آرایش کودک: تفاوت میان نسخه‌ها

<big>'''آرایش کودک'''</big>؛ استفاده از لوازم آرایشی روی پوست و چهرة کودکان. <br>

آرایش کودک با استفاده از محصولات آرایشی با هدف تفریح و بازی در جشن‌ها و مراسم‌های مدرسه انجام می‌گیرد. آرایش کردن معمولاً رفتاری مرتبط با مادران است؛ اما کودکان نیز به‌دلیل کنجکاوی و تقلید از بزرگترها به آن تمایل نشان می‌دهند. امروزه استفاده از لوازم آرایشی در کودکان، به‌خاطر فضای مجازی و برخی رفتارها و آموزش‌های نادرست، کم‌کم به یک نیاز تبدیل شده است. این استفادة زودهنگام و نامناسب از محصولات آرایشی عوارض جبران‌ناپذیری برای کودکان دارد.  

نخستین سند دربارة تعریف دقیق از کودک، مادۀ ۱ کنوانسیون ۱۹۸۹م حقوق کودک سازمان ملل متحد است که به انسان زیر هجده سال کودک می‌گوید؛ مگر این که مطابق قانون حاکم بر یک کشور، برای رشد افراد سن کمتری مقرر شده باشد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/journal-number/39427/%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%B2-%D9%88-%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-1394-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87-63 عباسی سرمدی و زنگی اهرمی، «بررسی سن کودک و آثار حقوقی آن از منظر اسناد بین‌المللی»،  1394ش، ص24.]</ref> از نظر سازمان بهداشت جهانی در طبقه‌بندی سن، دوران کودکی نیز به سه گروه سنی؛ کودکی اول (۲ تا ۶سال)،  کودکی دوم (۶ تا ۱۲سال) و کودکی آخر (۱۲ تا ۱۸سال) تقسیم‌بندی می‌شود.<ref>[https://dr-faghani.com/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C/#:~:text=%D8%A8%D9%87%20%D8%B7%D9%88%D8%B1%20%DA%A9%D9%84%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87,(%DB%B1%DB%B2%20%D8%AA%D8%A7%20%DB%B1%DB%B8%20%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%AF%DB%8C). فغانی، «طبقه‌بندی سن از نظر سازمان بهداشت جهانی»،  وب‌سایت دکتر فغانی.]</ref> طبق اساسنامۀ سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک، گروه سنی کودک به کودکی ۱ و ۲ تقسیم و تعریف شده است.<ref>گروه سنی کودکی1 شامل سن صفر تا پایان 3‌سالگی و گروه سنی کودکی2 آغاز چهار تا پایان 6سالگی است. [https://www.irna.ir/news/84227466/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%B3%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5-%D8%B4%D8%AF «گروه‌بندی سنی کودکان مشخص شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>

در گذشته، استفاده از لوازم آرایشی مرزهای سنی و موقعیتی خاصی داشت؛ اما امروزه با تغییرات فرهنگی، سن استفاده از آرایش کاهش یافته و به دوران کودکی رسیده است. در ایران، به‌دلیل ساختار فرهنگی و نقش برجسته خانواده‌ها، این روند با سرعت کمتری در حال پیشرفت است؛ اما همچنان سن استفاده از لوازم آرایشی هر روز پایین‌تر می‌آید.<ref>[https://www.isna.ir/news/1403042013779/%DA%86%D9%86%DA%AF-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.]</ref>

