حیا در اندیشه مرتضی مطهری: تفاوت میان نسخه‌ها

مطهری بر این عقیده است که چون حیا و شرم در زنان بیشتر است، بنابراین [[خواستگاری]] در خلقت ابتدا از سوی جنس مذکر آغاز می‌شود؛ زیرا در فطرت زن، حیا و پرهیز از ابتذال و کاهش شان خود، قرار دارد. <ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص76.</ref>

از نظر مطهری، حیا جزئی از تدابیر خلقت است که به‌طور طبیعی در سرشت انسان‌ها، به‌ویژه در زنان، وجود دارد. از دیدگاه او، حیا یک ویژگی فطری و الهی است که برای حفظ بنیان خانواده و به تبع آن، جامعه سالم طراحی شده است. همچنین مطهری حریم نگه داشتن زن، پرهیز از بدن‌نمایی و رعایت پوشش مناسب را به‌عنوان اصولی ضروری برای حفظ این بنیان‌ها می‌داند.<ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص96.</ref> او معتقد است اگر زنی این ویژگی‌ها را نداشته باشد، از انسانیت خود منحرف شده<ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص100.</ref> و نقش تاریخی خود را از دست داده است<ref>مطهری، آینده انقلاب اسلامی ایران، 1399ش، ص225.</ref>

از نظر مطهری، افراط در هر چیزی از نظر عقل و شرع ناپسند است. از دیدگاه استاد مطهری، حیا نیز همانند دیگر ویژگی‌های انسانی باید در حد تعادل خود قرار داشته باشد. در صورتی که حیا از حد طبیعی خود فراتر رود، به نوعی بیماری اخلاقی تبدیل می‌شود. <ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص77.</ref>

برخی نظریه‌پردازان غربی معتقدند که حیا و بسیاری از اصول اخلاقی جنسی، ریشه در تاریخ مردسالاری، شوهرسالاری و پدرشاهی دارند. طبق این دیدگاه، در دوران‌های گذشته، مردان در جوامع مختلف به عنوان مالکان و زنان به عنوان مملوک‌ها یا ابزارهایی برای خدمت به مردان در نظر گرفته می‌شدند. این نگاه مردسالارانه در طول تاریخ باعث شده است که بسیاری از اخلاقیات، به ویژه در مسائل جنسی، به نفع مردان تنظیم شوند. <ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص87.</ref>  

در برخی دیدگاه‌های غربی، حیا به‌عنوان احساس حقارت و خودکم‌بینی توصیف شده است. در این رویکرد این حس حیا در زنان به‌دلیل تجارب اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته است. به عنوان نمونه، برخی اقوام در گذشته، زنان را در ایام عادت ماهانه نجس می‌دانستند که این دیدگاه موجب می‌شد زنان خود را پلید و حقیر تصور کنند. چنین نگرش‌هایی موجب شد تا زنان در بسیاری از جوامع و فرهنگ‌ها خود را در موقعیت‌های مختلف شرم‌زده و کم‌ارزش احساس کنند. <ref>مطهری، خانواده و اخلاق جنسی، 1401ش، ص88.</ref>  

مرتضی مطهری بر این باور است که حیا و عفت برای دختران همچون وسیله‌ای دفاعی است که به آن‌ها اجازه می‌دهد از میان خواستگاران خود شایسته‌ترین را انتخاب کنند یا خواستگار خود را وادار سازند که پیش از دست یافتن به آن‌ها، به تهذیب نفس خود بپردازد. مطهری معتقد است که موانعی که حیا و پرده‌داری در برابر شهوت مردان ایجاد می‌کند، باعث برانگیختن عاطفه و عشق شاعرانه می‌شود و در نتیجه، ارزش زن را در نظر مردان بالا می‌برد.<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد مطهری، 1378ش، ج11، ص246.</ref>