رضایت زناشویی

رضایت زناشویی؛ احساس خوشایند زوجین از بودن در کنار یکدیگر.

رضایت زناشویی به معنای احساس رضایت زوجین در بیشتر مواقع از بودن در کنار یکدیگر است. به‌دلیل اهمیت بالای حفظ کانون خانواده توجه به رضایت زناشویی زوجین حائز اهمیت است. عوامل مختلفی بر افزایش رضایت زناشویی زوجین در زندگی مشترک تاثیرگذار است. توجه به اعتقادات مذهبی، داشتن هوش هیجانی بالا، توجه به سلامت روان و آموزش قبل از ازدواج از جمله مواردی است که در افزایش رضایت زناشویی زوجین اثرگذار است.

مفهوم‌شناسی

رضایت زناشویی به ارزیابی ذهنی و احساسی فرد از کیفیت و موفقیت رابطه زناشویی‌اش اشاره دارد و وضعیتی را در بر می‌گیرد که زوجین در بیشتر مواقع از بودن در کنار یکدیگر احساس رضایت و شادی دارند و انتظاراتی که از زندگی زناشویی دارند با آنچه در زندگی زناشویی تجربه می‌کنند تطبیق دارد.

مؤلفه‌های رضایت زناشویی

توانایی درک و پذیرش افکار و احساسات یکدیگر، داشتن احساسات مثبت، رضایت جنسی، دوست داشتن، توافق در امور اقتصادی، تربیت فرزند، خانه‌داری و تفاهم زوجین در تمام جنبه‌های زندگی از مولفه‌های مهم رضایت زناشویی است.

ضرورت و اهمیت رضایت زناشویی

کانون خانواده بستر مهمی برای حرکت افراد به سوی تکامل خویش و تامین نیازهای مادی و روانی آنها است و در دین اسلام هیچ بنایی مقدس‌تر از خانواده نیست. به‌دلیل اهمیت حفظ کانون خانواده و جلوگیری از متلاشی شدن آن توجه به عواملی که منجر به رضایت زناشویی می‌شود ضروری است. با افزایش رضایت زناشویی زوجین بسیاری از مشکلات روانی، عاطفی و اجتماعی خانواده و جامعه کاهش می‌یابد. همچنین حفظ بهداشت روانی در جامعه در گرو سلامت روابط زناشویی است و رضایت زناشویی می‌تواند بر رضایت کلی فرد از زندگی تاثیر بگذارد.

تفاوت زنان و مردان در رضایت زناشویی

در مطالعه‌ای که با هدف بررسی و مقایسه رضایت زناشویی بین زنان و مردان متأهل ایرانی در سال ۱۴۰۱ش انجام شد، جامعه آماری شامل زوج‌هایی بود که ویژگی‌های زیر را دارا بودند: اولین ازدواج آنها بود، حداقل پنج سال از زندگی مشترک‌شان گذشته بود، و دسترسی به فضای مجازی داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که مردان در تمام ابعاد رضایت زناشویی و همچنین در مجموع، نمرات بالاتری نسبت به زنان داشتند. در واقع، در سطح کلی و در همۀ جنبه‌های رضایت زناشویی، تفاوت معناداری بین زنان و مردان مشاهده شد.

عوامل ایجاد یا افزایش رضایت زناشویی

ارتباط مؤثر و کارآمد بین زوجین مهم‌ترین عامل در پیش‌بینی رضایت زناشویی است. رضایت زوجین از زندگی مشترک بر اساس میزان محبت، همکاری، تفاهم، گذشت و تعهد آنها به یکدیگر شکل می‌گیرد. داشتن باورهای منطقی، الگوهای رفتاری، وجود فرزند، ویژگی‌های فردی، میزان استرس، مسائل اقتصادی، ساختار قدرت در خانواده، فرهنگ و سنت‌های اجتماعی و ملاک‌های فرد برای انتخاب همسر از جمله عوامل مؤثر در ایجاد رضایت زناشویی از نگاه پژوهشگران است.

