ویکی‌رز

لباس زنان ترکمن: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
==بازتاب اعتقادات در لباس زنان ترکمن==
==بازتاب اعتقادات در لباس زنان ترکمن==


نقش‌ها و نمادهای به‌کاررفته در لباس‌ها، ارزش‌های فرهنگی، اخلاقی، رفتاری واعتقادی یک قوم را نشان می‌دهد. در نقش‌های ترکمنی، قدرت و نفوذ‌اندیشه‌های عرفانی و اعتقادی دیده می‌شود که این نقش‌مایه‌ها از نظر معنایی و اعتقادی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و باور بافندۀ آن دارد و زیبایی دوچندانی به آن می‌دهد. نقوش کار شده روی لباس‌ها سادگی و بی‌آلایشی زن ترکمنی را نشان می‌دهد.<ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>
نقش‌ها و نمادهای به‌کاررفته در لباس‌ها، ارزش‌های فرهنگی، اخلاقی، رفتاری و اعتقادی یک قوم را نشان می‌دهد. در نقش‌های ترکمنی، قدرت و نفوذ‌ اندیشه‌های عرفانی و اعتقادی دیده می‌شود که این نقش‌مایه‌ها از نظر معنایی و اعتقادی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و باور بافندۀ آن دارد و زیبایی دوچندانی به آن می‌دهد. نقوش کار شده روی لباس‌ها سادگی و بی‌آلایشی زن ترکمنی را نشان می‌دهد.<ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>


با توجه به اعتقاد این قوم به باورهای دورۀ پیش از اسلام، احترام به عناصر طبیعت و دورۀ پس از اسلام، نمادها و نشانه‌هایی متناسب با اعتقاد آن‌ها در پوشاک و هنرهای سنتی قوم ترکمن دیده می‌شود.<ref> [https://www.chtn.ir/news/1399061036/%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%AC%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86 «باورهای عجین شده با پوشاک ترکمن»،  وب‌سایت میراث آریا.]</ref>
با توجه به اعتقاد این قوم به باورهای دورۀ پیش از اسلام، احترام به عناصر طبیعت و دورۀ پس از اسلام، نمادها و نشانه‌هایی متناسب با اعتقاد آن‌ها در پوشاک و هنرهای سنتی قوم ترکمن دیده می‌شود.<ref> [https://www.chtn.ir/news/1399061036/%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%AC%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86 «باورهای عجین شده با پوشاک ترکمن»،  وب‌سایت میراث آریا.]</ref>
خط ۲۰: خط ۲۰:
==جایگاه رنگ در لباس زنان ترکمن==
==جایگاه رنگ در لباس زنان ترکمن==


رنگ در پوشاک ترکمن بیانگر مفاهیم آرمانی در فرهنگ جامعه و نیز بازتابندۀ ویژگی‌های انسانیِ پوشندگان و جایگاه آنان در خانواده و جامعه است. رنگ‌ها حالات روحی اقوام را نشان می‌دهند و استفاده از آن میان زن و مرد و جوان و کودک متفاوت است. مثلاً نوعروسان برای این‌که خوشبخت شوند، شالی سبز به‌ دور کمرشان می‌بندند.<ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>
رنگ در پوشاک ترکمن بیانگر مفاهیم آرمانی در فرهنگ جامعه و نیز بازتابندۀ ویژگی‌های انسانیِ پوشندگان و جایگاه آنان در خانواده و جامعه است. رنگ‌ها حالات روحی اقوام را نشان می‌دهند و استفاده از آن میان زن و مرد و جوان و کودک متفاوت است. مثلاً نوعروسان برای این‌که خوشبخت شوند، شالی [[سبز (رنگ)|سبز]] به‌ دور کمرشان می‌بندند.<ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>


