنگام رسیدن به‌سن تکلیف است که از جنس کتان، پنبه و ابریشم تهیه می‌شود. گاهی‌اوقات زنان برای ادای احترام برای ارتباط با خدا از آن استفاده می‌کنند. این کلاه در ابتدا شبیه عمامه بوده و در حال حاضر استفاده از آن میان مردان رواج دارد. در کتاب تورات نیز استفاده از پوشش سر برای مردان نشانهٔ حجب و حیا و وجود خداوند در بالای سر است.[۱۶]

لباس مراسم عزا

یهودیان محدودیتی در نوع پوشش و رنگ لباس (مشکی) ندارند. اگر صاحب عزا پدر یا مادر متوفی باشد، باید لباس خود را از یقه تا روی قلب به‌صورت اریب چاک دهد. اگر صاحب عزا برادر، شوهر یا فرزند متوفی باشد این چاک از یقه تا سمت راست لباس لحاظ می‌شود. چاک لباس‌ها تا هفت روز روی لباس صاحبان عزا باقی می‌ماند و زنان به‌لحاظ پوشش باید آن را با سنجاق ببندند.[۱۷]

لباس عروس و داماد

لباس عروس در مراسم ازدواج شبیه سایر افراد جامعه است. داماد باید از کیپای گلدوزی و زری‌دوزی شده استفاده کند. تنها تفاوتی که یهودیان تهران با دیگر یهودیان دارند این است که استفاده از لباس با لماسکه در ایران ممنوع بوده و یهودیان امکان برگزاری این جشن را که به پورین معروف است، ندارند.[۱۸]

تغییرات تاریخی در پوشاک کلیمیان

تن‌پوش‌های مردان و زنان کلیمی در طول ادوار تاریخی، تغییرات چشمگیری داشته‌است:

دورهٔ شاه‌عباس دوم

در دورهٔ شاه‌عباس، زنان و مردان یهودی از پوشیدن جوراب منع شده بودند و به جای آن از کفش‌های راحت استفاده می‌کردند. زنان یهود، بی‌حجابی را نشانه‌ای از گمراهی و فساد اخلاقی می‌دانستند، به‌همین دلیل صورت و بدن خود را با چادری دورنگ می‌پوشاندند؛ از طرفی، مردان یهودی نیز ملزم به پوشیدن بالاپوش‌های سبز یا قرمز بودند و به جای شال، طنابی را به دور کمر خود می‌بستند. نکته قابل توجه این بود که پوشیدن عبا در این دوره برای مردان ممنوع بود و تنها اجازه داشتند آن را با دست حمل کنند.[۱۹]

دورهٔ قاجار

در این دوره، پوشاک مردان کلیمی شامل پیراهن‌هایی بدون یقه و آستین بود که به آن «پیراهن‌شلوار» گفته می‌شد. بالاپوش اصلی آنان قبا به‌شمار می‌رفت و شلواری بر تن می‌کردند که قد آن تا بالای قوزک پا می‌رسید و با بندی که در جلو بسته می‌شد، محکم می‌شد. بر روی این شلوار، قبایی بلند تا زیر زانو پوشیده می‌شد و زیر قبا نیز کتی کوتاه و آستین‌دار به نام «آرخالق» به کار می‌بردند. روی تمام این لباس‌ها، بالاپوشی به نام «کُلیجه» که در پشت چین‌دار بود و گاهی با آستر خز پوشیده می‌شد، استفاده می‌کردند و سپس عبا می‌پوشیدند. استفاده از جوراب برای مردان فقط در زمستان رایج بود. کفش‌های‌شان نیز گیوه دست‌دوز با کف چرمی بود.[۲۰]

در دوره قاجار، زنان کلیمی پوشاکی شامل شلوارکی گشاد (تنبان)، دامنی پف‌دار (شلیته)، نیم‌تنه‌ای چسبان (آرخالق) و پیراهنی بلند با آستین‌های بلند بر تن می‌کردند.[۲۱]

