محمدعلی فروغی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>محمدعلی فروغی</big>'''؛ ادیب و سیاست‌مدارِ فراماسونِ دارای مناصب مختلف در دوره پهلوی. | [[پرونده:محمدعلی فروغی2.jpeg|جایگزین=محمدعلی فروغی|بندانگشتی|فروغی، حوالی ۱۹۲۵ میلادی]] | ||
'''<big>محمدعلی فروغی</big>'''؛ ادیب و سیاست‌مدارِ فراماسونِ دارای مناصب مختلف در دوره پهلوی. | |||
محمدعلی فروغی از جمله چهره‌های پیچیده فراماسونری در تاریخ ایران است. از میان رجال سیاسی تاریخ معاصر ایران کمتر کسی مانند فروغی به خاندان پهلوی کمک شایانی کرده است. حذف سلسله قاجاریه، چهار دوره نخست‌وزیری در زمان پهلوی و به قدرت نشاندن رضاشاه و محمدرضا از خدمات وی به این دودمان است. | [[محمدعلی فروغی]] از جمله چهره‌های پیچیده فراماسونری در تاریخ ایران است. از میان رجال سیاسی تاریخ معاصر ایران کمتر کسی مانند فروغی به خاندان پهلوی کمک شایانی کرده است. حذف سلسله قاجاریه، چهار دوره نخست‌وزیری در زمان پهلوی و به قدرت نشاندن رضاشاه و محمدرضا از خدمات وی به این دودمان است. | ||
==زندگی‌نامه و خانواده== | ==زندگی‌نامه و خانواده== | ||
محمدعلی فروغی در سال | [[محمدعلی فروغی]] در سال ۱۲۵۵ش در اصفهان متولد شد. پدرش محمدحسین، ادیب و شاعر و دارای القاب «ذکاءالملک» و «فروغی» بود که توسط ناصرالدین‌شاه به وی اعطا شد. اجدادش همگی از تجار معروف و جزو ارباب‌های به‌نام بودند؛ از جمله آقامحمدمهدی پدربزرگش که از بازرگانان معروف اصفهان و اهل علم و ادب بوده است. محمدعلی در جوانی با خواهرزاده نظام‌السلطنه رضاقلی ازدواج کرد. حاصل این وصلت چهار پسر و دو دختر بود. سرانجام فروغی در روز ۵ آذر ۱۳۲۱ش و در ۶۶ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت. <ref>. فروغی، مقالات فروغی، 1384ش، ج1، ص4.</ref> | ||
==تحصیلات و زندگی‌کاری== | ==تحصیلات و زندگی‌کاری== | ||
فروغی به‌همراه خانواده در پنج سالگی به تهران آمد و با راهنمایی پدر و با کمک اساتید خصوصی، قرآن، احکام، زبان‌های عربی، فارسی و فرانسه را یاد گرفت. در سال | فروغی به‌همراه خانواده در پنج سالگی به تهران آمد و با راهنمایی پدر و با کمک اساتید خصوصی، قرآن، احکام، زبان‌های عربی، فارسی و فرانسه را یاد گرفت. در سال ۱۲۶۸ش وارد مدرسه «دارالفنون» و مشغول تحصیل در علم طب شد؛ ولی به‌دلیل عدم علاقه و ضعف اساتید این رشته، به فلسفه، تاریخ و ادبیات روی آورد. او با پشتکاری که داشت، در ۱۷ سالگی به استادی فلسفه و تاریخ رسید. پدرش در وزارت «انطباعات» مشغول به کار بود و او را هم وارد وزارتخانه کرد و از آبان ۱۲۷۳ش به‌طور رسمی کارمند دولت شد.<ref>[https://www.isna.ir/news/97060603209/%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7-%D8%B4%D9%88%DB%8C%D8%AF . مقدم، «با محمدعلی فروغی بیشتر آشنا شوید»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> | ||
وی در سال ۱۲۷۵ش در سمت سردبیری، مترجم و نویسنده مقالات، در روزنامه «تربیت» شروع به‌کار کرد. فروغی سه سال بعد و در پی بنیان‌گذاری مدرسه علوم سیاسی توسط مشیرالدوله به‌عنوان معلم به تدریس در این مدرسه پرداخت. فروغی بعد از چند سفر خارجی و عهده‌دار شدن چند مسئولیت کلیدی در کشور، تا شهریور ۱۳۲۰ش در انزوا به سر می‌برد. به‌دنبال حمله روس و انگلیس به ایران، رضاشاه برای جلب اعتماد انگلیسی‌ها با التماس به سراغ فروغی رفت، تا تشکیل کابینه دهد. کابینه وی در روز ۶ شهریور از مجلس رای اعتماد گرفت. او به‌خاطر کارشکنی‌های برخی از سمت خود استعفا داد.<ref>[https://www.isna.ir/news/97060603209/%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7-%D8%B4%D9%88%DB%8C%D8%AF . مقدم، «با محمدعلی فروغی بیشتر آشنا شوید»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> | |||
[[پرونده:محمدعلی فروغی3.jpeg|جایگزین=فروغی در دوران پهلوی|بندانگشتی|محمدعلی فروغی در کنار محمدرضا پهلوی]] | |||
==فعالیت‌های سیاسی== | ==فعالیت‌های سیاسی== | ||
محمدعلی فروغی در پست‌های گوناگون سیاسی فعالیت داشت، از جمله: | محمدعلی فروغی در پست‌های گوناگون سیاسی فعالیت داشت، از جمله: | ||
# سرپرستی دبیرخانه مجلس؛ | #سرپرستی دبیرخانه مجلس؛ | ||
# نمایندگی و ریاست مجلس؛ | #نمایندگی و ریاست مجلس؛ | ||
# وزیر مالیه و عدلیه؛ | #وزیر مالیه و عدلیه؛ | ||
# ریاست دیوان‌عالی کشور؛ | #ریاست دیوان‌عالی کشور؛ | ||
# عضو هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس صلح پاریس؛ | #عضو هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس صلح پاریس؛ | ||
# کفالت ریاست وزرا؛ | #کفالت ریاست وزرا؛ | ||
# نخست‌وزیری چهار دوره در زمان پهلوی؛ | #نخست‌وزیری چهار دوره در زمان پهلوی؛ | ||
# وزارت دربار؛ | #وزارت دربار؛ | ||
# سفیر کبیر در آمریکا.<ref>. «نگاهی به زندگی سیاسی محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخ.</ref> | #سفیر کبیر در آمریکا.<ref>[https://historydocuments.ir/?page=post&id=3662 . «نگاهی به زندگی سیاسی محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخ.]</ref> | ||
==تالیفات== | ==تالیفات== | ||
