استایل اگزوتیک

استایل اگزوتیک؛ سبک التقاطی از عناصر غیرمعمول در پوشش.

استایل اگزوتیک عموماً برگرفته از فرهنگ‌های مختلف جهان و به‌ویژه فرهنگ کشورهای شرقی مانند هند و پاکستان است. این استایل از هر فرهنگی، آیتمی را برگرفته و با استفاده از رنگ‌های جیغ و تند و عناصر اغراق‌آمیز استایلی عجیب و نامتعارف می‌سازد که در صورت استفاده در مکان‌های عمومی یا رسمی فرد را انگشت‌نما می‌کند و نگاه‌ها را به سوی او معطوف می‌سازد. در این استایل استفاده از المان‌های فرهنگی کشورهای مختلف می‌تواند کلیشه‌سازی، تقلید سطحی یا تمسخر فرهنگ‌های دیگر محسوب شود.

مفهوم‌شناسی استایل اگزوتیک

اگزوتیسیسم به‌معنای کنجکاوی و جست‌و‌جو در فرهنگ‌ها و ادیان دیگر جوامع است تا بتوان مفاهیم ناشناختۀ آنها را درک و تجربه کرد. واژه اگزوتیک (Exotic) نیز به‌معنای عجیب و غریب است.

استایل اگزوتیک یا عجیب و غریب، به سبکی گفته می‌شود که در آن از عناصر غیرمعمول و چیزهایی استفاده می‌شود که ممکن است تاکنون کسی ندیده باشد یا در دید عموم نبوده است و هر نوع پوشش غیرعادی را شامل می‌شود. البته این سبک گاهی برخلاف نامش می‌تواند بسیار ساده باشد؛ اما از آنجا که در تضاد با جریان رایج پوشش و مدل‌های لباس معمولی است، عجیب و غیرمعمول به نظر برسد.

این سبک، مرموز و اغلب مملو از رنگ‌های تند و چاپ‌های پیچیده است. این استایل یکی از غیرمتعارف‌ترین سبک‌ها محسوب می‌شود و هر کسی تمایل و جسارت پوشیدن آن را ندارد. این استایل، استایل بوهو را به‌عنوان زیرمجموعۀ خود دربر دارد.

تاریخچه و فرهنگ استایل اگزوتیک

در دنیای مد و فشن، سبک اگزوتیک همچون بسیاری از استایل‌های دیگر، در جهان غرب با معانی نمادین ویژه‌ تولید و به‌تدریج جایگاه خود را در عرصه مد پیدا کرده است. سبک اگزوتیک در غرب با تلفیق عناصر فرهنگی مناطق گوناگون از جمله آسیا، آفریقا، پاکستان، هند و عربستان شکل گرفت. این سبک به‌وضوح در شهر هونزا، واقع در پاکستان، مشاهده می‌شود. قدمت این شیوه پوشش به لباس‌های مردم مصر و روم باستان بازمی‌گردد.

این سبک در اواسط قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم رواج یافت و به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از سبک ماکسیمال در نظر گرفته شد. این استایل در دوره‌های مختلف تاریخی تکامل یافته است:

قرون وسطی

در این دوره، اشراف و ثروتمندان از پارچه‌های گران‌قیمت، جواهرات خیره‌کننده و اکسسوری‌های خاص استفاده می‌کردند. این عناصر که از طریق تجارت با سرزمین‌های شرقی به اروپا وارد شده بودند، پیش‌زمینه‌ای برای شکل‌گیری استایل اگزوتیک در نظر گرفته می‌شوند.

دوران استعمار

از قرن پانزدهم تا اواخر قرن نوزدهم میلادی، به‌دلیل آشنایی بیشتر اروپایی‌ها با فرهنگ‌ها و اقوام مختلف در سراسر جهان، افزایش تعاملات فرهنگی باعث شد تا المان‌های جدیدی از جمله لباس‌های سنتی، زیورآلات قبیله‌ای و نقوش خاص فرهنگ‌های گوناگون وارد دنیای مد اروپا شود و رواج پیدا کند.