دورهٔ پهلوی

با اجرای قانون اجباری یکسان‌سازی البسه پس از روی کار آمدن رضاشاه پهلوی، لباس‌ها و کلاه‌های اروپایی که شباهت زیادی به تن‌پوش‌های فرانسوی داشتند، رواج یافت. هم‌زمان، پوشیدن روسری و چادر برای زنان ممنوع شد. این اقدام با مخالفت زنان یهودی مواجه شد.[۲۲]

عصر حاضر

در حال حاضر، استفاده از لباس‌هایی با پارچه‌های زربفت و رنگ قرمز در میان کلیمیان ممنوع است؛ چرا که بت‌پرستان از این رنگ برای کفش‌های خود استفاده می‌کردند. علاوه بر این، در تورات تأکید شده که مردان نباید پوشش زنان را داشته باشند و زنان نیز نباید پوشش مردان را تقلید کنند.[۲۳]

پانویس

  1. ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
  2. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص99 و 100.
  3. ↑ شهریاری، «پوشش متفاوت یهودیان؛ یهودیت، مفهوم صنیوت (حجاب و عفت) بسیار مهم است»، پایگاه خبری اقتصاد و فناوری.
  4. ↑ «با پوشش زنان در دین کلیمیان ایران بیشتر آشنا شوید»، پایگاه خبری تحلیلی ردنا.
  5. ↑ بخش%20از%20پوشش%20آنان%20معنایی%20نمادین%20داشت «بررسی پوشاک یهودیان باستان، بازتاب هویت دینی، فرهنگی و نمادین در لباس»، وب‌سایت کیان.
  6. ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
  7. ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
  8. ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
  9. ↑ «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا.
  10. ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
  11. ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
  12. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.
  13. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101 .
  14. ↑ اکبری، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید.
  15. ↑ میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران.
  16. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص100.
  17. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.
  18. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص101.
  19. ↑ متین، پوشاک ایرانیان، 1383ش، ص5.
  20. ↑ سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارهٔ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص182.
  21. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98.
  22. ↑ سرشار، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارهٔ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، 1384ش، ص186.
  23. ↑ داوودی، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، 1390ش، ص98 و 99.

منابع

  • اکبری، الهه، «حجاب در دین یهود (از قوانین حجاب تا پوشش زنان در طول تاریخ و عصر حاضر)»، وب‌سایت مقنعه خورشید، تاریخ درج مطلب: ۱۴ دی ۱۴۰۰ش.
  • «با پوشش زنان در دین کلیمیان ایران بیشتر آشنا شوید»، پایگاه خبری تحلیلی ردنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
  • «بررسی پوشاک یهودیان باستان، بازتاب هویت دینی، فرهنگی و نمادین در لباس»، وب‌سایت کیان، تاریخ بازدید: ۲۱ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • داوودی، سیده‌سپیده، «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک نزد گروه‌های قومی ارامنه، زرتشتی، کلیمی، آشوری و مسلمانان از کشف حجاب تا زمان حاضر در تهران»، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد، دانشکدهٔ روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران-مرکز، زمستان ۱۳۹۰ش.
  • سرشار، هومن، فرزندان استر، (مجموعه مقالاتی دربارهٔ تاریخ و زندگی یهودیان در ایران)، ترجمهٔ مهرناز نصریه، تهران، کارنگ، ۱۳۸۴ش.
  • شهریاری، اسما، «پوشش متفاوت یهودیان؛ یهودیت، مفهوم صنیوت (حجاب و عفت) بسیار مهم است»، پایگاه خبری اقتصاد و فناوری، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آبان ۱۴۰۳ش.
  • «لباس یهودیان ایرانی- پیشتازان سیاست با سید فایض وصال»، وب‌سایت بلوگفا، تاریخ بازدید: ۱۱ مرداد ۱۴۰۴ش.
  • متین، پیمان، پوشاک ایرانیان، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۳ش.
  • میرعبدالله لواسانی، افشین، «نگرشی بر مردم‌شناسی پوشاک کردهای کلیمی ایران و عراق»، وب‌سایت انجمن کلیمیان تهران، پاییز ۱۳۹۶ش.
برگرفته از «https://fa.wikirose.ir/w/index.php?title=پوشاک_کلیمیان&oldid=11984»