==مفاهیم رنگ در لباس زنان ترکمن==
==مفاهیم رنگ در لباس زنان ترکمن==


رنگ‌ها علاوه‌بر زیبایی و شکوهی که به پوشش‌های ترکمنی می‌دهند، از نظر کاربردی نیز دربرارندۀ ارزش‌هایی در فرهنگ مردم جامعه هستند. وقتی لباس‌ها با فرهنگ جامعه و ویژگی‌های پوشندگان خود ارتباط پیدا می‌کنند، رنگ‌ها نیز معنای می‌یابند. به این صورت، رنگ‌ها با توجه به جنسیت، سن، موقعیت و جایگاه افراد معنا می‌یابند و از طریق زبان رمزی، ویژگی‌هایی مانند شرم و حیا، وقار و متانت، غرور و تکبر، عظمت و حقارت، مردانگی و زنانگی و شادابی و سرزندگی را به پوشندگان منتقل می‌کنند.<ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>
رنگ‌ها علاوه‌بر زیبایی و شکوهی که به پوشش‌های ترکمنی می‌دهند، از نظر کاربردی نیز دربردارندۀ ارزش‌هایی در فرهنگ مردم جامعه هستند. وقتی لباس‌ها با فرهنگ جامعه و ویژگی‌های پوشندگان خود ارتباط پیدا می‌کنند، رنگ‌ها نیز معنای می‌یابند. به این صورت، رنگ‌ها با توجه به جنسیت، سن، موقعیت و جایگاه افراد معنا می‌یابند و از طریق زبان رمزی، ویژگی‌هایی مانند شرم و [[حیا]]، وقار و متانت، غرور و تکبر، عظمت و حقارت، مردانگی و زنانگی و شادابی و سرزندگی را به پوشندگان منتقل می‌کنند.<ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>
===مفهوم رنگ قرمز===
===مفهوم رنگ قرمز===


خط ۳۳: خط ۳۳:
===تغییر رنگ در پوشش ترکمنی===
===تغییر رنگ در پوشش ترکمنی===


قبل از دوره قاجار، لباس‌های ترکمن‌ها عمدتاً از پارچه‌های دستباف زنان و به رنگ قرمز بودند؛ اما با آغاز دادوستد ایران و روسیه در دورۀ قاجار، پارچه‌های مخمل از بندر گمیشان وارد شده و استفاده از این پارچه‌ها در میان ترکمن‌ها رایج شد. از این زمان به بعد، رنگ سبز نیز به تدریج در پوشاک ترکمن‌ها رواج یافت.<ref>[https://www.isna.ir/news/99090201046/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9 مهدی‌زاده، «تابش اعتقادات کهن قوم ترکمن از دریچۀ پوشاک»،  خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref>
قبل از [[پوشاک دوره قاجار|دوره قاجار]]، لباس‌های ترکمن‌ها عمدتاً از پارچه‌های دستباف زنان و به رنگ قرمز بودند؛ اما با آغاز دادوستد ایران و روسیه در دورۀ قاجار، پارچه‌های مخمل از بندر گمیشان وارد شده و استفاده از این پارچه‌ها در میان ترکمن‌ها رایج شد. از این زمان به بعد، رنگ سبز نیز به تدریج در پوشاک ترکمن‌ها رواج یافت.<ref>[https://www.isna.ir/news/99090201046/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9 مهدی‌زاده، «تابش اعتقادات کهن قوم ترکمن از دریچۀ پوشاک»،  خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref>
==انواع لباس زنان ترکمن==
==انواع لباس زنان ترکمن==


خط ۴۵: خط ۴۵:
====کلاه حصیری====
====کلاه حصیری====


نوعی کلاه استوانه‌ای یا ذوزنقه‌ای‌شکل و قارچ‌گونه است که قسمت بالای آن نسبت به پایین فراخ‌تر طراحی شده و زنان طایفۀ ساریق و تکه از آن استفاده می‌کنند. این کلاه از کاغذ، کرباس رنگ‌شده، ساقه‌های باریک نی و چوب جارو تهیه می‌شود.<ref>محمدی، پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن، 1388ش، ص79.</ref>
نوعی کلاه استوانه‌ای یا ذوزنقه‌ای‌ شکل و قارچ‌گونه است که قسمت بالای آن نسبت به پایین فراخ‌تر طراحی شده و زنان طایفۀ ساریق و تکه از آن استفاده می‌کنند. این کلاه از کاغذ، کرباس رنگ‌شده، ساقه‌های باریک نی و چوب جارو تهیه می‌شود.<ref>محمدی، پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن، 1388ش، ص79.</ref>
====خِساوه====
====خِساوه====