دهۀ ۱۹۲۰م اما نقطۀ عطفی در تاریخ استایل اگزوتیک است. طراحان مشهور از لباس‌ها و اکسسوری‌های شرقی در طراحی‌های خود تقلید کردند. این رویکرد توجه بسیاری را به این سبک جلب کرد و آن را میان افراد مشهور و ثروتمند محبوب ساخت.

در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰م جنبش‌های ضد فرهنگ در غرب ظهور کردند که واکنشی اعتراضی به سلطه سرمایه‌داری نوین و سیاست‌های جنگ‌طلبانه شمرده می‌شود. جوانان به‌دنبال راه‌هایی برای بیان هویت خود به‌دلیل بحران هویت و ایجاد تمایز از نسل قبل بودند. استایل اگزوتیک با رنگ‌های خاص، طرح‌های پیچیده و اکسسوری‌های غیرمعمول، پاسخگوی این نیاز بود و سبب افزایش مصرف‌گرایی شد.

عوامل موثر در پیدایش و تکامل استایل اگزوتیک

تجارت

تجارت بین سرزمین‌های مختلف نقش کلیدی در تبادل فرهنگی و ورود المان‌های جدید به دنیای مد ایفا کرده و عناصر فرهنگی و هنری از شرق به غرب و بالعکس منتقل و الهام‌بخش سبک‌های جدیدی در مد شدند.

گردشگری

با گسترش صنعت گردشگری، افراد به نقاط مختلف جهان سفر کرده‌ و با فرهنگ‌ها و اقوام گوناگون آشنا شدند. این تعاملات فرهنگی باعث شد تا عناصر جدیدی از لباس‌ها، زیورآلات و طرح‌ها وارد دنیای مد شوند و سبک اگزوتیک را گسترش دهند.

جنگ

جنگ‌ها و درگیری‌ها منجر به مهاجرت و جابجایی جمعیت‌ها شده‌اند. این جابجایی‌ها باعث اختلاط فرهنگ‌ها و ورود عناصر جدید به دنیای مد شدند.

رسانه

رسانه‌ها، از جمله سینما، تلویزیون و موسیقی، نقش مهمی در ترویج سبک‌های مختلف مد، از جمله استایل اگزوتیک، داشته‌اند.

ویژگی‌های استایل اگزوتیک

استایل اگزوتیک، قوانین مرسوم دنیای مد را زیر پا می‌گذارد و افراد را به رنگ‌ها و طرح‌های معمول مقید نمی‌کند. این سبک تنها به لباس‌ها ختم نمی‌شود و مانند سایر سبک‌های مد بر آرایش مو و صورت نیز تاثیرگذار است. در سبک اگزوتیک، چه در استایل زنانه و چه در استایل مردانه، اغلب آیتم‌ها به‌شکل اغراق‌آمیزی بزرگ طراحی می‌شوند و گاهی این موضوع باعث می‌شود آزادی حرکت کاهش یابد.

نقوش

این سبک ترکیبی از نقوش هندی، طرح‌های بومی و قبیله‌ای، منگوله‌ها، نقش‌های گل‌دار دنباله‌دار، گلدوزی‌، طرح‌های بادبادکی، الگوها و نقوش تکرارشونده است.

طرح و نوع پارچه

طرح‌های پارچه‌ها در این سبک بسیار متنوع و متفاوت هستند؛ از جمله خطوط افقی و عمودی، طرح‌های بته‌جقه، نقش‌های حیوانات و گیاهان، طرح‌های موزاییکی و نقوش الهام‌گرفته از نقاشی‌ها و آثار هنری معروف.

در این سبک، همه چیز به شکلی اغراق‌آمیز و بزرگ‌نمایی‌شده به کار می‌رود. دوخت لباس‌ها به شیوۀ بسیار غیرمعمول و متفاوت انجام می‌شود. این سبک پوشش نامتعارف و خارج از عرف جامعه به نظر می‌رسد و از فاصلۀ دور تمام نگاه‌ها را به سمت خود جلب می‌کند. در این استایل، سادگی جایی ندارد و تنها رنگ‌ها و طرح‌های چشم‌گیر به چشم می‌آیند. معمولاً جنس لباس‌ها از حریر و ابریشم است.