برخی از عوامل تاثیرگذار بر افزایش رضایت زوجین در زندگی مشترک عبارتند از:

• شناخت کامل زوجین نسبت به تفاوت‌هایی که با یکدیگر از لحاظ بیولوژیکی، ساختار مغز، نحوۀ تفکر و مدل برقراری ارتباط دارند و پذیرش تفاوت‌ها بدون آنکه دنبال تغییر شریک زندگی خود باشند؛

• توجه به این نکته که زن و مرد درکنار یکدیگر باید رشد پیدا کنند، احترام متقابل در زمان بروز اختلاف، همدلی، درک دیدگاه همسر و نحوۀ نگرش خاص او به دنیا و تلافی نکردن در مقابل رفتارهای ناخوشایند همسر؛

• شیوۀ تفسیر زوجین نسبت به اتفاقاتی که در زندگی مشترک برای‌ آنها رخ می‌دهد بر کیفیت ارتباط آنها اثرگذار است. زوج‌هایی که از زندگ مشترک‌شان رضایت دارند معمولاً مشکلات را به جای همسر به عوامل محیطی نسبت می‌دهند؛

• حمایت عاطفی و عملی زوجین از یکدیگر، الگوی فرهنگی و مذهبی مشابه، حفظ فردیت وشخصیت ویژه زوجین در زندگی مشترک، رضایت از رابطۀ جنسی، میزان تحصیلات و سلامت جسمانی و روانی زوجین؛

• اولویت قراردادن همدیگر در زندگی مشترک، سبک ارتباطی مناسب، پیشینه خانوادگی مشترک، ازدواج در سن مناسب، رابطۀ صمیمانه با خانواده خود و همسر، شرایط شغلی و مالی ثابت، تقسیم مسئولیت‌های زندگی به‌صورت عادلانه، مهارت بالا در حل تعارضات؛

• کمک‌گرفتن از مشاور در زمینۀ مسائل زناشویی در جهت بالابردن کیفیت رابطۀ جنسی زوجین؛

• یادگیری مهارت‌های زندگی از طریق آموزش و بالابردن آگاهی و اطلاعات خود در زندگی؛

• رعایت اصول اخلاقی، شباهت زوجین از نظر ویژگی‌های شخصیتی، سبک‌های حسی و نیازها مانند نیاز مالی.

تأثیر آموزش قبل از ازدواج بر رضایت زناشویی

آموزش قبل از ازدواج به بالارفتن رضایت زناشویی زوجین، ثبات ازدواج و کاهش نرخ طلاق کمک می‌کند. این نوع آموزش پیش از ازدواج باعث می‌شود افراد برای زندگی مشترک آماده شوند و نگاه دقیق‌تری به روابط خود داشته باشند. این دوره به افراد کمک می‌کند تا درباره اهداف، طرز فکر، مسائل اقتصادی و جنسی و دلایل ازدواج‌شان بیشتر فکر کنند و به یک نوع خودآگاهی دست پیدا کنند.

ارتباط سلامت روان و رضایت زناشویی

توجه به سلامت روان و عوامل مؤثر بر آن می‌تواند نقش مهمی در افزایش رضایت زناشویی زوجین داشته باشد. اختلالات روانشناختی مانند روان‌رنجورخویی، اضطراب و افسردگی تأثیر منفی قابل توجهی بر رضایت زناشویی دارند. همچنین، نداشتن ازدواج موفق می‌تواند یک عامل مهم در بروز افسردگی باشد؛ در حالی که رضایت زناشویی به کاهش خطر ابتلا به افسردگی کمک می‌کند. فرد افسرده معمولاً ارتباط خود را با خانواده و جامعه کاهش داده و از همسر خود فاصله می‌گیرد و محبت خود را کمتر ابراز می‌کند. این فاصله‌گرفتن باعث تضعیف روابط عاطفی و کاهش رضایت از رابطه زناشویی می‌شود.