بیشتر آثار فروغی در زمینه ادبیات و تصحیح کتاب‌ها و دیوان اشعار بزرگان ایران است. او در زمان کناره‌گیری از سیاست و دوران انزوا در فاصله سال‌های | بیشتر آثار فروغی در زمینه ادبیات و تصحیح کتاب‌ها و دیوان اشعار بزرگان ایران است. او در زمان کناره‌گیری از سیاست و دوران انزوا در فاصله سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ش آثار بسیاری به رشته تحریر درآورد، از جمله: آئین سخنوری (فن‌خطابه)، تاریخ مختصر ایران، حکمت سقراط و افلاطون، سیر حکمت در اروپا، زبده دیوان حافظ، تصحیح رباعیات خیام، خلاصه شاهنامه، مواعظ سعدی،<ref>[http://moaser.iki.ac.ir/node/531 . غفاریان، «فروغی، محمدعلی (جزیره دانش)»، گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.]</ref> ضیافت اثر افلاطون، تصحیح کتاب‌های غزلیات، گلستان و بوستان سعدی.<ref>[https://www.ketabane.org/products/author-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C . «محمدعلی فروغی»، وب‌سایت کتابانه.]</ref> | ||
آئین سخنوری (فن‌خطابه)، تاریخ مختصر ایران، حکمت سقراط و افلاطون، سیر حکمت در اروپا، زبده دیوان حافظ، تصحیح رباعیات خیام، خلاصه شاهنامه، مواعظ سعدی، <ref>. غفاریان، «فروغی، محمدعلی (جزیره دانش)»، گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.</ref> ضیافت اثر افلاطون، تصحیح کتاب‌های غزلیات، گلستان و بوستان سعدی.<ref>. «محمدعلی فروغی»، وب‌سایت کتابانه.</ref> | |||
==لژ بیداری== | ==لژ بیداری== | ||
از جمله چهره‌های پیچیده فراماسونری در تاریخ ایران محمدعلی فروغی است. وی با تاسیس «لژ بیداری» در سال | [[پرونده:محمدعلی فروغی1.jpeg|جایگزین=کابینه محمدعلی فروغی|بندانگشتی|پوشش کابینه محمدعلی فروغی]] | ||
از جمله چهره‌های پیچیده فراماسونری در تاریخ ایران محمدعلی فروغی است. وی با تاسیس «لژ بیداری» در سال ۱۲۸۶ش به گسترش فرهنگ فراماسونری و مبارزه با ارزش‌های دینی پرداخت. او علاوه بر ایفای نقش‌های سیاسی در قالب نخست‌وزیری و مناصب دولتی به‌عنوان رهبر اصلی سیاسی و ایدئولوژیکی نیز مطرح بود. برخی از مورخان او را از رهبران اصلی فراماسونری وابسته به انگلیس در دورۀ پهلوی می‌دانند. | |||
در سال | در سال ۱۳۱۷ش مدرسه علوم سیاسی توسط میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله بنا نهاده شد. هدف از تاسیس این مدرسه آموزش فرزندان هیئت حاکمه کشور جهت تربیت رجال سیاسی بود. فروغی در این مدرسه در رشته تاریخ مشغول تدریس شد و فرهنگ فراماسونری را در بین نسل جوان و دانش‌آموزان اشاعه داد.<ref>[https://jscenter.ir/other-topics/jewish-celebrities/8205/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%B1%DB%8C/ . اصغری، «محمد علی فروغی.روح فراماسونری در کالبد ایران»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود.]</ref> | ||
عمق وابستگی فروغی به غرب به‌ویژه انگلستان و گسترش تفکر | عمق وابستگی فروغی به غرب به‌ویژه انگلستان و گسترش تفکر فراماسونی را می‌توان در گفت‌وگوی بین او و شاگردانش در سرکلاس درس مشاهده کرد؛ او ایران را به آستین لباس تشبیه کرد که به خودی خود حرکتی ندارد و نیازمند دستی همانند دولت انگلیس است تا بتواند این آستین بی‌حرکت را تکان دهد.<ref>. رائین، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، 1357ش، ج1، ص453.</ref> | ||
فروغی در لژ بیداری توانست تا مقام استاد اعظم با عنوان خاص «چراغ‌دار» را کسب کند. وی وصل‌کننده بین فراماسون‌های عهد قاجار و نسل بعد از آن به شمار می‌رفت و از طریق اهرم سیاست و حکومت، روح فراماسونری را در جامعه گسترش داد. فروغی در دوران پهلوی و به‌ویژه رضاخان نقش عمده‌ا‌ی در توسعه فراماسونری ایفا کرد؛ تنظیم آئین‌نامه دادرسی جزایی که در سال | فروغی در لژ بیداری توانست تا مقام استاد اعظم با عنوان خاص «چراغ‌دار» را کسب کند. وی وصل‌کننده بین فراماسون‌های عهد قاجار و نسل بعد از آن به شمار می‌رفت و از طریق اهرم سیاست و حکومت، روح فراماسونری را در جامعه گسترش داد. فروغی در دوران پهلوی و به‌ویژه رضاخان نقش عمده‌ا‌ی در توسعه فراماسونری ایفا کرد؛ تنظیم آئین‌نامه دادرسی جزایی که در سال ۱۳۳۰ق به پایان رسید، زیر نظر این لژ و با همکاری چهار فراماسون انجام گرفت. از این عده سه فراماسون ایرانی (مشیرالدوله، تقوی و محمدعلی فروغی) و یک فراماسون فرانسوی (مسیو پرتی) بودند. آنها همچنین «شنل آبی» را که علامت فراماسونی بود، در روز تاج‌گذاری به دوش رضاخان‌انداختند.<ref>. فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، 1386ش، ج2، ص35.</ref> | ||
==خدمات فروغی به خاندان پهلوی== | ==خدمات فروغی به خاندان پهلوی== | ||