براساس تحقیقات پژوهشگران، میزان علاقة افراد به آرایش در کشورهای جهان سوم نسبت به کشورهای پیشرفته و صنعتی بالاتر است.<ref>[https://hadese24.ir/news/29311 «آرایش کودکان در اینستاگرام سلامت کودکان را تهدید می‌کند»،  وب‌سایت حادثة 24.]</ref> طبق آمارهای جهانی، ۲۵ سال میانگین سن مصرف‌کنندگان لوازم آرایشی است؛ اما در ایران بر اساس اعلام مسئولان سازمان غذا و دارو، به ۱۴ سال و پایین‌تر و حتی خردسالی هم رسیده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1403042013779/%DA%86%D9%86%DA%AF-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.]</ref> کنجکاوی نسبت به آرایش در دختران به سن ۴ تا ۶ سال نیز رسیده است.<ref>[https://hadese24.ir/news/29311 «آرایش کودکان در اینستاگرام سلامت کودکان را تهدید می‌کند»،  وب‌سایت حادثه 24.]</ref>

کودکان از ۵ و ۶ سال به بعد به تفاوت‌های جنسیتی حساس می‌شوند و مشاهده آرایش اطرافیان، آنها را به این موضوع علاقه‌مند می‌کند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/02/08/3075574/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%BE-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7 «دومینوی آسیب‌ها با میکاپ دختربچه‌ها»،  خبرگزاری تسنیم.]</ref> این علاقه در دختران از ۱۰ سال به بعد بیشتر می‌شود و آرایش را به‌عنوان نشانه‌ای از بلوغ می‌بینند. با این حال، این الگوی اجتماعی در حال تغییر است و پسران نیز به آرایش و مدلینگ علاقه‌مند شده‌اند.<ref>[https://www.khanoumi.com/business/makeup-for-children/ «از نظر کارشناسان چه سنی برای شروع آرایش مناسب است؟»،  وب‌سایت خانومی.]</ref>

*ارتباط تنگاتنگ کودک با محیط اطراف، کنجکاوی، کمال‌طلبی و تقلیدی بودن رفتار؛ <ref>[https://isah.ir/fa/downloadpaper.php?pid=113&rid=22&p=P عمانی و دیگران، «بررسی آرایش کودکان و پیامدهای ناشی از آن»،  1402ش، ص75.]</ref>

*

*خلاهای روانی در طول رشد و کمبود محبت و جلب توجه والدین؛

*برای زیباتر شدن و پوشاندن ایرادهای ذهنی (یا واقعی) در دوران بلوغ و راضی نبودن از ظاهر یا‌اندام خود؛ <ref>[https://www.khanoumi.com/business/makeup-for-children/ «از نظر کارشناسان چه سنی برای شروع آرایش مناسب است؟»،  وب‌سایت خانومی.]</ref>

*تلقین به زیبایی با آرایش و از بین رفتن اعتمادبه‌نفس؛

*آرایش در برخی سالن‌ها، مهد‌ها و جشن تولدها؛ <ref>. «آرایش کودک.</ref>

*عرضۀ بازی و اسباب‌بازی لوازم آرایشی و غیرمجاز؛ <ref>. «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>

*واکنش غلط به کنجکاوی ساده و ناهشیارانة کودک؛

*سهولت دسترسی کودک به لوازم آرایش یا در اختیار قرار دادن آنها توسط اطرافیان.<ref>. «علل و عوارض گرایش کودکان به وسایل آرایشی چیست؟/ آرایش در کودکی و بحران هویت در بزرگسالی»،  خبرگزاری فارس.</ref>

سندروم پرنسس قربانی، پدیده‌ای است که در آن دختران کوچک تحت‌تاثیر تصاویر و مدل‌های آرایشی و رفتاری زنان و دخترانی که در رسانه‌ها و فرهنگ‌های عمومی به نمایش درمی‌آید، قرار می‌گیرند. این تصاویر معمولاً اغراق‌آمیز هستند و باعث می‌شوند که دختران زیبایی ظاهری را به‌عنوان اصلی ارزشمند در نظر بگیرند. این شیوه می‌تواند آسیب‌های جسمی و روانی متعددی به‌همراه داشته باشد. دخترانی که از این سندروم متاثر می‌شوند، ممکن است از رشد طبیعی روانی و جسمی خود فاصله بگیرند.<ref>. «قربانیان معصوم «سندروم پرنسس»»،  وب‌سایت میگنا.</ref>