ارتباط بین اعتیاد به گوشی هوشمند و رضایت زناشویی

یکی از عواملی که تاثیر منفی بر رضایت زناشویی دارد استفاده افراطی از تکنولوژی و گوشی‌های هوشمند است که منجر به اعتیاد می‌شود. اعتیاد اینترنتی بر سلامت روان و ارتباطات بین فردی تاثیر منفی دارد و منجر به ایجاد تنش در خانواده و پرخاشگری می‌شود. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اعتیاد به اینترنت و گوشی‌های هوشمند رابطۀ منفی و معناداری با رضایت زناشویی دارد و هرچقدر اعتیاد به تلفن همراه بیشتر شود به همان میزان رضایت زناشویی نیز کاهش می‌یابد.

تاثیر هوش هیجانی بر رضایت زناشویی

هوش هیجانی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت روان، زندگی خانوادگی و رضایت زناشویی افراد داشته باشد. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، روابط محبت‌آمیز و صمیمانه‌تری با همسر خود دارند و رضایت زناشویی بیش‌تری نیز دارند. زوجین در جامعۀ امروزی در برقراری رابطۀ صمیمانه و درک احساسات همسر با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند که می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر زندگی مشترک آنها بگذارد. داشتن رابطۀ صمیمانه با همسر نیازمند مهارت‌های ارتباطی است و هوش هیجانی به زوجین کمک می‌کند تا بتوانند به مسائل از دیدگاه همسرشان نگاه کنند، درک همدلانه با یکدیگر داشته باشند و نسبت به نیازهای همسر خود حساس و آگاه باشند.

نقش مذهب در رضایت زناشویی

زن و شوهری که به دنبال داشتن رابطه‌ای خوب با یکدیگر هستند، می‌توانند با تقویت ارتباط خود با خدا، به بهبود روابط‌شان دست یابند؛ زیرا خداوند نیز در این مسیر یاری‌شان می‌کند. ارتباط با خدا نقش مهمی در ایجاد آرامش و همدلی در رابطه زناشویی دارد و باعث می‌شود زوج‌ها نگرش‌های نادرست و انتظارات غیرمنطقی خود را اصلاح کنند.زوج‌هایی که به باورهای مذهبی خود پایبندترند، اختلافات و تنش‌های کمتری را تجربه می‌کنند و راحت‌تر تفاوت‌های سلیقه‌ای با همسرشان را می‌پذیرند. آن‌ها همدلی، درک، شادکامی، مهربانی و انعطاف‌پذیری بیشتری در زندگی دارند و در تعاملات خود بهتر عمل می‌کنند. مجموع این ویژگی‌ها موجب افزایش رضایت‌مندی زناشویی می‌شود.

پیامدهای رضایت زناشویی

رضایت زناشویی یکی از عوامل کلیدی در موفقیت و پایداری زندگی مشترک است که تأثیرات قابل توجهی بر روابط و کیفیت زندگی زوجین دارد. این رضایت می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی مختلفی را در زندگی زناشویی به دنبال داشته باشد:

پیامدهای مثبت رضایت زناشویی شامل عزت نفس بالاتر، سازگاری بیشتر در ارتباط اجتماعی، تجربۀ عواطف و احساسات مثبت و استفاده از سبک‌های مقابله‌ای مؤثر در هنگام مواجه با مشکلات است.رابطۀ زناشویی رضایت‌بخش به زندگی زوجین معنا می‌بخشد و اساس شکل‌گیری یک زندگی شاد و موفق در یک جامعه سالم است.

پیامدهای منفی نارضایتی زناشویی شامل سلامتی پایین‌تر، مشکلات شخصیتی، رفتارهای ضعیف اجتماعی، مشکل در روابط عاطفی، داشتن فرزندان ناسازگار و روی آوردن آنها به مصرف مواد مخدر و پیشرفت نکردن در تحصیل به‌دلیل کمبود عاطفی، بروز افسردگی، طلاق و حتی خودکشی است و بر سلامت روان زوجین تأثیر منفی می‌گذارد.

