بدون خلاصۀ ویرایش |
لینک داخلی دستار |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''لباس مردان ترکمن؛''' تن‌پوش مردان ترکمن در استان‌های گلستان، خراسان شمالی و خراسان رضوی. | [[پرونده:لباس-مردان-ترکمن.jpg|thumb|مردان ترکمن با لباس محلی ترکمنی]]'''لباس مردان ترکمن؛''' تن‌پوش مردان ترکمن در استان‌های گلستان، خراسان شمالی و خراسان رضوی. | ||
لباس‌های مردان ترکمن نماد هویت فرهنگی این قوم است. از پارچه‌های فاخر تا سوزن‌دوزی‌های رنگارنگ، هر جزئیاتی در طراحی این لباس‌ها بیانگر تاریخ و سنت‌های دیرینۀ ترکمن‌ها است. سرپوش‌ها و تن‌پوش‌ها با الهام از طبیعت و فرهنگ‌های مختلف آسیای مرکزی، جلوه‌ای از شکوه و زیبایی را به نمایش می‌گذارند. این لباس‌ها، به‌ویژه در مراسم‌های ویژه، بیانگر اصالت هستند و در دنیای مد و فرهنگ ترکمن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. | لباس‌های مردان ترکمن نماد هویت فرهنگی این قوم است. از پارچه‌های فاخر تا سوزن‌دوزی‌های رنگارنگ، هر جزئیاتی در طراحی این لباس‌ها بیانگر تاریخ و سنت‌های دیرینۀ ترکمن‌ها است. سرپوش‌ها و تن‌پوش‌ها با الهام از طبیعت و فرهنگ‌های مختلف آسیای مرکزی، جلوه‌ای از شکوه و زیبایی را به نمایش می‌گذارند. این لباس‌ها، به‌ویژه در مراسم‌های ویژه، بیانگر اصالت هستند و در دنیای مد و فرهنگ ترکمن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. | ||
| خط ۸: | خط ۷: | ||
==ویژگی‌های لباس مردان ترکمن== | ==ویژگی‌های لباس مردان ترکمن== | ||
[[پرونده:لباس-مردان-ترکمن۱.jpg|thumb|سردار آزمون، بازیکن تیم ملی فوتبال با لباس ترکمن در جشن قهرمانی زنیت سنت‌پترزبورگ]] | |||
پوشاک مردان ترکمن قدمتی طولانی در فرهنگ و تمدن این قوم دارد.<ref>[https://turkmanshal.ir/Blog/Single?id=5 «لباس سنتی و محلی ترکمنی مردان»، وب‌سایت ترکمنشال.]</ref> در لباس ترکمنی، عناصر سنتی جایگاه ویژه‌ای دارند و کیفیت بالای پارچه‌ها و دوخت، آن‌ها را ماندگار کرده است. نقش و دوخت لباس مردان ترکمن با دقت انجام می‌شود تولید این پوشاک زمان زیادی می‌طلبد. طراحی خلاقانه در کنار رنگ‌های خاص، جلوه‌ای ویژه به لباس مردان ترکمن بخشیده و سوزن‌دوزی‌های متنوع نیز از دیگر زیبایی‌های آن است. با این حال، این لباس‌ها برای نسل جدید نیز متناسب‌سازی شده‌اند تا همچنان مورد استفاده باشند.<ref>[https://journalspsich.com/index.php/journalspsich/article/view/207 هاتفی و دیگران، «بررسی مردم‌شناختی پوشاک قوم ترکمن و تغییرات آن در سه دهۀ گذشته»، 1402ش، ص511 و 512 .]</ref> | پوشاک مردان ترکمن قدمتی طولانی در فرهنگ و تمدن این قوم دارد.<ref>[https://turkmanshal.ir/Blog/Single?id=5 «لباس سنتی و محلی ترکمنی مردان»، وب‌سایت ترکمنشال.]</ref> در لباس ترکمنی، عناصر سنتی جایگاه ویژه‌ای دارند و کیفیت بالای پارچه‌ها و دوخت، آن‌ها را ماندگار کرده است. نقش و دوخت لباس مردان ترکمن با دقت انجام می‌شود تولید این پوشاک زمان زیادی می‌طلبد. طراحی خلاقانه در کنار رنگ‌های خاص، جلوه‌ای ویژه به لباس مردان ترکمن بخشیده و سوزن‌دوزی‌های متنوع نیز از دیگر زیبایی‌های آن است. با این حال، این لباس‌ها برای نسل جدید نیز متناسب‌سازی شده‌اند تا همچنان مورد استفاده باشند.<ref>[https://journalspsich.com/index.php/journalspsich/article/view/207 هاتفی و دیگران، «بررسی مردم‌شناختی پوشاک قوم ترکمن و تغییرات آن در سه دهۀ گذشته»، 1402ش، ص511 و 512 .]</ref> | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۵: | ||