فروغی در دو نقطه مهم و حساس تاریخی، یکی منقرض کردن قاجار و به قدرت نشاندن رضاخان و دیگری انتقال قدرت به محمدرضا پهلوی دوم، نقش بسزایی داشت. از جمله مهم‌ترین خدمات فروغی به خاندان پهلوی عبارت است از: | فروغی در دو نقطه مهم و حساس تاریخی، یکی منقرض کردن قاجار و به قدرت نشاندن رضاخان و دیگری انتقال قدرت به محمدرضا پهلوی دوم، نقش بسزایی داشت. از جمله مهم‌ترین خدمات فروغی به خاندان پهلوی عبارت است از: | ||
* دارای مناصب سیاسی مختلف در زمان سلطنت رضاشاه، از رئیسوزرایی تا نخست‌وزیری؛ | *دارای مناصب سیاسی مختلف در زمان سلطنت رضاشاه، از رئیسوزرایی تا نخست‌وزیری؛ | ||
* تمجید از شاه و «ناجی ایرن» خواندن وی به قصد تملق در مراسم روز تاج‌گذاری شاه؛ | *تمجید از شاه و «ناجی ایرن» خواندن وی به قصد تملق در مراسم روز تاج‌گذاری شاه؛ | ||
* پرداخت هفت میلیون تومان به احمدشاه و متقاعد کردن وی به استعفا؛ | *پرداخت هفت میلیون تومان به احمدشاه و متقاعد کردن وی به استعفا؛ | ||
* انجام قتل‌های سیاسی و اقدامات ضدملی با مسئولیت اصلی فروغی در دور دوم نخست‌وزیری وی در زمان رضاشاه؛ | *انجام قتل‌های سیاسی و اقدامات ضدملی با مسئولیت اصلی فروغی در دور دوم نخست‌وزیری وی در زمان رضاشاه؛ | ||
* استقرار مجدد سلسله پهلوی به مدت | *استقرار مجدد سلسله پهلوی به مدت ۳۷ سال در کشور.<ref>[https://historydocuments.ir/?page=post&id=1497 . «جریان‌شناسی روشنفکری غرب‌گرا در ایران»، محمدعلی فروغی»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی.]</ref> | ||
==حوادث مهم ایران و جهان در زمان صدارت فروغی== | ==حوادث مهم ایران و جهان در زمان صدارت فروغی== | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۳: | ||
حوادث مهمی در زمان صدارت فروغی در ایران و جهان اتفاق افتاد، از جمله: | حوادث مهمی در زمان صدارت فروغی در ایران و جهان اتفاق افتاد، از جمله: | ||
* حمله وهابی‌ها در مدینه منوره به قبه و ضرایح ائمه در قبرستان بقیع و تخریب این اماکن؛ | *حمله وهابی‌ها در مدینه منوره به قبه و ضرایح ائمه در قبرستان بقیع و تخریب این اماکن؛ | ||
* قتل مرموز عبدالحسین تیمورتاش (وزیر دربار رضاخان) در زندان قصر؛ | *قتل مرموز [[عبدالحسین تیمورتاش]] (وزیر دربار رضاخان) در زندان قصر؛ | ||
* قتل سردار اسعد بختیاری (وزیر سابق جنگ) در زندان قصر توسط پزشک احمدی؛ | *قتل سردار اسعد بختیاری (وزیر سابق جنگ) در زندان قصر توسط پزشک احمدی؛ | ||
* تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران؛ | *تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران؛ | ||
* سفر رضاشاه به ترکیه؛ | *سفر رضاشاه به ترکیه؛ | ||
* تبدیل تاریخ قمری به شمسی؛ | *تبدیل تاریخ قمری به شمسی؛ | ||
* اشغال ایران توسط متفقین؛ | *اشغال ایران توسط متفقین؛ | ||
* استعفای رضاشاه و آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی؛ | *استعفای رضاشاه و آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی؛ | ||
* تاسیس حزب توده؛ | *تاسیس حزب توده؛ | ||
* انعقاد پیمان اتحاد سهگانه بین ایران، شوروی و انگلستان؛ | *انعقاد پیمان اتحاد سهگانه بین ایران، شوروی و انگلستان؛ | ||
* کشف حجاب.<ref>. قدیانی، فرهنگ جامع تاریخ ایران، 1387ش، ج2، ص638.</ref> | *[[کشف حجاب]].<ref>. قدیانی، فرهنگ جامع تاریخ ایران، 1387ش، ج2، ص638.</ref> | ||
==واقعه کشف حجاب== | ==واقعه کشف حجاب== | ||
[[پرونده:محمدعلی فروغی.jpeg|جایگزین=فروغی در جشن کشف حجاب|بندانگشتی|محمدعلی فروغی در جشن کشف حجاب]] | |||
روند تاریخچه قانونی‌شدن کشف حجاب در زمان رضاخان به سه دوره تقسیم می‌شود: | روند تاریخچه قانونی‌شدن کشف حجاب در زمان رضاخان به سه دوره تقسیم می‌شود: | ||
* | *دورۀ اول دورۀ زمانی منتهی به تصویب قانون کشف حجاب اجباری (۱۳۰۶ تا ۱۳۱۴ش)؛ | ||
* مقطع شش | *مقطع شش سالۀ اجرای قانون کشف حجاب اجباری (۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ش)؛ | ||
* زمان برکناری رضاخان و استقرار شاه جدید تا تجدیدنظر در قانون کشف حجاب ( | *زمان برکناری رضاخان و استقرار شاه جدید تا تجدیدنظر در قانون کشف حجاب (۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ش). | ||
به‌دنبال سفر رضاخان به ترکیه در خرداد ۱۳۱۳ش و مشاهدۀ اوضاع و احوال ترکیه در تغییر ظاهری به‌‌خصوص در [[لباس مردان سیستانی|لباس]] و [[فقه پوشش|پوشش]] زنان، او تصمیم گرفت تا در ایران نیز دست به تغییر در لباس و پوشش زنان بزند. بنابراین قانون کشف حجاب در ۱۷ دی سال ۱۳۱۴ش تصویب و اجرا شد.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_74100_53ece9173dd2bd2a7b749d013435dfa8.pdf . یوسفی‌نژاد و زائری، «بررسی چگونگی تجدید نظر در قانون کشف حجاب (مقطع 1320-1322) با تکیه بر مقاومت‌های فردی و نهادی»، 1398ش، ص175 و 179.]</ref> | |||
اجرای کشف حجاب هم‌زمان با دورۀ دوم نخست‌وزیری فروغی بود. به موجب این قانون، زنان و دختران ایرانی از [[چادر ملی|چادر]] و [[روسری]] در مدارس و دانشگاه‌ها، مراکز اداری و دولتی منع شده و باید از کلاه و پالتو استفاده می‌کردند. فروغی طرفدار کشف حجاب بود؛ اما با اجرای آن به شیوۀ اجباری مخالف بود. | |||