خط ۵۱: خط ۵۱:
====چارقد (روسری)====
====چارقد (روسری)====


چارقد زنان ترکمنی معمولاً زمینه‌ای مشکی یا رنگ‌های دیگر دارد و با نقش‌های درشت زرد و نارنجی تزیین می‌شود. زنان بر روی چارقدهای خود، روسری بزرگی قرار می‌دهند که تقریباً به‌اندازه نیمی از طول چادر است و با ریشه‌های بلند و نقوش گل‌های رنگی تزئین شده است.<ref>[https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_18194.html#:~:text=%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%20%D9%87%D9%85%DA%86%D9%88%D9%86%20%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AC%DA%A9,%D9%88%20%D9%86%D8%A7%D9%85%20%D8%A2%D9%86%E2%80%8F%D9%87%D8%A7%D8%B3%D8%AA. امیدی‌فروتقه و دیگران، «بررسی سرپوش زنان کرد، ترک و ترکمن شمال خراسان در سدۀ اخیر»،  1401ش، ص49.]</ref> استفاده از رنگ زرد در چارقد زنان نمادی از آرامش، همدلی، طراوت و شادابی است.<ref>گرترود، فرهنگ سمبل‌ها، اساطیر و فولکلور، 1395ش، ص735.</ref>
[[چارقد]] زنان ترکمنی معمولاً زمینه‌ای مشکی یا رنگ‌های دیگر دارد و با نقش‌های درشت زرد و نارنجی تزیین می‌شود. زنان بر روی چارقدهای خود، روسری بزرگی قرار می‌دهند که تقریباً به‌اندازه نیمی از طول چادر است و با ریشه‌های بلند و نقوش گل‌های رنگی تزئین شده است.<ref>[https://tuhistory.tabrizu.ac.ir/article_18194.html#:~:text=%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%20%D9%87%D9%85%DA%86%D9%88%D9%86%20%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AC%DA%A9,%D9%88%20%D9%86%D8%A7%D9%85%20%D8%A2%D9%86%E2%80%8F%D9%87%D8%A7%D8%B3%D8%AA. امیدی‌فروتقه و دیگران، «بررسی سرپوش زنان کرد، ترک و ترکمن شمال خراسان در سدۀ اخیر»،  1401ش، ص49.]</ref> استفاده از رنگ زرد در چارقد زنان نمادی از آرامش، همدلی، طراوت و شادابی است.<ref>گرترود، فرهنگ سمبل‌ها، اساطیر و فولکلور، 1395ش، ص735.</ref>
====پیشانی‌بند====
====پیشانی‌بند====


دختران ترکمن پس از ازدواج از سربندهایی استفاده می‌کنند که به‌طور خاص دور سر پیچیده می‌شود. این سربندها که «آلین‌دانگی» نام دارند، در نحوه بستن و‌اندازه آن‌ها میان طوایف مختلف ترکمن تفاوت‌هایی وجود دارد؛ <ref>[https://journals.umz.ac.ir/article_2241.html رستمی و میر، «تاثیر عقیده‌ها و باورهای دینی بر آرایه‌های زیورآلات ترکمنی»،  1398ش، ص72.]</ref> برای مثال، پیشانی‌بند ترکمن‌های نخورلی از نی‌های بسیار ریز بافته می‌شود که روی آن با پارچه‌ای پوشانده شده و سپس زیورآلاتی به آن متصل می‌شود.<ref>گلی، تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها، 1366ش، ص318.</ref>
دختران ترکمن پس از ازدواج از سربندهایی استفاده می‌کنند که به‌طور خاص دور سر پیچیده می‌شود. این سربندها که «آلین‌دانگی» نام دارند، در نحوه بستن و‌ اندازه آن‌ها میان طوایف مختلف ترکمن تفاوت‌هایی وجود دارد؛ <ref>[https://journals.umz.ac.ir/article_2241.html رستمی و میر، «تاثیر عقیده‌ها و باورهای دینی بر آرایه‌های زیورآلات ترکمنی»،  1398ش، ص72.]</ref> برای مثال، پیشانی‌بند ترکمن‌های نخورلی از نی‌های بسیار ریز بافته می‌شود که روی آن با پارچه‌ای پوشانده شده و سپس زیورآلاتی به آن متصل می‌شود.<ref>گلی، تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها، 1366ش، ص318.</ref>


