حمید گلزار (بحث | مشارکت‌ها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:لباس مردمان آذربایجان شرقی4.jpg|جایگزین=عروس و داماد تبریزی|بندانگشتی|عروس و داماد تبریزی با لباس زیبای سنتی]] | |||
<big>'''لباس مردمان آذربایجان شرقی:'''</big> پوشش زنان و مردان در استان آذربایجان شرقی. | <big>'''لباس مردمان آذربایجان شرقی:'''</big> پوشش زنان و مردان در استان آذربایجان شرقی. | ||
لباس مردم آذربایجان شرقی نشان‌دهنده تاریخ، فرهنگ و وضعیت اجتماعی این منطقه است. علاوه‌بر ویژگی‌هایی چون زیبایی و کامل بودن، این پوشاک متناسب با شرایط اقلیمی منطقه است. برای زنان، رعایت حجاب و پوشیدن چادر و روسری نه تنها به‌عنوان الزامات مذهبی، بلکه به عنوان نمادی از هویت و احترام به اصول دینی به شمار می‌رود. | لباس مردم آذربایجان شرقی نشان‌دهنده تاریخ، فرهنگ و وضعیت اجتماعی این منطقه است. علاوه‌بر ویژگی‌هایی چون زیبایی و کامل بودن، این پوشاک متناسب با شرایط اقلیمی منطقه است. برای زنان، رعایت [[آثار روانشناختی حجاب|حجاب]] و پوشیدن [[چادر رنگی|چادر]] و روسری نه تنها به‌عنوان الزامات مذهبی، بلکه به عنوان نمادی از هویت و احترام به اصول دینی به شمار می‌رود. | ||
==ویژگی‌های سبک‌شناختی لباس مردم آذربایجان== | ==ویژگی‌های سبک‌شناختی لباس مردم آذربایجان== | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۵: | ||
==تاریخچه لباس مردم آذربایجان شرقی== | ==تاریخچه لباس مردم آذربایجان شرقی== | ||
لباس‌های این خطه، در دوران | لباس‌های این خطه، در دوران [[پوشاک دوران زندیه|زندیه]]، [[پوشاک دوران افشاریان|افشاریه]] و [[پوشاک دوره قاجار|قاجار]] از شکل و فرم غنی‌تری برخوردار بوده است. تزیینات لباس‌ها در دوره زندیه بیشتر بود و لباس‌های زنانه از پارچه زربافت تهیه می‌شد. در تمامی دوره‌ها، دامن جزء تن‌پوش‌های این خطه بوده و مردان و زنان از شلوار استفاده می‌کردند. سربندها و کلاه‌ها نیز دست‌دوز بودند. شکل و فرم لباس‌ها در دوره قاجار ساده‌تر شد و به‌تدریج رواج آن در شهرها کاهش یافت و در روستاها ثابت ماند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82197479/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8 «لباس‌های محلی آذربایجان شرقی، زیبای رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).]</ref> | ||
==ویژگی‌های پوشاک مردم آذربایجان شرقی== | ==ویژگی‌های پوشاک مردم آذربایجان شرقی== | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۲: | ||
طراحی لباس‌های محلی به‌گونه‌ای است که با شرایط فصلی منطقه، شامل گرما و سرما، سازگاری کامل دارند و پوششی مناسب برای شرایط آب و هوایی مختلف ارائه می‌دهند. | طراحی لباس‌های محلی به‌گونه‌ای است که با شرایط فصلی منطقه، شامل گرما و سرما، سازگاری کامل دارند و پوششی مناسب برای شرایط آب و هوایی مختلف ارائه می‌دهند. | ||
=== '''تقسیم‌بندی بر اساس جنسیت و سبک زندگی''' === | ==='''تقسیم‌بندی بر اساس جنسیت و سبک زندگی'''=== | ||
لباس‌های مردانه ساده‌تر و کم‌جزئیات‌تر هستند، در حالی که لباس‌های زنانه، به‌ویژه در مناطق عشایری، پیچیده‌تر و شامل دامن چین‌دار و روسری بزرگ هستند.<ref>یاوری و سرخوش، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی، 1389ش، ص10.</ref> | لباس‌های مردانه ساده‌تر و کم‌جزئیات‌تر هستند، در حالی که لباس‌های زنانه، به‌ویژه در مناطق عشایری، پیچیده‌تر و شامل دامن چین‌دار و روسری بزرگ هستند.<ref>یاوری و سرخوش، آشنایی با لباس‌ها و پوشاک سنتی، 1389ش، ص10.</ref> | ||