فروغی معتقد بود اگر در جامعه‌ا‌ی، آموزش و فرهنگ‌سازی کشف حجاب به‌تدریج اجرا نشود، جامعه دچار هرج‌و‌مرج اخلاقی می‌شود. در اولین بخشنامه کشف حجاب که در دوره رئیسوزرایی محمدعلی فروغی تنظیم شده بود، اشاره به «رفع رو پوشیدن»<ref> رفع روپوشیدن یعنی زنان آنچه به‌عنوان پوشش چهره استفاده می‌کردند، کنار بگذارند. [https://www.ibna.ir/news/256411/%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%AC%D8%AF%D8%AF%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D9%BE%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C مختاری‌اصفهانی، «کشف حجاب. سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> شده و آن را مطابق آنچه در ایران قبل از اسلام و شرع اسلام آمده، عنوان کرده است؛ یعنی صورت، دو کف دست وکف پاها تا مچ می‌توانند بدون پوشش باشند؛ اما آنچه که در عمل اجرا شد، فراتر از این حدود بود.<ref>[https://www.ibna.ir/news/256411/%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%AC%D8%AF%D8%AF%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D9%BE%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C . مختاری اصفهانی، «کشف حجاب. سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> | |||
با شروع ماجرای کشف حجاب، [[آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری]]، مرجع تقلید شیعیان و رئیس حوزه علمیه قم، نامه‌ای به رضاخان نوشت و در آن تأکید کرد که این اقدام برخلاف حکم صریح قرآن است و از او خواست تا این قانون را اجرا نکند. در واکنش، محمدعلی فروغی، نخست‌وزیر وقت، نامه‌ای تهدیدآمیز به آیت‌الله حائری ارسال کرد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402042113419/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D9%81%D8%A7%D9%81-%D9%88-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%B4%D8%AF «چرا قیام گوهرشاد نماد عفاف و حجاب شد؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> | |||
[[پرونده:محمدعلی فروغی4.jpeg|جایگزین=محمدعلی فروغی در سفر به ترکیه|بندانگشتی|سفر به ترکیه محمدعلی فروغی]] | |||
==نقش سفر به ترکیه در کشف حجاب== | ==نقش سفر به ترکیه در کشف حجاب== | ||
با روی کار آمدن دولت فروغی در شهریور | با روی کار آمدن دولت فروغی در شهریور ۱۳۱۲ش، سیاست‌های تجددگرایانه سرعت بیشتری پیدا کرد؛ به‌طوری که نه ماه بعد رضاشاه به ترکیه سفر کرد.<ref>[https://historydocuments.ir/?page=post&id=1542 . «نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی.]</ref> رقابت بین ایران و ترکیه نقش مهمی در قضیه کشف حجاب داشت. یکی از موضوعات رقابت در این دوره، مسئله تجدد و غرب‌گرایی بود. به‌همین دلیل رضاخان به اجرای کشف حجاب اجباری در ایران پرداخت. <ref> رفع روپوشیدن یعنی زنان آنچه به‌عنوان پوشش چهره استفاده می‌کردند، کنار بگذارند. [https://www.ibna.ir/news/256411/%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%AC%D8%AF%D8%AF%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D9%BE%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C مختاری‌اصفهانی، «کشف حجاب. سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> | ||
در کابینه فروغی، مجموعه‌ای از فراماسون‌های یهودی بودند تا به‌آسانی اهداف صهیونی خود را در ایران عملی کنند. آنچه در این میان بیش از هر مورد دیگر هدف تهاجم قرار داشت، فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و ملی بود. رضاخان پس از دیدار از ترکیه تحت تاثیر القائات افرادی همچون محمدعلی فروغی، محمود جم و علی‌اصغر حکمت قرار گرفت و نقشه فراماسون‌ها را تایید کرد.<ref>. «ردپای یهود در طرح کشف حجاب رضاخانی»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود.</ref> محمدعلی فروغی که مدتی سفیر ایران در ترکیه بود، رابطه خوبی با رئیس‌جمهور ترکیه داشت و موجبات این سفر را فراهم کرد. نیت فروغی از این سفر، آشنا کردن شاه با تمدن اروپا و بسترسازی برای کشف حجاب بود. پس از این سفر بود که رضاخان به اجرای برنامه‌های کشف حجاب زنان سرعت بخشید، به‌گونه‌ای که «مخبرالسلطنه» کشف حجاب زنان را سوغات سفر ترکیه می‌داند و «عیسی صدیق» نیز سفر ترکیه را علّت مصمم شدن رضاشاه در اقدام برای این پروژه بیان می‌کند.<ref>. «نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی</ref> | در کابینه فروغی، مجموعه‌ای از فراماسون‌های یهودی بودند تا به‌آسانی اهداف صهیونی خود را در ایران عملی کنند. آنچه در این میان بیش از هر مورد دیگر هدف تهاجم قرار داشت، فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و ملی بود. [[رضاخان]] پس از دیدار از ترکیه تحت تاثیر القائات افرادی همچون محمدعلی فروغی، محمود جم و علی‌اصغر حکمت قرار گرفت و نقشه فراماسون‌ها را تایید کرد.<ref>[https://jscenter.ir/slave-jews/pahlavi/12944/%D8%B1%D8%AF%D9%BE%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C/ . «ردپای یهود در طرح کشف حجاب رضاخانی»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود.]</ref> | ||