آرایش و مدل مو

در این سبک مد، حتی آرایش صورت و مدل مو نیز به‌شکلی اغراق‌آمیز طراحی می‌شوند. آرایش غلیظ، به‌ویژه به سبک خلیجی و هندی، از ویژگی‌های بارز این استایل است. معمولاً موها، بلند و تیره نگه داشته می‌شوند.

برای ایجاد حالتی خاورمیانه‌ای و هندی در چشم‌ها، از رنگ‌های دودی، طلایی و نقره‌ای استفاده می‌شود. مدل مو در این سبک می‌تواند هم ساده و هم پیچیده باشد. در مدل‌های ساده‌تر، معمولاً از رنگ‌هایی مانند استخوانی، بنفش، آبی و صورتی استفاده می‌شود و استایل‌های عجیب‌تر مو بیشتر در فشن‌شوها به کار می‌روند.

اکسسوری‌ها

اکسسوری‌هایی که در استایل اگزوتیک استفاده می‌شوند، معمولاً ساختارشکنانه و غیرمتعارف هستند. طرفداران این سبک، اغلب از زیورآلات بزرگ، دست‌ساز و با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع و غالباً براق استفاده می‌کنند. استفاده همزمان از چندین گردنبند، دست‌بند و سایر اکسسوری‌ها در کنار هم، از ویژگی‌های اصلی این سبک است. همچنین، النگوهای پهن نمادی از این استایل به شمار می‌روند.

انواع لباس‌های اگزوتیک

در استایل اگزوتیک، تنوع لباس‌ها بسیار گسترده است و بسته به فرهنگی که از آن الهام گرفته شده، انواع مختلفی از لباس‌ها مشاهده می‌شود. برخی از لباس‌های این سبک عبارتند از:

کیف‌ها و کلاه‌های سنتی

کیف وکلاه‌ها معمولاً با طرح‌های محلی و دست‌ساز طراحی می‌شوند و سبک محلی استایل اگزوتیک را به نمایش می‌گذارند.

ساری هندی

ساری هندی یکی از لباس‌های پرکاربرد در استایل اگزوتیک است که از فرهنگ هندوستان الهام گرفته است. این لباس معمولاً از پارچه‌های رنگارنگ ساخته می‌شود و با جواهرات تزئینی همراه است.

کیمونو ژاپنی

کیمونو، لباس سنتی ژاپنی، با طرح‌های ظریف و پارچه‌های ابریشمی، یکی از نمادهای مهم این سبک به شمار می‌رود.

جلیقه‌ها و شال‌های بومی

این نوع لباس‌ها اغلب با الهام از فرهنگ قبایل بومی آفریقا و آمریکای جنوبی طراحی می‌شوند و از نخ‌ها و پارچه‌های رنگارنگ و دست‌ساز تشکیل شده‌اند.

برندهای استایل اگزوتیک

برندهایی مانند بالمن، الکساندر مک‌کوئین، دولچه و گابانا، ماسکینو و میسونی در زمینۀ تولید پوشاک اگزوتیک فعالیت می‌کنند.

ویژگی‌های طرفداران استایل اگزوتیک

افرادی که از سبک اگزوتیک استفاده می‌کنند، معمولاً افراد برونگرا و جلب‌توجه‌کننده هستند. برخی افراد، علاقه‌مندان به این سبک را که دارای عناصر غیرمعمول است، افراد شجاع می‌دانند که بدون هیچ محدودیتی از آنها بهره می‌برند؛ در حالی که برخی دیگر از افراد معتقدند افراط در هر چیزی لزوماً نشانۀ شجاعت نیست و حتی می‌تواند بیانگر بی‌تدبیری باشد. استفاده بیش از حد و غیرمنطقی از این استایل نه‌تنها نشانۀ شجاعت و درایت نیست؛ بلکه ممکن است تاثیر معکوس داشته باشد و پیام اشتباهی را منتقل کند.