یکی از عوامل افزایش استفاده از لوازم آرایشی، نقش تاثیرگزار کودکان‌ بلاگر در فضای مجازی است.<ref>. «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.</ref> کودکان نسل آلفا<ref>. نسل هوش مصنوعی.</ref> تحت‌تاثیر فضای مجازی به آرایش‌های خاص و عجیبی روی آورده‌اند.<ref>. «شکلات تلخ بلاگری.</ref>برخی از والدین برای رسیدن به درآمد بیشتر، فرزند خود را در سنین پایین‌تر آرایش می‌کنند تا توجه بیشتری جلب کنند. این امر باعث می‌شود که کودکان، با دیدن تصاویر بلاگرها، حس ارزشمندی خود را در آرایش صورت ببینند و به تقلید از آنها بپردازند.<ref>. «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>

*ورود به دنیای آرایش و مد و دوری از همسالان؛ <ref>. «معصومیت کودکان ابزار نمایش در فضای مجازی/ عاقبت کودکان مدلینگ»،  خبرگزاری مهر.</ref>

*افسردگی و از دست دادن عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس؛

*سرکوب طراوت و شادابی و به‌همراه آوردن اثرات سوء و کاذب؛ <ref>. «اثرات مخرب مدلینگ کودکان در فضای مجازی»،  خبرگزاری آنا.</ref>

*تناقض در عوامل ارزشمندی و آسیب‌پذیری در آینده.<ref>. «کودک‌بلاگری.</ref>

*ایجاد آلرژی یا مشکلات تنفسی<ref>. «آرایش کودک.</ref> و تشدید حملات آسم؛ <ref>. «آرایش کردن کودکان ممنوع!»،  طلانیوز.</ref>

*مشکلات پوستی مانند خشکی، جوش، آکنه، کک و مک، کاهش لطافت و شادابی و سرطان پوست؛

*

*بلوغ زودرس؛ <ref>. «مضرات لوازم آرایشی برای کودکان چیست؟»،  وب‌سایت عسل بانو.</ref>

*ناباروری؛ <ref>. «مراقب آرایش کردن کودکان باشید»،  خبرگزاری اقتصاد آنلاین.</ref>

*ایجاد اختلال بدریخت‌انگاری غلط و ترغیب به تغییر جنسیت در دورة بلوغ جنسی؛ <ref>. «آرایش کردن در کودکان و ضررهای آن»،  وب‌سایت اینجا مکث.</ref>

*افت تحصیلی و نپرداختن به تفریح، ورزش، خلاقیت<ref>. «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.</ref> و کاهش تمرکز؛ <ref>. «قربانیان معصوم «سندروم پرنسس»»،  وب‌سایت میگنا.</ref>

*بیش‌فعالی؛ <ref>. «دومینوی آسیب‌ها با میکاپ دختربچه‌ها»،  خبرگزاری تسنیم.</ref>

*سردردهای دورة بزرگسالی، احساس سرگیجه، خستگی و حالت تهوع و ریزش مو؛ <ref>. «قربانیان معصوم «سندروم پرنسس»»،  وب‌سایت میگنا.</ref>

*جذب عمل‌های زیبایی اغراق‌آمیز شدن.<ref>. «آرایش کودک.</ref>

*دورماندن از تجربیات مفید دوران کودکی؛ <ref>. «آرایش کودک.</ref>

*داشتن الگوی نامناسب در ذهن؛ <ref>. «دومینوی آسیب‌ها با میکاپ دختربچه‌ها»،  خبرگزاری تسنیم.</ref>

*احساس خلا روحی و اثرگذاری بر عشق، روابط و عزت‌نفس او در آینده؛

*نسبت به همسالان در معرض آسیب و برقراری روابط پر خطر و اشتباه قرار گرفتن؛ <ref>. «آرایش کردن در کودکان و ضررهای آن»،  وب‌سایت اینجا مکث.</ref>