پیشانی‌بندهای نوعروسان بلند است و به‌تدریج که به میان‌سالگی می‌رسند، به ازای هر سال حدود دو انگشت از قد آن کم می‌شود که در زبان محلی به این سربندهای کوتاه تارک می‌گویند. سربند کوتاه زنان ترکمن به‌رنگ سیاه است که نشان از پختگی، کارکشتگی و مجرب‌بودن زنان دارد.<ref>محمدی، پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن، 1388ش، ص81.</ref> پیشانی‌بند زنان جوان نیز اغلب به رنگ قرمز یا سفید است که رنگ قرمز آن نماد جوانی، طراوت و زیبایی و رنگ سفید آن نشان‌دهندۀ تجربه، آرامش، صفا و دوستی است.<ref>میرنیا، نگاهی به فرهنگ عامۀ مردم خراسان: جغرافیای خراسان، 1381ش، ص199.</ref>
پیشانی‌بندهای نوعروسان بلند است و به‌تدریج که به میان‌سالگی می‌رسند، به ازای هر سال حدود دو انگشت از قد آن کم می‌شود که در زبان محلی به این سربندهای کوتاه تارک می‌گویند. سربند کوتاه زنان ترکمن به‌رنگ سیاه است که نشان از پختگی، کارکشتگی و مجرب‌بودن زنان دارد.<ref>محمدی، پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن، 1388ش، ص81.</ref> پیشانی‌بند زنان جوان نیز اغلب به رنگ قرمز یا سفید است که رنگ قرمز آن نماد جوانی، طراوت و زیبایی و رنگ سفید آن نشان‌دهندۀ تجربه، آرامش، صفا و دوستی است.<ref>میرنیا، نگاهی به فرهنگ عامۀ مردم خراسان: جغرافیای خراسان، 1381ش، ص199.</ref>
خط ۶۴: خط ۶۴:
زن ترکمن در فرآیند تربیتی خود، سکوت را از اجدادش به‌عنوان یک اصل فرهنگی می‌آموزد. برای یادآوری این نکته، او با استفاده از یاشماق، دهان خود را می‌بندد تا به خود یادآوری کند که باید به بزرگترها احترام بگذارد و تا زمانی که اجازه داده نشود، سکوت را حفظ کند.<ref>[https://www.isna.ir/news/99090201046/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9 مهدی‌زاده، «تابش اعتقادات کهن قوم ترکمن از دریچۀ پوشاک»،  خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref>
زن ترکمن در فرآیند تربیتی خود، سکوت را از اجدادش به‌عنوان یک اصل فرهنگی می‌آموزد. برای یادآوری این نکته، او با استفاده از یاشماق، دهان خود را می‌بندد تا به خود یادآوری کند که باید به بزرگترها احترام بگذارد و تا زمانی که اجازه داده نشود، سکوت را حفظ کند.<ref>[https://www.isna.ir/news/99090201046/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9 مهدی‌زاده، «تابش اعتقادات کهن قوم ترکمن از دریچۀ پوشاک»،  خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref>


در برخی طوایف ترکمن، رسم بر این است که زن را به‌گونه‌ای دفن می‌کنند که گوشه‌ای از لبه روسری‌اش دهانش را می‌پوشاند، این ادامه همان ادب و احترام است که ترکمن‌ها در زمان حیات نیز با استفاده از حجاب دهان، به‌عنوان نمادی از سکوت و احترام، آن را رعایت می‌کردند.<ref>[https://www.isna.ir/news/99090201046/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9 مهدی‌زاده، «تابش اعتقادات کهن قوم ترکمن از دریچۀ پوشاک»،  خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref>
در برخی طوایف ترکمن، رسم بر این است که زن را به‌گونه‌ای دفن می‌کنند که گوشه‌ای از لبه روسری‌اش دهانش را می‌پوشاند، این ادامه همان ادب و احترام است که ترکمن‌ها در زمان حیات نیز با استفاده از [[حجاب در اندیشه سید علی خامنه‌ای|حجاب]] دهان، به‌عنوان نمادی از سکوت و احترام، آن را رعایت می‌کردند.<ref>[https://www.isna.ir/news/99090201046/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9 مهدی‌زاده، «تابش اعتقادات کهن قوم ترکمن از دریچۀ پوشاک»،  خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا.] </ref>
====یالِق====
====یالِق====


