کارتن‌خوابی: تفاوت میان نسخه‌ها

<big>'''کارتن‌خوابی'''</big>؛ زندگی در شرایط و مکان‌های نامساعد به‌دلیل نداشتن سرپناه.

گسترش فرهنگ سرمایه‌داری،<ref>[https://rasekhoon.net/media/show/1274775/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B1%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%B3%D «جهان‌آرا- کارتن‌خواب و راهکارهای رفع این آسیب با حضور دکتر ابراهیم رزاقی»، وب‌سایت راسخون.]</ref>  ازبین‌رفتن مشاغل سنتی، همخوانی نداشتن هزینه‌های زندگی با درآمد، افزایش جمعیت، گسست رابطه‌های خویشاوندی، معوقات پرداخت اجاره، نیاز مالکان به منزل خود، بیکاری، ازدست‌دادن خانه،<ref> [https://sanad.iau.ir/journal/jss/Article/537914?jid=537914 آقایی و دیگران، «نقش فضاهای شهری بر زندگی روزمرۀ کارتن‌خواب‌های شهر تهران» 1396ش، ص9.]</ref>  تبعیت نکردن از هنجارهای جامعه، <ref>  [https://ac.kheir.ir/about-homelessness منظم، «شناخت صحیح از پدیدۀ کارتن‌خوابی و ابعاد آن»، وب‌سایت خیر.]</ref> کم‌کاری مسئولان، شرایط ناکارآمد و ناسالم محیط بومی، مشکلات خانوادگی، بیماری‌های اسکیزوفرنی، دوقطبی ژنتیکی، <ref>  [https://www.imna.ir/news/521886/%D8%AF%D9%88-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%B3%DA%A9%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C «دو روی سکۀ «کارتن‌خوابی»»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> کار در شهرستان، مشاغل فصلی، <ref> [https://sobherouyesh.com/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F/ «آیا کارتن‌خوابی جرم است؟»، وب‌سایت صبح رویش.]</ref> مهاجرت، فقر، بیکاری، اعتیاد خانواده، ناامیدی، نبود امکانات اولیۀ زندگی،<ref> [https://dmngo.ir/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86/ «کارتن‌خوابی و دلایل کارتن‌خواب شدن افراد»، وب‌سایت بنیاد دستان مهربان.]</ref>  ورشکستگی مالی، اوضاع اقتصادی جامعه،<ref>  [https://ac.kheir.ir/about-homelessness منظم، «شناخت صحیح از پدیدۀ کارتن‌خوابی و ابعاد آن»، وب‌سایت خیر.]</ref> معیوب بودن سیستم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، شکاف طبقاتی، <ref>[https://ana.ir/fa/news/587507/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2 «مهم‌ترین عامل اصلی کارتن‌خوابی در شهرهای بزرگ چیست؟/ خطری که دختران کارتن‌خواب را تهدید می‌کند»، خبرگزاری آنا.]</ref> کمرنگ‌ بودن سیستم رفاه اجتماعی، حمایت نشدن دهک‌های پایین، سوءمصرف الکل و مواد مخدر،<ref>  [https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-132/562691-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D «کشورها با پدیدۀ کارتن‌خوابی چگونه برخورد می‌کنند؟»، وب‌سایت جی‌پلاس.]</ref> تکدی‌گری، گم‌شدن، درراه‌ماندن، بی‌سرپرستی و طردشدن از سوی خانواده موجب کارتن‌خوابی می‌شود.<ref> [https://ac.kheir.ir/about-homelessness منظم، «شناخت صحیح از پدیدۀ کارتن‌خوابی و ابعاد آن»، وب‌سایت خیر.]</ref>  

==کارتن‌خوابی در ایران==

عواملی مانند مدرن‌سازی، افزایش شکاف طبقاتی و گسترش مهاجرت موجب کپرنشینی، گودنشینی و حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ ایران شد؛ ولی پدیدۀ کارتن‌خوابی به شکل امروزی، یک مسئلۀ جدید اجتماعی است <ref>[https://sid.ir/fA/Journal/SearchPaper.aspx?journal=&subject=&writer=108835&year=1400&PDF=Y&Filter= سبزی خوشنامی و دیگران، «از جدایی تا هویت‌باختگی: تبیین کیفی کارتن‌خوابی در معتادان شهر تهران»، 1400ش، ص67.]</ref> و در سال 1382ش با فوت چند کارتن‌خواب در اثر سرمای زمستان در تهران، به‌عنوان یک معضل اجتماعی مطرح شد.<ref> [https://www.sid.ir/paper/215502/fa فتحی و دیگران، «تبیین عدم تمایل کارتن‌خوابان شهر تهران در استفاده از گرم‌خانه‌های شهرداری: یک مطالعۀ کیفی»، 1397ش، ص280.]</ref>  بر اساس آمار ارائه شده از سوی مدیران شهری در سال 1400ش، پایتخت بیش از 24 هزار کارتن‌خواب داشته که بیش از نیمی از آنها شهرستانی هستند <ref> «24 [https://snn.ir/fa/news/986984/%DB%B2%DB%B4-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B3%E2%80%8 هزار کارتن‌خواب و بی‌خانمان داریم/ «اتوبوس‌خوابی» از کجا آب می‌خورد؟»، خبرگزاری دانشجو.]</ref> و دو هزار نفر آنان را زنان تشکیل می‌دهند. <ref>  [https://sid.ir/fA/Journal/SearchPaper.aspx?journal=&subject=&writer=108835&year=1400&PDF=Y&Filter= سبزی خوشنامی و دیگران، «از جدایی تا هویت‌باختگی: تبیین کیفی کارتن‌خوابی در معتادان شهر تهران»، 1400ش، ص67.]</ref>  