==عناصر پوشاک مردان ترکمن== | ==عناصر پوشاک مردان ترکمن== | ||
پوشاک محلی ترکمن‌ها نماد هویت آن‌ها است. این لباس ویژگی خاصی دارد که در فرم و محتوای آن مشهود است و آن ترکیب اجزای مختلف است. پوشاک ترکمن از عناصری مانند سربند، رویه، زیره و پابند تشکیل شده که در کمتر لباسی چنین اجزایی وجود دارد.<ref> [https://journalspsich.com/index.php/journalspsich/article/view/207 هاتفی و دیگران، «بررسی مردم‌شناختی پوشاک قوم ترکمن و تغییرات آن در سه دهۀ گذشته»، 1402ش، ص 512 .]</ref> | پوشاک محلی ترکمن‌ها نماد هویت آن‌ها است. این لباس ویژگی خاصی دارد که در فرم و محتوای آن مشهود است و آن ترکیب اجزای مختلف است. پوشاک ترکمن از عناصری مانند سربند، رویه، زیره و پابند تشکیل شده که در کمتر لباسی چنین اجزایی وجود دارد.<ref> [https://journalspsich.com/index.php/journalspsich/article/view/207 هاتفی و دیگران، «بررسی مردم‌شناختی پوشاک قوم ترکمن و تغییرات آن در سه دهۀ گذشته»، 1402ش، ص 512 .]</ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۲: | ||
===تِلپک=== | ===تِلپک=== | ||
[[پرونده:لباس-مردان-ترکمن2.jpg|thumb|کلاه تِلپک]] | |||
تِلپَک، نوعی کلاه است که از پوست بره با رنگ‌های سفید، شیری، سیاه و قهوه‌ای تهیه می‌شده و بهترین نوع پوست آن از نژاد قره‌گل است. طایفۀ یموت رنگ سیاه آن و طایفۀ تکه‌ها نوع سفید آن را بر سر می‌گذارند.<ref>معطوفی، تاریخ فرهنگ و هنر ترکمان، 1383ش، ص2294.</ref> | تِلپَک، نوعی کلاه است که از پوست بره با رنگ‌های سفید، شیری، سیاه و قهوه‌ای تهیه می‌شده و بهترین نوع پوست آن از نژاد قره‌گل است. طایفۀ یموت رنگ سیاه آن و طایفۀ تکه‌ها نوع سفید آن را بر سر می‌گذارند.<ref>معطوفی، تاریخ فرهنگ و هنر ترکمان، 1383ش، ص2294.</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۲: | ||
===صَلِه=== | ===صَلِه=== | ||
[[پرونده:جشن آقویون.mp4|thumb|جشن آق‌قویون]]ترکمن‌ها به احترام پیامبر اسلام که ۶۳ سال عمر کرد، برای افرادی که به این سن می‌رسند، جشن آق‌قویون یا آق‌آش برگزار می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/918733/%D8%A2%D9%82-%D8%A2%D8%B4-%D8%AC%D8%B4%D9%86-63-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C «آق آش؛ جشن 63 سالگی ترکمن رو به فراموشی»، خبرگزاری مهر.]</ref> مردان ترکمن از این سن به بعد، به‌جای تلپک، [[عمامه|عمامه‌ای]] سفید یا روشن به نام صله بر سر می‌گذارند که از راست به چپ پیچیده می‌شود.<ref>معطوفی، تاریخ فرهنگ و هنر ترکمان، 1383ش، ص2295.</ref> | |||
