استایل رترو

استایل رترو؛ سبکی غربی در مد با الهام از مد دهه‌های گذشته.

استایل رِترو با بازسازی لباس‌های دهه‌های گذشته توانسته است حس نوستالژیک آن دوران را احیا کند و به‌خاطر هزینۀ مقرون‌به‌صرفه‌اش، در رقابت با استایل وینتیج در دنیای مد جایگاه مناسبی پیدا کند. استایل رترو اغلب از فرهنگ‌ها و روندهای غربی الهام گرفته است که در جامعۀ ایران می‌تواند سبب تضعیف فرهنگ بومی و دوری از تاریخ و هویت ایرانی شود.

مفهوم‌شناسی

رترو (Retro) در زبان فرانسوی مخفف واژۀ «رِتروسپکتیف» و به‌معنای «بازگشت به گذشته»، «بازآفرینی» و «بازسازی» است و به سبک‌هایی در فیلم، موسیقی و مد اشاره دارد که عناصر و نشانه‌هایی از دوران گذشته را در خود جای داده و به‌طور مستقیم از سبک‌های قدیمی الهام گرفته‌اند. نظریه‌پردازان صنعت مد، گاه این سبک را «صنعت نوستالژی» نیز می‌نامند. استایل رترو، سبکی در پوشش و مد است که از طراحی‌ها و گرایش‌های دهه‌های گذشته الهام می‌گیرد. اگرچه این سبک بر مبنای مد قدیمی شکل گرفته است؛ اما لباس‌ها و اکسسوری‌های رترو در زمان حال تولید می‌شوند و ظاهرشان مشابه طراحی‌های کلاسیک گذشته است.

تاریخچه

استفاده از واژۀ رترو در دهۀ ۱۹۷۰م، همزمان با آغاز بازنگری در نقش فرانسه در جنگ جهانی دوم و رفتار شهروندان آن، رایج شد. در ابتدا، رترو برای توصیف مدهای فرانسوی همان دوران جنگ جهانی دوم استفاده می‌شد. کمی بعد، این واژه در زبان انگلیسی برای توصیف مدها و اقلام قدیمی، اما نسبتاً جدید که دیگر به‌روز نبودند، به کار رفت. در آغاز، رترو به‌عنوان یک سبک غیررسمی و حتی ضدمد تلقی می‌شد که برخلاف جریان‌های اصلی مد حرکت می‌کرد. با این حال، این گرایش به‌سرعت گسترش یافت و از یک جنبش هنری ساده به یک گرایش تجاری تبدیل شد که بر بازآفرینی زیبایی‌های گذشته تمرکز داشت. این سبک از گرایش‌های نمادین دهه‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۸۰م الهام می‌گیرد و بیش از انتخاب سبک پوشش، به بازآفرینی یک دورۀ زمانی می‌پردازد. از دهۀ ۱۹۷۰م، چرخۀ نوستالژی بیست تا سی ساله به‌طور مداوم تکرار شده است و استایل رترو را به وجود آورده است.

خاستگاه

مد همواره از یک الگوی دوره‌ای پیروی کرده و طبیعت چرخه‌واری دارد. آنچه که روزی از مد خارج می‌شود، دوباره و گاهی با یک تحول مدرن به چرخۀ مد بازمی‌گردد. طراحان و برندها همواره از دهه‌های گذشته الهام گرفته‌اند و با تغییر روندها، عناصر استایل‌های قدیمی را در طراحی‌های معاصر گنجانده‌اند. آنچه که زمانی قدیمی بود، دوباره به‌روز و جذاب می‌شود و امروزه علاقه‌مندان به مد بیشتر از همیشه از ترکیب تأثیرات گذشته با سلیقه‌های مدرن استقبال می‌کنند.