محمدعلی فروغی که مدتی سفیر ایران در ترکیه بود، رابطه خوبی با رئیس‌جمهور ترکیه داشت و موجبات این سفر را فراهم کرد. نیت فروغی از این سفر، آشنا کردن شاه با تمدن اروپا و بسترسازی برای کشف حجاب بود. پس از این سفر بود که رضاخان به اجرای برنامه‌های کشف حجاب زنان سرعت بخشید، به‌گونه‌ای که «مخبرالسلطنه» کشف [[حجاب در اندیشه سید روح‌الله موسوی خمینی|حجاب]] زنان را سوغات سفر ترکیه می‌داند و «عیسی صدیق» نیز سفر ترکیه را علّت مصمم شدن رضاشاه در اقدام برای این پروژه بیان می‌کند.<ref>[https://historydocuments.ir/?page=post&id=1542 . «نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی]</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۸۵: | خط ۹۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* اصغری، حسین، «محمد علی فروغی؛ روح فراماسونری در کالبد ایران»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1403ش. | *اصغری، حسین، «محمد علی فروغی؛ روح فراماسونری در کالبد ایران»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1403ش. | ||
* «جریان‌شناسی روشنفکری غرب‌گرا در ایران، محمدعلی فروغی»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1401ش. | *«جریان‌شناسی روشنفکری غرب‌گرا در ایران، محمدعلی فروغی»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1401ش. | ||
* «ردپای یهود در طرح کشف حجاب رضاخانی»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود، تاریخ بازدید: 19 شهریور 1403ش. | *«چرا قیام گوهرشاد نماد عفاف و حجاب شد؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: 21 تیر 1402ش. | ||
* رائین، اسماعیل، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، تهران، امیرکبیر، 1357ش. | *«ردپای یهود در طرح کشف حجاب رضاخانی»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود، تاریخ بازدید: 19 شهریور 1403ش. | ||
* غفاریان، سیروس، «فروغی، محمدعلی (جزیره دانش)»، گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، تاریخ بازدید: 20 شهریور 1403ش. | *رائین، اسماعیل، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، تهران، امیرکبیر، 1357ش. | ||
* فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران، اطلاعات، 1386ش. | *غفاریان، سیروس، «فروغی، محمدعلی (جزیره دانش)»، گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، تاریخ بازدید: 20 شهریور 1403ش. | ||
* فروغی، محمدعلی، مقالات فروغی، تهران، توس، چاپ سوم، 1387ش. | *فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران، اطلاعات، 1386ش. | ||
* قدیانی، حسین، فرهنگ جامع تاریخ ایران، تهران، آرون، 1387ش. | *فروغی، محمدعلی، مقالات فروغی، تهران، توس، چاپ سوم، 1387ش. | ||
* «محمدعلی فروغی»، وب‌سایت کتابانه، تاریخ بازدید: 22 شهریور 1403ش. | *قدیانی، حسین، فرهنگ جامع تاریخ ایران، تهران، آرون، 1387ش. | ||
* مختاری‌اصفهانی، رضا، «کشف حجاب؛ سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: 17 دی 1396ش. | *«محمدعلی فروغی»، وب‌سایت کتابانه، تاریخ بازدید: 22 شهریور 1403ش. | ||
* مقدم، حسام، «با محمدعلی فروغی بیشتر آشنا شوید»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1397ش. | *مختاری‌اصفهانی، رضا، «کشف حجاب؛ سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: 17 دی 1396ش. | ||
* «نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 16 دی 1401ش. | *مقدم، حسام، «با محمدعلی فروغی بیشتر آشنا شوید»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1397ش. | ||
* «نگاهی به زندگی سیاسی محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 4 آذر 1402ش. | *«نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 16 دی 1401ش. | ||
* یوسفی‌نژاد، فاطمه و زائری، قاسم، «بررسی چگونگی تجدید نظر در قانون کشف حجاب (مقطع 1320-1322ش) با تکیه بر مقاومت‌های فردی و نهادی»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست، | *«نگاهی به زندگی سیاسی محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 4 آذر 1402ش. | ||
*یوسفی‌نژاد، فاطمه و زائری، قاسم، «بررسی چگونگی تجدید نظر در قانون کشف حجاب (مقطع 1320-1322ش) با تکیه بر مقاومت‌های فردی و نهادی»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست، شمارۀ 2، تابستان 1398ش. | |||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
[[رده: مشاهیر ]] | |||
[[رده: هویت ملی]] | |||
[[رده: تغییرات اجتماعی]] | |||
[[رده: رسانه‌های دیداری ]] | |||
[[رده: قوانین پوشش]] | |||
[[رده: تاریخ پوشاک]] | |||
[[رده: معنویت ضددین]] | |||
[[رده: جریان‌ها ]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۴۶
محمدعلی فروغی؛ ادیب و سیاست‌مدارِ فراماسونِ دارای مناصب مختلف در دوره پهلوی.