استایل اگزوتیک در ایران

استایل اگزوتیک دخترانه در ایران با توجه به فرهنگ ایرانی، از عناصر سنتی و مدرن به‌صورت ترکیبی استفاده می‌کند که شامل شال‌های سنتی با رنگ‌هایی مانند قرمز، آبی و سبز، ترکیب پارچه‌های مختلف با روسری‌های سنتی، استفاده از پارچه‌های پرزرق‌وبرق با طرح‌های گل‌وبوتۀ بزرگ، استفاده از نقوش اسلیمی و طرح‌های الهام‌گرفته از طرح‌های سنتی یا کاشی‌کاری‌های ایرانی یا طرح‌ها و نقش‌های فرش‌های دست‌بافت ایرانی، ترکیب لباس‌های محلی با لباس‌های مدرن و امروزی و استفاده از زیورآلات با سبک هندی و ایرانی است.

پیامدهای استایل اگزوتیک

ایجاد سوءتفاهم و حواس‌پرتی

استایل اگزوتیک بیشتر برای مناسبت‌های خاص مانند مهمانی‌ها، جشن‌ها و رویدادهای ویژه مناسب است و استفاده از این سبک در محیط‌های رسمی مانند محل کار یا دانشگاه، غیرعادی تلقی می‌شود و حتی باعث ایجاد سوءتفاهم یا حواس‌پرتی می‌شود.

بی‌توجهی به حساسیت فرهنگی و مذهبی

یکی از پیامدهای مهم استفاده از استایل اگزوتیک، بی‌توجهی به حساسیت‌های فرهنگی و مذهبی است. برخی از المان‌های این سبک ممکن است در فرهنگ‌ها یا مذاهب خاص به‌عنوان توهین یا بی‌احترامی تلقی شوند. به همین دلیل، پیش از به کارگیری این المان‌ها، ضروری است که دربارۀ آداب و رسوم، نمادها و ارزش‌های فرهنگی و مذهبی جامعۀ خود یا دیگر جوامع تحقیق شود.

کلیشه‌سازی و تمسخر فرهنگ‌های دیگر

استفاده از المان‌های الهام‌گرفته از فرهنگ‌های دیگر باید با احترام و درک عمیق همراه باشد؛ در غیر اینصورت کلیشه‌سازی، تقلید سطحی یا تمسخر فرهنگ‌های دیگر محسوب می‌شود.

ترویج نگاه استعماری

این سبک همواره با انتقاداتی همراه بوده است. برخی منتقدان معتقدند که این سبک نوعی فرهنگ‌سازی است و می‌تواند به ترویج کلیشه‌ها و نگاه‌های استعماری کمک کند.

عدم مقبولیت عمومی

از آنجا که استایل اگزوتیک مورد پسند همۀ افراد نیست، می‌تواند باعث ایجاد قضاوت یا سوء‌تفاهم، احساس تنهایی و انزوا، چالش در محیط‌های رسمی، فردگرایی و جلب توجه مثبت یا منفی شود.

وابستگی و ازخودبیگانگی کشورها

این استایل که در ابتدا به‌عنوان پاسخی به فرهنگ مصرف‌گرایی و سرمایه‌داری شکل گرفت، به ابزاری در خدمت همان سیستم تبدیل شده است. هدف اولیه، تقویت فردیت و کاهش وابستگی به مدهای زودگذر بود؛ اما اکنون، برندها و بازارهای جهانی از آن به‌عنوان یک روش بازاریابی استفاده می‌کنند و بدین ترتیب، همان مصرف‌گرایی را ترویج می‌دهند که قبلاً قصد مبارزه با آن را داشتند. این روند در کشورهای صنعتی و مدرن باعث ازخودبیگانگی انسان‌ها و در کشورهای در حال توسعه، علاوه بر این، به وابستگی بیشتر این کشورها منجر شده است.