اهداف

هدف استایل رترو فراتر از یک مد است؛ این سبک به‌عنوان بازآفرینی دوره‌های گذشته و رویدادهای فرهنگی عمل می‌کند و مخاطبان را به تجربه‌ای از زمان‌های پیشین دعوت می‌کند. هدف این چرخه، تلفیق احساسات گذشته با نیازهای معاصر است. این روند باعث شده طراحان، عناصر رترو را در آثار خود به کار گیرند. رترو نمایانگر طبیعت چرخه‌ای مد و یک نوستالژی در سبک شخصی افراد است. طراحان استایل رترو با بازآفرینی طراحی‌های گذشته، به‌دنبال حفظ و انتقال جنبه‌هایی از زیبایی و مد دوران پیشین هستند و تلاش می‌کنند آیتم‌های قدیمی را به‌گونه‌ای که با نیازهای معاصر تطابق داشته باشد، در دنیای مد دوباره مطرح کنند.

عوامل مؤثر بر استایل رترو

سبک رترو همواره تحت تأثیر رخدادهای تاریخی بوده و این تأثیرات، آن را به پدیده‌ای متنوع در دنیای مد تبدیل کرده است. جنبه‌های مختلف این تأثیرات، عبارت‌اند از:

تحولات اجتماعی و فرهنگی؛ تغییرات اجتماعی و فرهنگی در دهه‌های مختلف به شکل‌گیری سبک رترو کمک شایانی کرده است. برای مثال، دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰م که با موسیقی جاز و رقص‌ شناخته می‌شوند، تأثیری چشمگیر بر طراحی لباس‌ها و استایل‌های آن دوران گذاشتند. این عناصر در سبک رترو بازتاب یافته و همچنان مورد توجه هستند.

تأثیر جنگ جهانی؛ در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰م، جنگ‌های جهانی، تغییرات زیادی در طراحی لباس ایجاد کرد و کمبود مواد اولیه منجر به تولید لباس‌های ساده‌تر و کاربردی‌تر شد. این محدودیت‌ها سبک متفاوتی ایجاد کرد که اکنون به‌عنوان بخشی از سبک رترو شناخته می‌شود.

پیشرفت‌ فناوری؛ ظهور فناوری‌هایی نظیر تلویزیون و سینما در اواسط قرن بیستم، الهام‌بخش طراحی‌های مدرن در سبک رترو بود. این رسانه‌ها، تصاویر و ایده‌های نوآورانه‌ای را به مردم ارائه و دسترسی بیشتری به مد و طراحی‌های خاص دوران‌های مختلف ایجاد کردند.

هنر و موسیقی؛ هنر و موسیقی دهه‌های گذشته، از جاز گرفته تا راک اند رول، به شکل‌گیری سبک رترو کمک کرده‌اند. برای نمونه، جنبش موسیقی راک اند رول در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰م، استایل‌های خاصی همچون کت‌های چرم و شلوارهای جین را ترویج کرد که همچنان الهام‌بخش طراحی‌های رترو است.

ستارگان سینما و تلویزیون؛ بازیگران و هنرمندان سینما و تلویزیون، نمادهای برجسته‌ای در مد و استایل بوده‌اند. استایل‌های آنها که اغلب تحت تأثیر کارگردانان و طراحان لباس قرار داشت، به سبک رترو هویت بخشیدند.

رسانه‌های اجتماعی؛ رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در احیای استایل‌ رترو ایفا می‌کنند. در عصر شبکه‎‌های اجتماعی این استایل‌ها راحت‌تر از هر زمان دیگری به سطحی گسترده رسیده‌اند. این پلتفرم‌ها محل نمایش لباس‌ها و استایل‌هایی هستند که تأثیرگذاران مد، طراحان و برندها به اشتراک می‌گذارند.

آگاهی از مد پایدار؛ یکی دیگر از عوامل مؤثر بر استایل‌ رترو، رشد آگاهی در مورد مد پایدار است. با افزایش نگرانی‌ها دربارۀ اثرات منفی فست‌فشن بر محیط‌زیست، بسیاری از افراد به خرید لباس‌های دست دوم، فروشگاه‌های نوستالژیک و بوتیک‌های وینتیج روی آورده‌اند. لباس‌های رترو به‌عنوان گزینه‌های پایدارتر نسبت به محصولات تولید انبوه و ارزان‌قیمت مد سریع شناخته می‌شوند. این لباس‌ها آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کنند. خرید لباس‌های وینتیج یا رترو به‌نوعی به‌معنای مقابله با فرهنگ دورریز در مد مدرن است.