محمدعلی فروغی از جمله چهره‌های پیچیده فراماسونری در تاریخ ایران است. از میان رجال سیاسی تاریخ معاصر ایران کمتر کسی مانند فروغی به خاندان پهلوی کمک شایانی کرده است. حذف سلسله قاجاریه، چهار دوره نخست‌وزیری در زمان پهلوی و به قدرت نشاندن رضاشاه و محمدرضا از خدمات وی به این دودمان است.
زندگی‌نامه و خانواده
محمدعلی فروغی در سال ۱۲۵۵ش در اصفهان متولد شد. پدرش محمدحسین، ادیب و شاعر و دارای القاب «ذکاءالملک» و «فروغی» بود که توسط ناصرالدین‌شاه به وی اعطا شد. اجدادش همگی از تجار معروف و جزو ارباب‌های به‌نام بودند؛ از جمله آقامحمدمهدی پدربزرگش که از بازرگانان معروف اصفهان و اهل علم و ادب بوده است. محمدعلی در جوانی با خواهرزاده نظام‌السلطنه رضاقلی ازدواج کرد. حاصل این وصلت چهار پسر و دو دختر بود. سرانجام فروغی در روز ۵ آذر ۱۳۲۱ش و در ۶۶ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت. [۱]
تحصیلات و زندگی‌کاری
فروغی به‌همراه خانواده در پنج سالگی به تهران آمد و با راهنمایی پدر و با کمک اساتید خصوصی، قرآن، احکام، زبان‌های عربی، فارسی و فرانسه را یاد گرفت. در سال ۱۲۶۸ش وارد مدرسه «دارالفنون» و مشغول تحصیل در علم طب شد؛ ولی به‌دلیل عدم علاقه و ضعف اساتید این رشته، به فلسفه، تاریخ و ادبیات روی آورد. او با پشتکاری که داشت، در ۱۷ سالگی به استادی فلسفه و تاریخ رسید. پدرش در وزارت «انطباعات» مشغول به کار بود و او را هم وارد وزارتخانه کرد و از آبان ۱۲۷۳ش به‌طور رسمی کارمند دولت شد.[۲]
وی در سال ۱۲۷۵ش در سمت سردبیری، مترجم و نویسنده مقالات، در روزنامه «تربیت» شروع به‌کار کرد. فروغی سه سال بعد و در پی بنیان‌گذاری مدرسه علوم سیاسی توسط مشیرالدوله به‌عنوان معلم به تدریس در این مدرسه پرداخت. فروغی بعد از چند سفر خارجی و عهده‌دار شدن چند مسئولیت کلیدی در کشور، تا شهریور ۱۳۲۰ش در انزوا به سر می‌برد. به‌دنبال حمله روس و انگلیس به ایران، رضاشاه برای جلب اعتماد انگلیسی‌ها با التماس به سراغ فروغی رفت، تا تشکیل کابینه دهد. کابینه وی در روز ۶ شهریور از مجلس رای اعتماد گرفت. او به‌خاطر کارشکنی‌های برخی از سمت خود استعفا داد.[۳]
فعالیت‌های سیاسی
محمدعلی فروغی در پست‌های گوناگون سیاسی فعالیت داشت، از جمله:
- سرپرستی دبیرخانه مجلس؛
- نمایندگی و ریاست مجلس؛
- وزیر مالیه و عدلیه؛
- ریاست دیوان‌عالی کشور؛
- عضو هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس صلح پاریس؛
- کفالت ریاست وزرا؛
- نخست‌وزیری چهار دوره در زمان پهلوی؛
- وزارت دربار؛
- سفیر کبیر در آمریکا.[۴]
تالیفات
بیشتر آثار فروغی در زمینه ادبیات و تصحیح کتاب‌ها و دیوان اشعار بزرگان ایران است. او در زمان کناره‌گیری از سیاست و دوران انزوا در فاصله سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ش آثار بسیاری به رشته تحریر درآورد، از جمله: آئین سخنوری (فن‌خطابه)، تاریخ مختصر ایران، حکمت سقراط و افلاطون، سیر حکمت در اروپا، زبده دیوان حافظ، تصحیح رباعیات خیام، خلاصه شاهنامه، مواعظ سعدی،[۵] ضیافت اثر افلاطون، تصحیح کتاب‌های غزلیات، گلستان و بوستان سعدی.[۶]
لژ بیداری
از جمله چهره‌های پیچیده فراماسونری در تاریخ ایران محمدعلی فروغی است. وی با تاسیس «لژ بیداری» در سال ۱۲۸۶ش به گسترش فرهنگ فراماسونری و مبارزه با ارزش‌های دینی پرداخت. او علاوه بر ایفای نقش‌های سیاسی در قالب نخست‌وزیری و مناصب دولتی به‌عنوان رهبر اصلی سیاسی و ایدئولوژیکی نیز مطرح بود. برخی از مورخان او را از رهبران اصلی فراماسونری وابسته به انگلیس در دورۀ پهلوی می‌دانند.