پذیرش روحیۀ راحت‌طلبی و تجمل‌پرستی

افراد کم‌اعتمادبه‌نفس و کسانی که دربارۀ نقش خود در جامعه به‌خوبی نمی‌اندیشند، به‌راحتی به تجمل‌پرستی و متفاوت‎‌نمایی گرایش پیدا می‌کنند. نبودِ خودآگاهی و کبود اعتمادبه‌نفس می‌تواند افراد را به جست‌وجوی نشانه‌های ظاهری متفاوتِ ناشی از سبک‌های غیرمعمول سوق دهد تا بتوانند خود را نشان داده و ابراز کنند.

زوال هویت

این سبک که امروزه بیشتر در صنعت مد دیده می‌شود، ارتباط خود را با ریشه‌های فرهنگی عمیق از دست داده و به جای آنکه بازتابی از هویت فردی باشد، به ابزاری برای جلب توجه و دنباله‌روی از ترندهای موقت تبدیل شده است.

شیوه مواجهه با استایل‌های وارداتی و غربی

الهام‌گیری آگاهانه غرب از استایل‌های شرقی، ضرورت رویکردی مشابه در کشورهای غیرغربی نسبت به سبک‌های غربی را نشان می‌دهد. فرهنگی که مصرف‌کننده است؛ اما هویت مستقل، پویایی فکری و خلاقیت ویژه‌ای دارد، می‌تواند در جایگاهی برابر یا برتر از فرهنگ تولیدکننده قرار گیرد. در این حالت، مصرف‌کننده نه‌تنها آگاهانه انتخاب می‌کند؛ بلکه سبک‌های وارداتی را با توجه به زمینه‌های فکری، ارزشی و نیازهای فرهنگی خود بازخوانی و بازسازی می‌کند. این فرآیند، هر سبکی را حتی اگر در محیطی متفاوت شکل گرفته باشد، با هویت فرهنگی مصرف‌کننده هم‌راستا و جزئی از زیست‌بوم او می‌سازد.

منابع

• «استایل اگزوتیک چیست و چگونه می‌توانید آن را به کمد خود اضافه کنید؟»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 13 اسفند 1403ش.
• «استایل اگزوتیک چیست؟ (راهنمای استایل اگزوتیک دخترانه ایرانی)»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: 13 اسفند 1403ش.
• «استایل اگزوتیک»، وب‌سایت مانتو وست، تاریخ درج مطلب: 23 اردیبهشت 1403ش.
• «آشنایی با استایل اگزوتیک (Exotic) یا عجیب»، وب‌سایت وقت مد، تاریخ بازدید: 9 اسفند 1403ش.
• پارسانیا، حمید، «نظریه و فرهنگ: روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی»، راهبرد فرهنگ، شمارۀ 23، پاییز 1392ش.
• حاجی‌زادۀ میمندی، مسعود و یوسفی، فریدون، «بررسی برخی از عوامل اجتماعی مرتبط با فرهنگ مصرف در میان زنان شهر یزد»، شورای فرهنگی‌اجتماعی زنان و خانواده، شمارۀ 61، پاییز 1392ش.
• خسروی، آیدا، «همه چیز دربارۀاستایل اگوتیک»، وب‌سایت تولیدی پوشاک‌اندیشه، تاریخ درج مطلب: 4 شهریور 1400ش.
• فصیح، علی، «استایل اگزوتیک چیست؟ (انتخابی عجیب و غریب برای همه)»، وب‌سایت کروکو، تاریخ درج مطلب: 8 بهمن 1399ش.
• «مد و استایل اگزوتیک (Exotic) یا عجیب چیست؟ 3 خصوصیت مخفی و باورنکردنی کسانی که از این استایل بهره می‌‌‌‌گیرند!»، وب‌سایت وقت مد، تاریخ درج مطلب: 22 فوریه2022.
• «نگاهی به پدیدۀ مدگرایی در جهان+ تصویر»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 15 اسفند 1390ش.