تفاوت استایل رترو و وینتیج

تفاوت میان سبک‌های وینتیج و رترو در عرصه مد و پوشاک به یک تمایز زمانی و تاریخی بازمی‌گردد. اگرچه هر دو سبک از جلوه‌های برجسته مد گذشته الهام می‌گیرند؛ اما از نظر رویکرد و خصوصیات کاملاً متفاوت هستند. استایل وینتیج شامل قطعاتی است که بیش از سه دهه از عمر آنها می‌گذرد. این اقلام، علاوه بر سابقۀ تاریخی، به‌عنوان نمونه‌هایی از طراحی‌های برجستۀ دوران خود شناخته می‌شوند و معمولاً قیمت بالاتری دارند؛ چرا که نمایانگر ویژگی‌های خاص آن زمان هستند. در مقابل، استایل رترو به احیای طراحی‌های گذشته می‌پردازد. محصولات این سبک اخیراً تولید شده‌اند؛ اما از لحاظ شکل و ظاهر از مدل‌ها و روندهای گذشته الهام می‌گیرند. به‌دلیل تولید انبوه و جدید بودن محصولات رترو، این سبک معمولاً هزینه‌ای کمتر از وینتیج دارد و در دسترس‌تر است.

عناصر

طرح‌ها و الگوها؛ طرح‌های خال‌دار، چهارخانه، اشکال هندسی، گل‌های برجسته و طرح‌های گل‌داری که از ترندهای گذشته الهام گرفته شده‌اند و طرح‌های رنگارنگ و گره‌دار و راه‌راه از طرح‌های رایج در رترو هستند.

پارچه‌ها؛ ساتن، گیپور، توئید، مخمل و شیفون از جمله پارچه‌هایی هستند که در مدهای گذشته استفاده می‌شدند.

اکسسوری‌ها؛ جواهراتی مانند گردنبندها یا گوشواره‌های بزرگ برای زنان و بند شلوار، کلاه فدورا، دستمال جیبی و کفش‌های کلاسیک برای مردان، تکمیل‌کنندۀ استایل رترو هستند.

آرایش و مو؛ موهای حالت‌‌دار با موج‌های نرم همراه با رژلب قرمز، تصویر کلاسیکی از دختران گذشته را به نمایش می‌گذارد و برای مردان سبیل‌های دهۀ ۱۹۲۰م و موهای روغن‌زدۀ دهۀ ۱۹۵۰م، تصویر رترو را ارائه می‌دهند.

رنگ‌بندی؛ خردلی، نارنجی و سبز زیتونی از دهۀ ۱۹۷۰م، رنگ‌های پاستلی مانند صورتی، اسطوخودوسی، سبز نعنایی و آبی روشن، دهۀ ۱۹۵۰م را بازآفرینی می‌کنند. رنگ‌های جسورانه مانند قرمز، زرد و بنفش روشن نیز که از دهۀ ۱۹۶۰م الهام گرفته شده‌اند، رنگ‌های نئونی یا شب‌نما که در دهه‌های ۱۹۵۰، ۸۰ و ۹۰ میلادی فراگیر بوده‌اند، سبک گذشته را یادآوری می‌کنند.

ویژگی‌ها

بیان شخصیت؛ سبک رترو تلفیقی از عناصر گذشته و مدرنیته است که به افراد این امکان را می‌دهد تا از طریق انتخاب‌های مد، ویژگی‌های شخصی خود را نشان دهند.

بی‌زمان بودن؛ سبک‌هایی که بر پایه مد گذشته هستند، معمولاً همچنان در دنیای مد حضور دارند و ممکن است در دوره‌های مختلف مورد توجه قرار گیرند.

سازگاری با محیط‌زیست؛ با ترویج استفادۀ مجدد از لباس‌ها و کاهش تولیدات جدید، این سبک به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند.