ترکمن‌ها به احترام پیامبر اسلام که ۶۳ سال عمر کرد، برای افرادی که به این سن می‌رسند، جشن آق‌قویون یا آق‌آش برگزار می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/918733/%D8%A2%D9%82-%D8%A2%D8%B4-%D8%AC%D8%B4%D9%86-63-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C «آق آش؛ جشن 63 سالگی ترکمن رو به فراموشی»، خبرگزاری مهر.]</ref> مردان ترکمن از این سن به بعد، به‌جای تلپک، عمامه‌ای سفید یا روشن به نام صله بر سر می‌گذارند که از راست به چپ پیچیده می‌شود.<ref>معطوفی، تاریخ فرهنگ و هنر ترکمان، 1383ش، ص2295.</ref> | |||
===بوریک=== | ===بوریک=== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۲: | ||
نوعی سرپوش که از پشم گوسفند و شتر تهیه می‌شود و بین تمام اقوام ترکمن رواج دارد.<ref>[https://sanad.iau.ir/ar/Article/942401?FullText=FullText امیدی فروتقه و دیگران، «بررسی سرپوش مردان کرد کرمانج و ترکمن در شمال خراسان»، 1401ش، ص174.]</ref> | نوعی سرپوش که از پشم گوسفند و شتر تهیه می‌شود و بین تمام اقوام ترکمن رواج دارد.<ref>[https://sanad.iau.ir/ar/Article/942401?FullText=FullText امیدی فروتقه و دیگران، «بررسی سرپوش مردان کرد کرمانج و ترکمن در شمال خراسان»، 1401ش، ص174.]</ref> | ||
===دستار شیرشکری=== | ===[[دستار]] شیرشکری=== | ||
مردان ترکمن گاهی از پارچۀ سفید با گل‌های نخودی‌رنگ استفاده می‌کنند و آن را شبیه عمامه روی سر می‌بندند.<ref> [https://melalepersian.com/fa/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86/ «لباس محلی مردم ترکمن»، وب‌سایت ملل‌پرشین.]</ref> | مردان ترکمن گاهی از پارچۀ سفید با گل‌های نخودی‌رنگ استفاده می‌کنند و آن را شبیه عمامه روی سر می‌بندند.<ref> [https://melalepersian.com/fa/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86/ «لباس محلی مردم ترکمن»، وب‌سایت ملل‌پرشین.]</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۴: | ||
===دون=== | ===دون=== | ||
دون، ردای بلند ترکمنی از جنس ابریشم است که بلندی آن تا زیر زانو می‌رسد. این تن‌پوش اگر از ابریشم قرمزرنگ دوخته شود به آن «قیزیل‌دون» یا «قیرمیز‌دون» و اگر از ابریشم زرد، به‌صورت راه‌راه دوخته شود، به آن «قارمادون» می‌گویند. یقۀ این لباس ساده و آستین‌های آن راسته است. مردان پس از پوشیدن | دون، ردای بلند ترکمنی از جنس ابریشم است که بلندی آن تا زیر زانو می‌رسد. این تن‌پوش اگر از ابریشم قرمزرنگ دوخته شود به آن «قیزیل‌دون» یا «قیرمیز‌دون» و اگر از ابریشم زرد، به‌صورت راه‌راه دوخته شود، به آن «قارمادون» می‌گویند. یقۀ این لباس ساده و آستین‌های آن راسته است. مردان پس از پوشیدن دون، کمربندی که گاه با نقره تزیین شده بود بر کمر می‌بندند که به آن «قوشاق» یا «تورمه‌شال» گفته می‌شود.<ref>[https://golestan.mcth.ir/tourism/show.php?id=437 «لباس‌های مردان ترکمن»، وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان.]</ref> | ||
===چاکمِن=== | ===چاکمِن=== | ||
| خط ۷۱: | خط ۶۸: | ||
===کوینَک=== | ===کوینَک=== | ||