در سال ۱۳۱۷ش مدرسه علوم سیاسی توسط میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله بنا نهاده شد. هدف از تاسیس این مدرسه آموزش فرزندان هیئت حاکمه کشور جهت تربیت رجال سیاسی بود. فروغی در این مدرسه در رشته تاریخ مشغول تدریس شد و فرهنگ فراماسونری را در بین نسل جوان و دانش‌آموزان اشاعه داد.[۷]
عمق وابستگی فروغی به غرب به‌ویژه انگلستان و گسترش تفکر فراماسونی را می‌توان در گفت‌وگوی بین او و شاگردانش در سرکلاس درس مشاهده کرد؛ او ایران را به آستین لباس تشبیه کرد که به خودی خود حرکتی ندارد و نیازمند دستی همانند دولت انگلیس است تا بتواند این آستین بی‌حرکت را تکان دهد.[۸]
فروغی در لژ بیداری توانست تا مقام استاد اعظم با عنوان خاص «چراغ‌دار» را کسب کند. وی وصل‌کننده بین فراماسون‌های عهد قاجار و نسل بعد از آن به شمار می‌رفت و از طریق اهرم سیاست و حکومت، روح فراماسونری را در جامعه گسترش داد. فروغی در دوران پهلوی و به‌ویژه رضاخان نقش عمده‌ا‌ی در توسعه فراماسونری ایفا کرد؛ تنظیم آئین‌نامه دادرسی جزایی که در سال ۱۳۳۰ق به پایان رسید، زیر نظر این لژ و با همکاری چهار فراماسون انجام گرفت. از این عده سه فراماسون ایرانی (مشیرالدوله، تقوی و محمدعلی فروغی) و یک فراماسون فرانسوی (مسیو پرتی) بودند. آنها همچنین «شنل آبی» را که علامت فراماسونی بود، در روز تاج‌گذاری به دوش رضاخان‌انداختند.[۹]
خدمات فروغی به خاندان پهلوی
فروغی در دو نقطه مهم و حساس تاریخی، یکی منقرض کردن قاجار و به قدرت نشاندن رضاخان و دیگری انتقال قدرت به محمدرضا پهلوی دوم، نقش بسزایی داشت. از جمله مهم‌ترین خدمات فروغی به خاندان پهلوی عبارت است از:
- دارای مناصب سیاسی مختلف در زمان سلطنت رضاشاه، از رئیسوزرایی تا نخست‌وزیری؛
- تمجید از شاه و «ناجی ایرن» خواندن وی به قصد تملق در مراسم روز تاج‌گذاری شاه؛
- پرداخت هفت میلیون تومان به احمدشاه و متقاعد کردن وی به استعفا؛
- انجام قتل‌های سیاسی و اقدامات ضدملی با مسئولیت اصلی فروغی در دور دوم نخست‌وزیری وی در زمان رضاشاه؛
- استقرار مجدد سلسله پهلوی به مدت ۳۷ سال در کشور.[۱۰]
حوادث مهم ایران و جهان در زمان صدارت فروغی
حوادث مهمی در زمان صدارت فروغی در ایران و جهان اتفاق افتاد، از جمله:
- حمله وهابی‌ها در مدینه منوره به قبه و ضرایح ائمه در قبرستان بقیع و تخریب این اماکن؛
- قتل مرموز عبدالحسین تیمورتاش (وزیر دربار رضاخان) در زندان قصر؛
- قتل سردار اسعد بختیاری (وزیر سابق جنگ) در زندان قصر توسط پزشک احمدی؛
- تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران؛
- سفر رضاشاه به ترکیه؛
- تبدیل تاریخ قمری به شمسی؛
- اشغال ایران توسط متفقین؛
- استعفای رضاشاه و آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی؛
- تاسیس حزب توده؛
- انعقاد پیمان اتحاد سهگانه بین ایران، شوروی و انگلستان؛
- کشف حجاب.[۱۱]
واقعه کشف حجاب
روند تاریخچه قانونی‌شدن کشف حجاب در زمان رضاخان به سه دوره تقسیم می‌شود:
- دورۀ اول دورۀ زمانی منتهی به تصویب قانون کشف حجاب اجباری (۱۳۰۶ تا ۱۳۱۴ش)؛
- مقطع شش سالۀ اجرای قانون کشف حجاب اجباری (۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ش)؛
- زمان برکناری رضاخان و استقرار شاه جدید تا تجدیدنظر در قانون کشف حجاب (۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ش).
به‌دنبال سفر رضاخان به ترکیه در خرداد ۱۳۱۳ش و مشاهدۀ اوضاع و احوال ترکیه در تغییر ظاهری به‌‌خصوص در لباس و پوشش زنان، او تصمیم گرفت تا در ایران نیز دست به تغییر در لباس و پوشش زنان بزند. بنابراین قانون کشف حجاب در ۱۷ دی سال ۱۳۱۴ش تصویب و اجرا شد.[۱۲]
اجرای کشف حجاب هم‌زمان با دورۀ دوم نخست‌وزیری فروغی بود. به موجب این قانون، زنان و دختران ایرانی از چادر و روسری در مدارس و دانشگاه‌ها، مراکز اداری و دولتی منع شده و باید از کلاه و پالتو استفاده می‌کردند. فروغی طرفدار کشف حجاب بود؛ اما با اجرای آن به شیوۀ اجباری مخالف بود.