عناصر کلاسیک و قدیمی؛ یکی از ویژگی‌های مهم سبک رترو استفاده از عناصر قدیمی در طراحی لباس‌ها است. این عناصر شامل الگوهای کلاسیک، طرح‌های سنتی لباس و جزئیاتی مانند دکمه‌ها، یقه‌ها و جیب‌ها می‌شود.

توجه به جزئیات؛ در سبک رترو، توجه به جزئیات اهمیت دارد. از الگوهای پارچه‌ها تا مدل‌های مو و آرایش، همه بادقت انتخاب می‌شوند تا ویژگی‌های دوران گذشته را به تصویر بکشند.

الهام از دهه‌های گذشته؛ این سبک به‌طور مستقیم از دهه‌های خاصی از گذشته الهام می‌گیرد، مانند دهه‌های ۱۹۲۰، ۱۹۳۰، ۱۹۵۰ ۱۹۷۰م. هر دوره ویژگی‌ها و هویت خاص خود را دارد و در سبک رترو این ویژگی‌ها در طراحی‌ها به کار گرفته می‌شوند.

استفاده از مواد باکیفیت؛ در این سبک به کیفیت مواد توجه می‌شود و از پارچه‌هایی مانند چرم طبیعی در جزئیات لباس و مواد بادوام استفاده می‌شود.

الگوهای کلاسیک و پوسترهای نوستالژیک؛ در این سبک، الگوهای گلِ چینی و پوسترهای الهام‌گرفته از گذشته جایگاه ویژه‌ای دارند.

کمد لباس

سبک رترو معمولاً به‌ندرت به بخش اصلی کمد لباس روزمره تبدیل می‌شود و بیشتر به‌عنوان انتخابی برای عکاسی یا حضور در مهمانی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در عین حال، برخی از آیتم‌های رترو، مانند شلوارهای گشاد و لباس‌های اُورسایز، امروزه محبوبیت یافته و به‌طور گسترده در کنار سبک‌های مدرن در استایل‌های روزانه استفاده می‌شوند. برای خانم‌ها، آیتم‌هایی مانند دامن‌های پلیسۀ کوتاه و بلند، دامن‌های کلوش و چین‌دار، شلوارهای پاچه‌گشاد، گردنبندهای مروارید، مدل‌های کلاسیک مو و عینک‌های آفتابی قدیمی از جمله اقلامی هستند که از دوره‌های مختلف تاریخی الهام گرفته‌ شده‌اند و در کمد لباس استایل رترو جای می‌گیرند. ژاکت‌های پشمی مادربزرگ‌ها که امروزه با نام ژیله شناخته می‌شوند یا پیراهن‌های گل‌دار قدیمی مادرها و مادربزرگ‌ها نیز می‌توانند منبع الهامی برای طراحی و دوخت پیراهن‌های رتروی مدرن باشند. دامن‌های جین و لباس‌های بوهمیایی که در دهۀ 1970م پوشیده شدند، همچنان استفاده می‌شوند. همچنین لباس‌های شیمری به‌دلیل ظاهر پرزرق‌وبرق خود همچنان قابلیت استفاده برای مناسبت‌های خاص برای بانوان را دارند.

برای آقایان، آیتم‌هایی مانند بند شلوار، کلاه‌های لبه‌دار، شلوارهای دم‌پا گشاد، مدل موهایی همچون پمپادور که نمایانگر استایل دهه‌های گذشته هستند، کت‌های اورسایز و کلاسیک از عناصر شاخص برای کمد لباس استایل رترو به شمار می‌آیند.

نمادها

استایل رترو به نمادی از فلسفه و بازگشت و احیای روندهای گذشته در دنیای مدرن تبدیل شده است. این مفهوم نه تنها در حوزۀ مد و فشن، بلکه به‌عنوان نمادی از تغییرات فرهنگی در جامعه نیز شناخته می‌شود.

برندهای استایل رترو

یکی از برندهایی که در زمینۀ تولید پوشاک و اکسسوری‌های الهام‌گرفته از سبک وینتیج فعالیت می‌کند، مادکلاث است. این برند مجموعه‌ای از پوشاک و اکسسوری‌ها را با ترکیب طراحی‌های کلاسیک و جزئیات مدرن ارائه می‌دهد و به علاقه‌مندان به استایل رترو این امکان را می‌دهد تا عناصری از مد گذشته را در کمد لباس خود بگنجانند. علاوه بر آن، برندهایی همچون آدیداس و نایک نیز محصولاتی با الهام از دهه‌های گذشته طراحی و عرضه کرده‌اند.