منابع

• آرام دهنه، احمد و دیگران، «رابطۀ اعتیاد به گوشی هوشمند و رضایت زناشویی در زوجین» همایش کنگرۀ انجمن روانشناسی ایران، دوره 6، 1396ش.
• «اصلی‌ترین دلایل کاهش رضایت زناشویی چیست؟»، وب‌سایت ایران اچ آی وی، تاریخ بازدید: 23 آبان 1403ش.
• افشاری، محمدحسین، «آثار رضایت زناشویی بر خانواده»، وب‌سایت خانۀ خوبمان، تاریخ درج مطلب: 11 اسفند 1397ش.
• باستانی، سوسن و دهقانی سانیج، مریم، «بررسی نقش اخلاق در روابط زوجین و تاثیر آن بر رضایت زناشویی (مطالعه موردی: زوجین ساکن شهر یزد)، همایش ملی تغییرات خانواده و چالش‌های آن در ایران، 1394ش.
• بخشایش، علیرضا و مرتضوی، مهناز، «رابطۀ رضایت جنسی، سلامت عمومی و رضایت زناشویی در زوجین»، فصلنامۀ روانشناسی کاربردی، شماره 4، 1388ش.
• پریسوز، اعظم و زارعی، اقبال، «بررسی تاثیر آموزش سبک زندگی اسلامی بر رضایت زناشویی زوجین مستعد طلاق»، همایش کنگرۀ ملی خانواده سالم، دوره 1، 1394ش.
• «رضایت زناشویی و راهکارهای ایجاد آن»، وب‌سایت آرامش ماندگار، تاریخ درج مطلب: 4 فروردین 1399ش.
• شاهی، عبدالستار و دیگران، «رابطۀ سلامت روان و رضایت‌مندی زناشویی زوجین»، دو ماهنامۀ علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، سال 15، شماره2، 1390ش.
• شمس مفرحه، زهرا و دیگران، «بررسی تاثیر مشاوره زناشویی بر رضایت جنسی زوجین شهر شیراز»، مجلۀ تحقیقات نظام سلامت، سال 6، شماره 3، 1389ش.
• صادقی، منصوره السادات و دیگران، «رابطۀ تشابه ویژگی‌های شخصیتی زوجین و رضایت زناشویی»، نشریۀ روانشناسی معاصر، دورۀ10، شماره 2، 1394ش.
• صدیقی، اکرم و دیگران، «بررسی رابطۀ بین جهت‌گیری مذهبی با رضایت زناشویی زوجین شهر قم»، دورۀ 22، شماره 6، 1394ش.
• عزیزی، امیر و دیگران، «اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر رضایت زناشویی زوجین متقاضی طلاق»، نشریۀ پرستاری ایران، دوره 29، شماره 100-99، 1395ش.
• «عوامل موثر بر رضایت زناشویی»، وب‌سایت فیلیا، تاریخ بازدید: 10 آبان 1403ش.
• «عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی»، وب‌سایت گروه همراه، تاریخ درج مطلب: 4 مارس 2023.
• علی اکبری دهکردی، مهناز، «رابطۀ بین هوش هیجانی و رضایت زناشویی در زوجین»، مجلۀ علوم رفتاری، دورۀ 6، شماره2، 1391ش.
• قصدی، طاهره، «بررسی و مقایسه رضایت زناشویی در زنان و مردان متاهل ایرانی»، اولین همایش ملی خانواده آرمانی، 1402ش.
• منصوری نیا، آذردخت و دیگران، «بررسی تاثیر آموزش پیش از ازدواج بر میزان رضایت زناشویی زوجین شهر اصفهان»، یافته‌های نو در روانشناسی، سال 6، شماره 19، تابستان 1390ش.
• میعادی، زهرا، «رضایت در زندگی مشترک زوجین چیست و دلایل کاهش و افزایش آن چیست؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: 25 آذر 1399ش.