===تقسیم‌بندی براساس مناطق اقلیمی=== | ===تقسیم‌بندی براساس مناطق اقلیمی=== | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۸: | ||
==لباس زنان آذربایجان شرقی== | ==لباس زنان آذربایجان شرقی== | ||
[[پرونده:لباس مردمان آذربایجان شرقی 2.jpeg|جایگزین=لباس زنان آذربایجان شرقی|بندانگشتی|عکسی قدیمی از زن آذربایجانی با لباس سنتی]] | |||
لباس زنان این منطقه شامل پیراهن، جلیقه، یل و خود، جان‌کؤنیک، ترکونیکی، سرپوش و پاپوش است: | لباس زنان این منطقه شامل پیراهن، جلیقه، یل و خود، جان‌کؤنیک، ترکونیکی، سرپوش و پاپوش است: | ||
===پیراهن=== | ===پیراهن=== | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۳: | ||
==لباس مردان آذربایجان شرقی== | ==لباس مردان آذربایجان شرقی== | ||
لباس مردان این منطقه شامل سرپوش، شلوار، پیراهن و [[پاپوش]] است: | لباس مردان این منطقه شامل سرپوش، شلوار، پیراهن و [[پاپوش]] است: | ||
[[پرونده:لباس مردمان آذربایجان شرقی3.jpeg|جایگزین=کلاه یون بورک آذربایجانی|بندانگشتی|یون بورک (کلاهی است که برای تهیه آن از الیاف پشم گوسفند استفاده می‌شود.)]] | |||
===سرپوش=== | ===سرپوش=== | ||
سرپوش مردان آذربایجان شرقی کلاه است که دارای تنوع بسیار است که به نام‌های پاپاخ، دری‌بورکی، سرداری، پهلوی و قزاقی که وارداتی هستند، استفاده می‌کردند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82197479/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8 «لباس‌های محلی آذربایجان شرقی، زیبای رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).]</ref> | [[سرپوش مردان کرد|سرپوش مردان]] آذربایجان شرقی کلاه است که دارای تنوع بسیار است که به نام‌های پاپاخ، دری‌بورکی، سرداری، پهلوی و قزاقی که وارداتی هستند، استفاده می‌کردند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82197479/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8 «لباس‌های محلی آذربایجان شرقی، زیبای رو به فراموشی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا).]</ref> | ||
کلاه‌های دیگر شامل بورک (کلاه پوستی)، کامپابورک (کلاه کاموایی)، کنجه‌بورک (کلاه نمدی)، دورگه بورک (از جنس پوست بره)، یون‌بورک (کلاهی پشمی)، لبه‌دار، حصیری و شاپو نیز مردان این استان استفاده می‌کردند.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | کلاه‌های دیگر شامل بورک (کلاه پوستی)، کامپابورک (کلاه کاموایی)، کنجه‌بورک (کلاه نمدی)، دورگه بورک (از جنس پوست بره)، یون‌بورک (کلاهی پشمی)، لبه‌دار، حصیری و شاپو نیز مردان این استان استفاده می‌کردند.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | ||
همچنین کلاه معروف مردان این منطقه کلاه ترک‌داری است که شباهت زیادی به کلاه مردان گیلک دارد.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | همچنین کلاه معروف مردان این منطقه کلاه ترک‌داری است که شباهت زیادی به کلاه مردان گیلک دارد.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | ||
===شلوار=== | ===شلوار=== | ||
شلوار سنتی مردان در قسمت ساق پا تنگ و بالای آن گشاد و آزاد است. | شلوار سنتی مردان در قسمت ساق پا تنگ و بالای آن گشاد و آزاد است. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۸: | ||