استایل رترو در ایران

در دهۀ ۱۳۶۰ش، استایل شهری و روزمره با پوشیدن بلوزهای گشاد و کوتاه، شلوارهای مام‌استایل و کفش‌های ورزشی لژدار به‌عنوان انتخابی رایج شناخته می‌شد. این استایل همچنان در میان جوانان ایرانی دیده می‌شود. همچنین، مینی‌اسکارف که در دهه‌های شصت و هفتاد شمسی رایج بود، بار دیگر به دنیای مد برگشته و به‌عنوان یکی از عناصر قابل توجه در سبک رترو شناخته می‌شود.

تأثیرات استایل رترو

سبک رترو، با بازآفرینی عناصر گذشته و برانگیختن احساس نوستالژی، می‌تواند تأثیراتی بر روان افراد داشته باشد. این استایل، با یادآوری لحظات گذشته، ممکن است حس آرامش یا شادی را در برخی افراد تقویت کند. همچنین، استفاده از این سبک می‌تواند ارتباطی عاطفی با خاطرات پیشین ایجاد کند و بر نگرش یا حالت روانی افراد اثر بگذارد.

سبک رترو به افراد امکان می‌دهد تا از طریق انتخاب لباس‌ها و اکسسوری‌های خاص، ترجیحات شخصی خود را بازتاب دهند. این انتخاب‌ها می‌تواند بیانگر ویژگی‌های فردی و گرایش‌های خاص در سبک پوشش باشد.

پیامدها

فردگرایی؛ استایل‌ رترو معمولاً با خرده‌فرهنگ‌ها و ضدفرهنگ‌ها در ارتباط است که بر سرکشی و شورش و بیان فردی تأکید دارد. تقلید استایل‌های گذشته باعث ایجاد روحیۀ اعتراضی نسل گذشته و عدم پیروی از قواعد مرسوم زمان کنونی است. استایل‌ رترو تنها یک مد نیست؛ بلکه نشان‌دهندۀ بازگشت به گذشته در دنیای تکنولوژی و فرهنگ نیز هست. استایل‌ رترو به ابزاری برای بازتعریف هویت تبدیل شده است.

کاهش خودآگاهی فرهنگی؛ استفادۀ گسترده از استایل رترو و مدهای غربی، اگر بدون درک زمینه‌های فرهنگی آنها صورت گیرد، می‌تواند به کاهش خودآگاهی فرهنگی بینجامد. در چنین شرایطی، افراد ممکن است با تمرکز بر تقلید از مدهای سایر جوامع، از شناخت و ارزش‌گذاری ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی و هویت و سنت‌های بومی جامعۀ خود فاصله بگیرند.

ترویج استانداردهای زیبایی غربی؛ استایل رترو که از فرهنگ‌های غربی الهام گرفته است، ممکن است به ترویج استانداردهای زیبایی غربی منجر شود. این الگوها گاهی با فرهنگ بومی سایر جوامع ناسازگار هستند و می‌توانند احساس ناهماهنگی در جامعه ایجاد کنند.

افزایش فشارهای اجتماعی و اقتصادی؛ استایل رترو می‌تواند جوانان را به خرید برندهای گران‌قیمت سوق دهد که در شرایط اقتصادی دشوار، سبب افزایش فشارهای مالی و احساس نابرابری اجتماعی می‌شود.

ایجاد افسردگی اجتماعی؛ تأکید بر برندهای خاص در استایل رترو ممکن است باعث استرس و کاهش اعتمادبه‌نفس در افرادی شود که توانایی مالی برای پیروی از این سبک را ندارند.