فروغی معتقد بود اگر در جامعه‌ا‌ی، آموزش و فرهنگ‌سازی کشف حجاب به‌تدریج اجرا نشود، جامعه دچار هرج‌و‌مرج اخلاقی می‌شود. در اولین بخشنامه کشف حجاب که در دوره رئیسوزرایی محمدعلی فروغی تنظیم شده بود، اشاره به «رفع رو پوشیدن»[۱۳] شده و آن را مطابق آنچه در ایران قبل از اسلام و شرع اسلام آمده، عنوان کرده است؛ یعنی صورت، دو کف دست وکف پاها تا مچ می‌توانند بدون پوشش باشند؛ اما آنچه که در عمل اجرا شد، فراتر از این حدود بود.[۱۴]
با شروع ماجرای کشف حجاب، آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری، مرجع تقلید شیعیان و رئیس حوزه علمیه قم، نامه‌ای به رضاخان نوشت و در آن تأکید کرد که این اقدام برخلاف حکم صریح قرآن است و از او خواست تا این قانون را اجرا نکند. در واکنش، محمدعلی فروغی، نخست‌وزیر وقت، نامه‌ای تهدیدآمیز به آیت‌الله حائری ارسال کرد.[۱۵]
نقش سفر به ترکیه در کشف حجاب
با روی کار آمدن دولت فروغی در شهریور ۱۳۱۲ش، سیاست‌های تجددگرایانه سرعت بیشتری پیدا کرد؛ به‌طوری که نه ماه بعد رضاشاه به ترکیه سفر کرد.[۱۶] رقابت بین ایران و ترکیه نقش مهمی در قضیه کشف حجاب داشت. یکی از موضوعات رقابت در این دوره، مسئله تجدد و غرب‌گرایی بود. به‌همین دلیل رضاخان به اجرای کشف حجاب اجباری در ایران پرداخت. [۱۷]
در کابینه فروغی، مجموعه‌ای از فراماسون‌های یهودی بودند تا به‌آسانی اهداف صهیونی خود را در ایران عملی کنند. آنچه در این میان بیش از هر مورد دیگر هدف تهاجم قرار داشت، فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و ملی بود. رضاخان پس از دیدار از ترکیه تحت تاثیر القائات افرادی همچون محمدعلی فروغی، محمود جم و علی‌اصغر حکمت قرار گرفت و نقشه فراماسون‌ها را تایید کرد.[۱۸]
محمدعلی فروغی که مدتی سفیر ایران در ترکیه بود، رابطه خوبی با رئیس‌جمهور ترکیه داشت و موجبات این سفر را فراهم کرد. نیت فروغی از این سفر، آشنا کردن شاه با تمدن اروپا و بسترسازی برای کشف حجاب بود. پس از این سفر بود که رضاخان به اجرای برنامه‌های کشف حجاب زنان سرعت بخشید، به‌گونه‌ای که «مخبرالسلطنه» کشف حجاب زنان را سوغات سفر ترکیه می‌داند و «عیسی صدیق» نیز سفر ترکیه را علّت مصمم شدن رضاشاه در اقدام برای این پروژه بیان می‌کند.[۱۹]
پانویس
- ↑ . فروغی، مقالات فروغی، 1384ش، ج1، ص4.
- ↑ . مقدم، «با محمدعلی فروغی بیشتر آشنا شوید»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ . مقدم، «با محمدعلی فروغی بیشتر آشنا شوید»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ . «نگاهی به زندگی سیاسی محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخ.
- ↑ . غفاریان، «فروغی، محمدعلی (جزیره دانش)»، گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- ↑ . «محمدعلی فروغی»، وب‌سایت کتابانه.
- ↑ . اصغری، «محمد علی فروغی.روح فراماسونری در کالبد ایران»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود.
- ↑ . رائین، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، 1357ش، ج1، ص453.
- ↑ . فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، 1386ش، ج2، ص35.
- ↑ . «جریان‌شناسی روشنفکری غرب‌گرا در ایران»، محمدعلی فروغی»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی.
- ↑ . قدیانی، فرهنگ جامع تاریخ ایران، 1387ش، ج2، ص638.
- ↑ . یوسفی‌نژاد و زائری، «بررسی چگونگی تجدید نظر در قانون کشف حجاب (مقطع 1320-1322) با تکیه بر مقاومت‌های فردی و نهادی»، 1398ش، ص175 و 179.
- ↑ رفع روپوشیدن یعنی زنان آنچه به‌عنوان پوشش چهره استفاده می‌کردند، کنار بگذارند. مختاری‌اصفهانی، «کشف حجاب. سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا.
- ↑ . مختاری اصفهانی، «کشف حجاب. سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا.
- ↑ «چرا قیام گوهرشاد نماد عفاف و حجاب شد؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
- ↑ . «نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی.
- ↑ رفع روپوشیدن یعنی زنان آنچه به‌عنوان پوشش چهره استفاده می‌کردند، کنار بگذارند. مختاری‌اصفهانی، «کشف حجاب. سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا.
- ↑ . «ردپای یهود در طرح کشف حجاب رضاخانی»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود.
- ↑ . «نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی
منابع
- اصغری، حسین، «محمد علی فروغی؛ روح فراماسونری در کالبد ایران»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1403ش.
- «جریان‌شناسی روشنفکری غرب‌گرا در ایران، محمدعلی فروغی»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1401ش.
- «چرا قیام گوهرشاد نماد عفاف و حجاب شد؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: 21 تیر 1402ش.
- «ردپای یهود در طرح کشف حجاب رضاخانی»، وب‌سایت‌اندیشکده مطالعات یهود، تاریخ بازدید: 19 شهریور 1403ش.
- رائین، اسماعیل، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، تهران، امیرکبیر، 1357ش.
- غفاریان، سیروس، «فروغی، محمدعلی (جزیره دانش)»، گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، تاریخ بازدید: 20 شهریور 1403ش.
- فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران، اطلاعات، 1386ش.
- فروغی، محمدعلی، مقالات فروغی، تهران، توس، چاپ سوم، 1387ش.
- قدیانی، حسین، فرهنگ جامع تاریخ ایران، تهران، آرون، 1387ش.
- «محمدعلی فروغی»، وب‌سایت کتابانه، تاریخ بازدید: 22 شهریور 1403ش.
- مختاری‌اصفهانی، رضا، «کشف حجاب؛ سیاست تجددخواهی غربی یا پُز روشنفکری»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: 17 دی 1396ش.
- مقدم، حسام، «با محمدعلی فروغی بیشتر آشنا شوید»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1397ش.
- «نقش تشکیلات بهائیت در جریان کشف حجاب»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 16 دی 1401ش.
- «نگاهی به زندگی سیاسی محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)»، وب‌سایت مرکز بررسی اسناد تاریخی، تاریخ درج مطلب: 4 آذر 1402ش.
- یوسفی‌نژاد، فاطمه و زائری، قاسم، «بررسی چگونگی تجدید نظر در قانون کشف حجاب (مقطع 1320-1322ش) با تکیه بر مقاومت‌های فردی و نهادی»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست، شمارۀ 2، تابستان 1398ش.