کوینک، پیراهن ساده با آستین‌های بلند بوده که قسمت جلوی آن به‌جای دکمه، بندهایی تعبیه شده است. نوع دیگری از پیراهن مردان دارای یقۀ کج یا کناری است که روی یقۀ آن سوزن‌دوزی‌های مفصلی انجام می‌شود. آستین‌های این نوع پیراهن نیز مزین به گلدوزی است.<ref>[https://golestan.mcth.ir/tourism/show.php?id=437 «لباس‌های مردان ترکمن»، وب‌سایت ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان.]</ref> | |||
===پالتو=== | ===پالتو=== | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۴: | ||
===قبا=== | ===قبا=== | ||
قبای مردان ترکمن، روپوشی راه‌راه، ساده و بدون یقه است که دامنی بلند دارد و در دو طرف آن چاک تعبیه شده است. این قبا در قسمت کمر گشاد بوده و اضافات آن به‌وسیلۀ کمربندی چرمی جمع می‌شود.<ref>[https://melalepersian.com/fa/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86/ «لباس محلی مردم ترکمن»، وب‌سایت ملل‌پرشین.]</ref> | قبای مردان ترکمن، روپوشی راه‌راه، ساده و بدون یقه است که دامنی بلند دارد و در دو طرف آن چاک تعبیه شده است. این [[قبا]] در قسمت کمر گشاد بوده و اضافات آن به‌وسیلۀ کمربندی چرمی جمع می‌شود.<ref>[https://melalepersian.com/fa/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86/ «لباس محلی مردم ترکمن»، وب‌سایت ملل‌پرشین.]</ref> | ||
===جولبار=== | ===جولبار=== | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۲: | ||
===بالاق=== | ===بالاق=== | ||
بالاق نوعی شلوار با برش ساده است که برای مردان مسن از پارچه‌های سفید و برای جوان‌ترها از پارچه‌هایی | بالاق نوعی شلوار با برش ساده است که برای مردان مسن از پارچه‌های سفید و برای جوان‌ترها از پارچه‌هایی به [[سبز (رنگ)|رنگ سبز]] و نیلی تهیه می‌شود.<ref>[https://melalepersian.com/fa/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86/ «لباس محلی مردم ترکمن»، وب‌سایت ملل‌پرشین.]</ref> | ||
==انواع پای‌پوش مردان ترکمن== | ==انواع پای‌پوش مردان ترکمن== | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۴: | ||
===چاریق=== | ===چاریق=== | ||
چاریق، پاپوشی است که از پوست گاو تهیه می‌شود و مخصوص پیاده‌روی چوپانان در صحرا و خاک نرم است.<ref>[https://www.isna.ir/news/99100100211/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C «روایتگری فرهنگ و تاریخ با پوشاک سنتی قوم ترکمن خراسان شمالی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).]</ref> | چاریق، [[پاپوش|پاپوشی]] است که از پوست گاو تهیه می‌شود و مخصوص پیاده‌روی چوپانان در صحرا و خاک نرم است.<ref>[https://www.isna.ir/news/99100100211/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%82%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C «روایتگری فرهنگ و تاریخ با پوشاک سنتی قوم ترکمن خراسان شمالی»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا).]</ref> | ||
===دولاق=== | ===دولاق=== | ||
| خط ۲۰۳: | خط ۲۰۰: | ||
[[رده: ویکی‌رز]] | [[رده: ویکی‌رز]] | ||
[[رده: پوشاک اقوام]] | |||
[[رده: پوشاک بر پایه جنسیت]] | |||
[[رده: سرپوش‌ها]] | |||
[[رده: تاریخ پوشاک]] | |||
[[رده: هویت فرهنگی]] | |||
[[رده: خرده‌فرهنگ‌ها]] | |||
[[رده: طراحی لباس]] | |||
[[رده: فلسفه مد و پوشش]] | |||