*شکل‌گیری روابط ناسالم بین فردی و تغییر اهداف و آرزوها؛ <ref>. «قربانیان معصوم «سندروم پرنسس»»،  وب‌سایت میگنا.</ref>

*ترس از تایید نشدن؛

*عدم‌شناخت نقاط مثبت وجودی خود<ref>. «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.</ref> و کاهش عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس؛ <ref>. «دومینوی آسیب‌ها با میکاپ دختربچه‌ها»،  خبرگزاری تسنیم.</ref>

*افزایش افسردگی؛ <ref>. احمدزاده، «آرایش و گریم کودکان، بایدها و نبایدها»،  1392ش، ص19.</ref>

*فرهنگ‌سازی نادرست.<ref>. «آرایش کودکان چه مضراتی دارد و والدین چگونه با آن برخورد کنند؟»،  وب‌سایت بیتوته.</ref>

براساس تحقیقات و مطالعات انجام شده، میزان جذب پوست کودکان۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر از بزرگسالان است و به‌دلیل پوست نازک‌تر، سد دفاعی ضعیف‌تری دارند و مواد مضر راحت‌تر وارد بدن شده و به سد دفاعی و ساختار پوست آنها لطمه می‌زند.<ref>. «آرایش چه خطراتی برای بچه‌ها دارد؟»،  وب‌سایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اراک.</ref> یک تحقیق گسترده روی تعدادی کودک و نوجوان 5 تا 17سال که به‌طور مداوم از لاک ناخن استفاده می‌کردند، نشان داد که به‌دلیل مواد و ترکیبات سمی و زیان‌آوری مثل تولوئن و فتالات با عوارض جسمی و روانی متعددی مانند تغییر در سلول‌‌های چربی و ابتلا به چاقی و احتمال ابتلا به حساسیت و علائم آلرژی و مشکلات تنفسی روبه‌رو شده‌اند. در بررسی‌های محققان به‌ دست آمد که بین سردردهای دورة بزرگسالی با میزان استفادة زیاد و زودهنگام لوازم آرایشی رابطه وجود دارد. همچنین افت عملکرد تحصیلی، احساس سرگیجه، خستگی و حالت تهوع، از عوارض استفادة مداوم از رژلب در کودکان است.<ref>. «با علاقه کودکان به آرایش‌کردن چه کنیم؟»،  وب‌سایت مرکز روانشناسی اکسیر.</ref>

تمایل به آرایش تبعات و پیامدهای ناخوشایندی در زندگی شخصی و اجتماعی کودک دارد که باید اصلاح شود.<ref>. «علل و عوارض گرایش کودکان به وسایل آرایشی چیست؟/ آرایش در کودکی و بحران هویت در بزرگسالی»،  خبرگزاری فارس.</ref> برخی از راهکارهای اصلاح رفتار عبارتند از:  

*کمک گرفتن از مشاوران<ref>. «آرایش کودک.</ref> و پزشکان متخصص؛ <ref>. منصوری، «جلوی آرایش کودکان را بگیرید!»،  وب‌سایت ایستا.</ref>

*آموزش حریم شخصی بزرگترها؛ <ref>. «علل و عوارض گرایش کودکان به وسایل آرایشی چیست؟/ آرایش در کودکی و بحران هویت در بزرگسالی»،  خبرگزاری فارس.</ref>

*تمجید نکردن از چهرة آرایش‌کردة کودک؛

*خودداری از تماشای فیلم‌هایی با تصاویری آرایش؛

*آموزش تناسب نداشتن آرایش با سن او؛ <ref>. «مضرات لوازم آرایشی برای کودکان چیست؟»،  وب‌سایت عسل بانو.</ref>

*نبردن به آرایشگاه‌های بزرگسالان و مراکز خرید لوازم آرایش؛ <ref>. «دومینوی آسیب‌ها با میکاپ دختربچه‌ها»،  خبرگزاری تسنیم.</ref>