نوعی روپوش مردانه، با آستین‌های نسبتاً گشاد که دارای انواع مختلفی است. چوخا، از معروف‌ترین لباس مردان ترک به‌شمار می‌رود. چوخا، یقه‌ای باز دارد و از قسمت سینه تا کمر با دکمه‌هایی بسته می‌شود. نوع دیگر آن جلوباز بوده و کمر آن چین‌دار است. این نوع روپوش آستردار از لباس‌های معمول مردان ترک به شمار می‌رود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/423589/%D8%B8%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%85%D8%AF-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3- بابایی و امیری، «ظرفیت‌های پوشاک سنتی به منظور طراحی مد لباس؛ مطالعه موردی: آذربایجان شرقی»، 1398ش، ص68.]</ref> | نوعی روپوش مردانه، با آستین‌های نسبتاً گشاد که دارای انواع مختلفی است. چوخا، از معروف‌ترین لباس مردان ترک به‌شمار می‌رود. چوخا، یقه‌ای باز دارد و از قسمت سینه تا کمر با دکمه‌هایی بسته می‌شود. نوع دیگر آن جلوباز بوده و کمر آن چین‌دار است. این نوع روپوش آستردار از لباس‌های معمول مردان ترک به شمار می‌رود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/423589/%D8%B8%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%85%D8%AF-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3- بابایی و امیری، «ظرفیت‌های پوشاک سنتی به منظور طراحی مد لباس؛ مطالعه موردی: آذربایجان شرقی»، 1398ش، ص68.]</ref> | ||
===قبا=== | ===قبا=== | ||
[[قبا|قبای]] آذربایجان شرقی انواع مختلفی دارد که آن را با سوزن‌دوزی‌های متنوع تزیین می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/423589/%D8%B8%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%85%D8%AF-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3- بابایی و امیری، «ظرفیت‌های پوشاک سنتی به منظور طراحی مد لباس؛ مطالعة موردی: آذربایجان شرقی»، 1398ش، ص69.]</ref> | |||
===پاپوش=== | ===پاپوش=== | ||
پاپوش‌های مردان این استان تگ‌گون، گلاسه‌باشماخ، چوست و چاروق نام دارد.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> همچنین چکمه مردان لب‌چین یا دولاما نام دارد<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/costume/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C «لباس محلی مردمان آذربایجان شرقی»، وب‌سایت ایران.]</ref> چون بیشتر مردان عشایری در مناطق کوهستانی تردد می‌کنند بنابراین پاپوش‌های آن‌ها به‌صورتی طراحی شده که از پا در برابر ضربه، سرما و رطوبت محافظت می‌کند.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | پاپوش‌های مردان این استان تگ‌گون، گلاسه‌باشماخ، چوست و چاروق نام دارد.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> همچنین چکمه مردان لب‌چین یا دولاما نام دارد<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/costume/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C «لباس محلی مردمان آذربایجان شرقی»، وب‌سایت ایران.]</ref> چون بیشتر مردان عشایری در مناطق کوهستانی تردد می‌کنند بنابراین پاپوش‌های آن‌ها به‌صورتی طراحی شده که از پا در برابر ضربه، سرما و رطوبت محافظت می‌کند.<ref>[https://en.icro.ir/Customs/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%85%D9%84%DB%8C «لباس سنتی آذربایجان شرقی، میراث ناملموس ملی ایرانیان»، وب‌سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.]</ref> | ||