خط ۷۰: خط ۷۰:
====چاشو (چشو)====  
====چاشو (چشو)====  


این روسری مربع‌شکل و ابریشمی، که در میان طایفۀ یموت رواج دارد، در دو نوع متفاوت به‌کار می‌رود. یکی از انواع آن ضخیم و با سوزن‌دوزی مفصل است، در حالی که نوع دیگر از ابریشم نازک تهیه می‌شود. روسری‌های ابریشمی نازک به دو نوع قیرمیزی‌قینقاچ و کله‌قینگاچ تقسیم می‌شوند.<ref> [https://golestan.mcth.ir/tourism/show.php?id=436 «لباس زنان ترکمن»،  وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان گلستان.]</ref>
این روسری مربع‌شکل و ابریشمی، که در میان طایفۀ یموت رواج دارد، در دو نوع متفاوت به‌کار می‌رود. یکی از انواع آن ضخیم و با سوزن‌دوزی مفصل است، در حالی که نوع دیگر از ابریشم نازک تهیه می‌شود. روسری‌های ابریشمی نازک به دو نوع قیرمزی‌قینگاچ و کله‌قینگاچ تقسیم می‌شوند.<ref> [https://golestan.mcth.ir/tourism/show.php?id=436 «لباس زنان ترکمن»،  وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان گلستان.]</ref>


===تن‌پوش‌های زنان ترکمن===
===تن‌پوش‌های زنان ترکمن===


زنان ترکمن با وجود تغییرات‌اندک، لباس‌های عشیره‌ای و قومی خود را همچنان حفظ کرده‌اند. لباس‌های آن‌ها شامل لباس‌های کار، شهری، تشریفاتی و منزل است که بسته به سن و موقعیت افراد تفاوت‌هایی دارد: <ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>
زنان ترکمن با وجود تغییرات‌ اندک، لباس‌های عشیره‌ای و قومی خود را همچنان حفظ کرده‌اند. لباس‌های آن‌ها شامل لباس‌های کار، شهری، تشریفاتی و منزل است که بسته به سن و موقعیت افراد تفاوت‌هایی دارد: <ref>[https://www.sid.ir/FileServer/SF/6101394H02290 قوی‌پنجه، «نقش و رنگ در پوشاک زنان ترکمن»،  1394ش.]</ref>
====کونُیک====
====کونُیک====


کونیک از اجزای اصلی تن‌پوش زنان ترکمن و جزء پیراهن‌های اصیل و سنتی این قوم است. کونیک در گذشته از جنس ابریشم بوده و به‌وسیلۀ دستگاهی به‌نام تارا بافته می‌شده است. این پیراهن یقۀ گرد بدون برگردان دارد و در قسمت جلوی آن چاکی طراحی شده است. چاک این پیراهن برای دختران کوتاه است، اما برای زنان به‌منظور سهولت در شیردهی، تا نزدیکی شکم ادامه دارد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&basicscope=1 زمانی، پوشاک زنان در استان گلستان (ترکمن، شاهکوه، قزاق، قزلباش، کتول)،  1390ش، ص59 و 60.]</ref>
کونیک از اجزای اصلی تن‌پوش زنان ترکمن و جزء پیراهن‌های اصیل و سنتی این قوم است. کونیک در گذشته از جنس ابریشم بوده و به‌وسیلۀ دستگاهی به‌نام تارا بافته می‌شده است. این پیراهن یقۀ گرد بدون برگردان دارد و در قسمت جلوی آن چاکی طراحی شده است. چاک این پیراهن برای دختران کوتاه است، اما برای زنان به‌منظور سهولت در شیردهی، تا نزدیکی شکم ادامه دارد.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&basicscope=1 زمانی، پوشاک زنان در استان گلستان (ترکمن، شاهکوه، قزاق، قزلباش، کتول)،  1390ش، ص59 و 60.]</ref>