*نپوشاندن لباس‌های جذاب و نمایش ندادن؛

*

*دنبال نکردن فیلم و سریال‌هایی دور از سن کودک؛ <ref>. «آرایش کردن در کودکان و ضررهای آن»،  وب‌سایت اینجا مکث.</ref>

*کمک به افزایش اعتمادبه‌نفس و عزتِ‌نفس؛

*مهارت هوشمندانۀ والدین در کنترل ورودی‌های ذهن، گوش و چشم و فضای قرار گرفتن کودک؛ <ref>. «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>

*آموزش عوارض آرایش برای پوست و مراقبت از آن؛

*سخت‌گیری نکردن و گاهی مدارا کردن؛ <ref>. «آرایش چه خطراتی برای بچه‌ها دارد؟»،  وب‌سایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اراک.</ref>

*آشنایی با روش‌های مراقبت از پوست و استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و کرم‌های ضدآفتاب.<ref>. مغازه‌ای، «چرا نباید دختر بچه‌ها را آرایش کرد؟ عکس‌العمل مناسب به تمایل کودکان به آرایش»،  وب‌سایت با مامان.</ref>

مادر به‌عنوان اولین مربی کودک، نقش زیادی در شکل‌گیری شخصیت و رفتارهای او دارد.<ref>. عمانی و دیگران، «بررسی آرایش کودکان و پیامدهای ناشی از آن»،  1402ش، ص77.</ref> استفاده از لوازم آرایش توسط مادر و الگو‌برداری کودک از او به بحران هویت و مشکلات روانی کودک منجر می‌شود.<ref>. «علل و عوارض گرایش کودکان به وسایل آرایشی چیست؟/ آرایش در کودکی و بحران هویت در بزرگسالی»،  خبرگزاری فارس.</ref> کودک از بازی با لوازم آرایش به ملاک زیبایی‌های نادرست و بلوغ جنسی زودهنگام هدایت می‌شود.<ref>. «آرایش کردن در کودکان و ضررهای آن»،  وب‌سایت اینجا مکث.</ref> مادران می‌توانند با رویکردهای پیشگیرانه مبتنی بر حیا، مذهب و فرهنگ، از این آسیب‌ها جلوگیری کنند و کودک را از معیارهای زیبایی غلط دور نگه دارند.<ref>. «چنگ مواد آرایشی بر صورت معصومانه کودکان»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>

از دیدگاه فقهی، هر چیزی که به سلامتی بدن آسیب برساند، باید از آن پرهیز کرد. از این رو، آرایش که ممکن است به بدن ضرر وارد کند، از نظر شرعی باید از آن اجتناب شود.<ref>. عمانی و دیگران، «بررسی آرایش کودکان و پیامدهای ناشی از آن»،  1402ش، ص75.</ref> اگر آرایش کودکان به حدی برسد که موجب تحریک جنسی دیگران شود، حکم آن مشابه آرایش برای افراد بالغ است. در این شرایط، آرایش کردن برای کودکان از نظر فقهی جایز نبوده و باید از آن پرهیز شود.<ref>. «آرایش کودکان نابالغ»،  وب‌سایت راسخون</ref>

*«آرایش کردن کودکان ممنوع!»،  طلانیوز، تاریخ بازدید: 3 آذر 1403ش.

*احمدزاده، معصومه، «آرایش و گریم کودکان، بایدها و نبایدها»،  رشد آموزش پیش‌دبستانی، تهران، آموزش و پرورش، دورة چهارم، شمارة 4، تابستان 1392ش.

*عمانی، مهدی و دیگران، «بررسی آرایش کودکان و پیامدهای ناشی از آن»،  ماهنامة علمی- تخصصی مطالعات میان رشته‌ای هنر و علوم انسانی، سال دوم، شمارة شانزدهم، اسفند 1402ش.