==شناسایی کارتن‌خواب‌ها==

براساس قانون ایران، شناسایی و اسکان کارتن‌خواب‌ها در تهران بر عهدۀ شوای شهر، نیروی انتظامی و بهزیستی است. <ref> [https://sobherouyesh.com/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F/ «آیا کارتن‌خوابی جرم است؟»، وب‌سایت صبح رویش.]</ref> نگهبانان بوستان‌ها در مواجهه با افراد در راه‌مانده، بی‌سرپناه و بی‌خانمان، موضوع را به شهرداری اطلاع می‌دهند و بعد از انتقال آنها به محل موردنظر و شناسایی، مشاوره انجام می‌شود. <ref>[https://www.mehrnews.com/news/5663070/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%88%D8%A7%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%86-%D8%AA%D8%A7-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «کارتن‌خوابی؛ از واشنگتن تا تهران + فیلم»، خبرگزاری مهر.] </ref>

==کارتن‌خوابی زنان==

براساس آمار، زنان بین 5 تا 10درصد جمعیت کارتن‌خواب‌ها را شامل می‌شوند.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/501637/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D9%84%D8%AE-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9 «روایتی تلخ از کارتن‌خوابی و اعتیاد زنان/ بهتر است بگوییم پناهگاه، کمپ و یا زندان؟»، خبرآنلاین.]</ref>

    

برخی زنان و مردان کارتن‌خواب در خیابان‌ها و پاتوق‌ها بدون انجام دادن مراسم رسمی ازدواج با هم زندگی می‌کنند. بسیاری نیز بر اساس قراردادهای رفاقتی و یا عاطفی و بازآفرینی نقش‌های دختر، خواهر، همسر و مادر، نهاد شبه‌خانواده را به‌عنوان جایگزین خانواده تشکیل می‌دهند. <ref> [https://www.sid.ir/paper/1060141/fa اعتمادی‌فرد و اکرامی حصاری، «تجربۀ زیستۀ زنان بی‌خانمان از خانوادۀ مورد مطالعه: زنان بی‌خانمان مقیم مرکز اقامتی مهر»، 1400ش، ص43.]</ref>  

==کنش‌های جنسی کارتن‌خواب‌ها==

==کودکان کارتن‌خواب==

افزایش تولد کودکان کارتن‌خواب موجب تهدید آیندۀ جامعه می‌شود. به‌دلیل هویت نامشخص پدر کودکان کارتن‌خواب و ناتوانی و فقدان صلاحیت مادر در نگهداری آنها، این کودکان در شیرخوارگاه‌ها بزرگ می‌شوند و با به بهای اندک فروخته می‌شوند تا در آینده کودکان کار شوند.<ref>[https://farsnews.ir/news/13950122000663/%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C--2-%D9%85 «تازه‌‌واردانی به دنیا از ریشۀ کارتن‌خوابی/ 2 میلیون تومان بهای کودکان کار آینده»، فارس‌نیوز.]</ref>  

افراد کارتن‌خواب دچار هویت‌باختگی فردی و اجتماعی می‌شوند.<ref>[https://sid.ir/fA/Journal/SearchPaper.aspx?journal=&subject=&writer=108835&year=1400&PDF=Y&Filter= سبزی خوشنامی و دیگران، «از جدایی تا هویت‌باختگی: تبیین کیفی کارتن‌خوابی در معتادان شهر تهران»، 1400ش، ص73.]</ref>  سبک زندگی، کردار و رفتار و نوع تعاملات کارتن‌خواب‌ها در سطح فردی و اجتماعی آسیب‌زا است.<ref>  [https://ensani.ir/fa/article/518703/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D فتحی و درویشی، «مطالعۀ کیفی پیامدهای کارتن‌خوابی در شهر تهران»، 1401ش، ص151.]</ref>  

*در سطح فردی

*در سطح اجتماع

زیرپاگذاشتن مداوم هنجارهای جامعه توسط مردان کارتن‌خواب، موجب برچسب‌زنی جامعه به آنها و در نتیجه ایجاد خودپندارۀ منفی، درونی‌شدن هویت انحرافی و استمرار رفتارهای انحرافی می‌شود؛ به‌عبارتی برچسب‌زنی‌ و انتظار سایرین برای ادامۀ رفتارهای کارتن‌خواب، موجب محدود کردن فرصت‌های فردی و ابقای نقش پایدار می‌شود.   