پیراهن کونیک از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود: نِیگ (آستین)،  یِنگ (پهلو) و آشری (دامن پیراهن). آستین‌های آن بلند است و در قسمت مچ تنگ می‌شود. کونیک جهت پوشیدگی بیشتر قدی تا ساق پا دارد و دامن آن از طرفین گشاد است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&basicscope=1 زمانی، پوشاک زنان در استان گلستان (ترکمن، شاهکوه، قزاق، قزلباش، کتول)،  1390ش، ص59 و 60.]</ref>
پیراهن کونیک از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود: نِیگ (آستین)،  یِنگ (پهلو) و آشری (دامن پیراهن). آستین‌های آن بلند است و در قسمت مچ تنگ می‌شود. کونیک جهت پوشیدگی بیشتر، قدی تا ساق پا دارد و دامن آن از طرفین گشاد است.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&basicscope=1 زمانی، پوشاک زنان در استان گلستان (ترکمن، شاهکوه، قزاق، قزلباش، کتول)،  1390ش، ص59 و 60.]</ref>


امروزه برای دوخت این پیراهن از پارچه‌های مختلف استفاده می‌شود و رنگ‌های آن معمولاً قرمز، زرشکی، بنفش، آبی و سبز با طرح‌های ساده یا راه‌راه است. دختران و زنان جوان به‌طور معمول از رنگ‌های روشن و شاد این پیراهن استفاده می‌کنند، در حالی که زنان مسن‌تر رنگ‌های تیره و سنگین‌تر را ترجیح می‌دهند. زنان طایفۀ یموت به این نوع پیراهن، کِتِنی یا قرمیزی می‌گویند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&basicscope=1 زمانی، پوشاک زنان در استان گلستان (ترکمن، شاهکوه، قزاق، قزلباش، کتول)،  1390ش، ص59 و 60.]</ref>
امروزه برای دوخت این پیراهن از پارچه‌های مختلف استفاده می‌شود و رنگ‌های آن معمولاً قرمز، زرشکی، بنفش، آبی و سبز با طرح‌های ساده یا راه‌راه است. دختران و زنان جوان به‌طور معمول از رنگ‌های روشن و شاد این پیراهن استفاده می‌کنند، در حالی که زنان مسن‌تر رنگ‌های تیره و سنگین‌تر را ترجیح می‌دهند. زنان طایفۀ یموت به این نوع پیراهن، کِتِنی یا قرمیزی می‌گویند.<ref>[https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%20%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&basicscope=1 زمانی، پوشاک زنان در استان گلستان (ترکمن، شاهکوه، قزاق، قزلباش، کتول)،  1390ش، ص59 و 60.]</ref>
خط ۹۲: خط ۹۲:
====چابیت====
====چابیت====


چابت نوعی قبا با یقه‌ای ساده و بدون برگردان است که جهت پوشیدگی بیشتر تا ساق پا می‌رسد و برای دوخت آن از پارچه‌های ابریشمی و مخملی استفاده می‌شود. به آستین‌های این قبا در زیر بغل زایده‌ای سه‌گوش از جنس پارچۀ قبا دوخته شده است. این قبا راسته و گشاد بوده و در پهلوهای آن چاک تعبیه شده است. مچ آستین، یقه، جلوی سینه تا انتهای دامن و اطراف چاک‌ها رودوزی‌هایی دیده می‌شود.<ref> [https://golestan.mcth.ir/tourism/show.php?id=436 «لباس زنان ترکمن»،  وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان گلستان.]</ref>
چابت نوعی [[قبا]] با یقه‌ای ساده و بدون برگردان است که جهت پوشیدگی بیشتر تا ساق پا می‌رسد و برای دوخت آن از پارچه‌های ابریشمی و مخملی استفاده می‌شود. به آستین‌های این قبا در زیر بغل زایده‌ای سه‌گوش از جنس پارچۀ قبا دوخته شده است. این قبا راسته و گشاد بوده و در پهلوهای آن چاک تعبیه شده است. مچ آستین، یقه، جلوی سینه تا انتهای دامن و اطراف چاک‌ها رودوزی‌هایی دیده می‌شود.<ref> [https://golestan.mcth.ir/tourism/show.php?id=436 «لباس زنان ترکمن»،  وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان گلستان.]</ref>
====کُرته====
====کُرته====


برگرفته از «https://fa.wikirose.ir/wiki/لباس_زنان_ترکمن»