تشدید نابرابری‌های اجتماعی؛ استفاده از استایل‌ رترو گاهی به نمادی از جایگاه اجتماعی و اقتصادی تبدیل می‌شود که می‌تواند شکاف‌های طبقاتی و نابرابری‌های اجتماعی را عمیق‌تر کند. این وضعیت تفاوت‌های اقتصادی میان افراد را برجسته کرده و به شکل‌گیری محیطی رقابتی و ناعادلانه در جامعه دامن می‌زند.

افزایش مصرف‌گرایی؛ استایل رترو که با تجاری‌سازی و تکرار طرح‌های گذشته همراه است، مصرف‌گرایی را تشویق می‌کند و باعث می‌شود مردم به خرید بر اساس ترندها به‌جای توجه به کیفیت گرایش پیدا کنند.

جایگزین استایل رترو در ایران

استایل رترو با بازآفرینی مدهای گذشتۀ غربی محبوبیت یافته است؛ اما در جوامعی با پیشینۀ فرهنگی غنی مانند ایران، این روند می‌تواند هویت فرهنگی را تحت تأثیر قرار دهد. کارشناسان بر ضرورت تقویت مد بومی تأکید دارند تا علاوه بر حفظ هویت ملی، فضای خلاقانه‌ای برای طراحی داخلی ایجاد شود. طرح‌های الهام‌گرفته از هنر و فرهنگ ایرانی، با بهره‌گیری از پارچه‌های سنتی مانند ترمه و گل‌دوزی‌های دستی، می‌توانند جایگزینی مناسب برای استایل رترو باشند. عناصر معماری و هنر ایرانی مانند الگوهای هندسی و نقوش برجسته نیز می‌توانند الهام‌بخش طراحی لباس‌های مدرن باشند و به جای تقلید از سبک‌های غربی، هویت بومی را تقویت کنند. استفاده از طرح‌های بومی، به بازسازی ارتباط نسل جوان با فرهنگ ایرانی کمک کرده و در برابر نفوذ استایل‌های وارداتی از هویت فرهنگی محافظت می‌کند.

منابع

• «آشنایی با استایل رترو»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 دی 1403ش.
• «استایل رترو (Retro) چیست؟»، وب‌سایت جومتو، تاریخ درج مطلب: 10 آوریل 2024م.
• «استایل رترو چگونه استایلی است؟ | چگونه به سبک رترو بپوشیم؟»، وب‌سایت یتو، تاریخ بازدید: 2 دی 1403ش.
• «استایل رترو چیست؟ همه چیز درباره استایل رترو»، وب‌سایت فروشگاه لباس روژان، تاریخ بازدید: 2 دی 1403ش.
• «استایل رترو چیست؟+ با ویژگی‌های استایل رترو آشنا شوید!»، وب‌سایت عمده استایل، تاریخ بازدید: 2 دی 1403ش.
• «استایل رترو»، وب‌سایت لودوس‌گالری، تاریخ درج مطلب: 8 مرداد 1403ش.
• درویشی، حسنا، «استایل رترو؛ بازگشت به گذشته»، وب‌سایت مده شد، تاریخ درج مطلب: 7 آبان 1402ش.
• کریمی، سحر، «هر آنچه باید دربارۀ استایل رترو (بازسازی) بدانید»، وب‌سایت دیجی‌استایل، تاریخ درج مطلب: 29 بهمن 1400ش.
• مقدم، سعید، «پیامدهای فرهنگی و اجتماعی استایل رترو در جامعۀ ایرانی»، مجلۀ زندگی، تاریخ درج مطلب: 4 دی 1403ش.
• “FASHION: EVERYTHING ABOUT THE RETRO STYLE”, belgae website, Date of Visit: 12 December 2024.
• “Nostalgic Modernity in Retro Style”, tutorialspoint website, Date of Upload: 27 October 2022.
• “Retro Fashion: History and Retro Styles That are Back in Trend”, mehar website, Date of Upload: 4 September 2024.
• “Retro Fashion”, fastercapital website, Date of Visit: 12 December 2024.
• “What is Retro?”,iandrummondvintage website, Date of Upload: 27 February 2024.
• “Why Vintage Styles Are Dominating Fashion Again”, tribune website, Date of Published: 20 December 2024.