*در زنان

==راهکار ایران برای مقابله با کارتن‌خوابی==

در ایران، با توجه به رواج بیشتر کارتن‌خوابی بین مردان، راهبردهای پیشگیری و ارائۀ خدمات بر آنها تمرکز بیشتر دارد <ref>[https://www.isna.ir/news/mazandaran-40455/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D علیوردی‌‌نیا، «کارتن‌خوابی و موانع مدیریت علمی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در ایران»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> و سازمان‌های عام‌المنفعه و مردم‌نهاد زیادی برای ایجاد راهکار موقت و دایم برای کمک به افراد کارتن‌خواب فعالیت دارند. <ref> [https://ac.kheir.ir/about-homelessness منظم، «شناخت صحیح از پدیدۀ کارتن‌خوابی و ابعاد آن»، وب‌سایت خیر.]</ref>

تقویت باورهای مذهبی، ترویج فرهنگِ تغییر نگرش مردم برای ایجاد بستری برای پرورش مجدد آنها، <ref>[https://www.socialwork2015.ir/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C/ مهدوی، «راه‌های درمان کارتن‌خوابی»، مجلۀ اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران.]</ref> ارتقای کیفی زیرساخت بهداشت و آموزش‌وپرورش، اشتغال‌زایی در روستا و شهرهای کوچک، <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/10/21/1293273/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%DB%8C%DA%A9-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B2-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B4-%DA%86%D9%87-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84% «روایت یک کارتن‌خواب از زندگی‌اش/ چه عواملی باعث کارتن‌خوابی افراد می‌شود؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> تخصیص تسهیلات مالی، محدود و مشخص کردن دورۀ اسکان،<ref> [https://www.socialwork2015.ir/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C/ مهدوی، «راه‌های درمان کارتن‌خوابی»، مجلۀ اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران.]</ref>  کار اجباری با پرداخت حق‌الزحمه، ارائۀ تسهیلات <ref>[https://ana.ir/fa/news/587507/%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2 «مهم‌ترین عامل اصلی کارتن‌خوابی در شهرهای بزرگ چیست؟/ خطری که دختران کارتن‌خواب را تهدید می‌کند»، خبرگزاری آنا.]</ref> و کارآفرینی از راه‌های ریشه‌کن کردن کارتن‌خوابی است. <ref> [https://www.isna.ir/news/mazandaran-40455/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D علیوردی‌‌نیا، «کارتن‌خوابی و موانع مدیریت علمی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در ایران»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>  

==کارتن‌خوابی در آمریکا و اروپا==

معضل بی‌خانمانی در آمریکا بحرانی ناتمام است. میزان افراد بی‌خانمان در 2018م از 553 هزار به 68 هزار در 2019م رسیده است که بیشتر آنها غیر سفیدپوست هستند. عواملی مانند تبعیض، نابرابری در سیستم ارائۀ خدمات بهداشتی و مسکن، در کارتن‌خوابی آمریکاییِ آفریقایی‌تبار نقش دارد. در فرانسه، بیش از دوازده هزار نفر بی‌خانمان هستند. در 2018م، 566 کارتن‌خواب که صد نفر آنها به پاریس تعلق داشتند، در فرانسه جان باختند. آمار انگلیس حاکی از این است که حداقل 280 هزار کارتن‌خواب در این کشور وجود دارد و از هر دویست شهروند انگلیسی، یک نفر کارتن‌خواب است. در آلمان، شمار افراد کارتن‌خواب در 2017 و 2018م افزایش 4درصدی داشته است. <ref> [https://www.mizanonline.ir/fa/news/590196/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%87- «وضعیت بی‌خانمانی در اروپا و آمریکا در آینۀ آمار»، خبرگزاری میزان.]</ref>  

==راهکار سایر کشورها برای کارتن‌خوابی==

تفاوت عملکرد کشورهای گوناگون نسبت به پدیده کارتن‌خوابی به دیدگاه آنها در مورد منشأ این پدیده و نحوۀ برخورد با آن ارتباط دارد. کشورهایی که مسئولیت کارتن‌خوابی را به‌عنوان نتیجۀ عملکرد افراد و بخش‌های جامعه پذیرفته‌اند، به‌دنبال راه‌های مهار و کاهش آسیب‌های آن هستند.<ref>[https://ac.kheir.ir/about-homelessness منظم، «شناخت صحیح از پدیدۀ کارتن‌خوابی و ابعاد آن»، وب‌سایت خیر.]</ref>   

ساخت پناهگاه اضطراری برای مقابله با کارتن‌خوابی نخستین واکنش غرب به این معضل بود. اخیرا کشورهای پیشرفته، روش‌های مؤثر و متنوع‌تری برای کاهش آسیب‌های کارتن‌خوابی تعبیه کرده‌اند. <ref> [https://www.isna.ir/news/mazandaran-40455/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D علیوردی‌‌نیا، «کارتن‌خوابی و موانع مدیریت علمی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در ایران»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>