بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
<big>'''حجاب در آیین زرتشت؛'''</big> نوع پوشش زنان در کیش زرتشت.  
<big>'''حجاب در آیین زرتشت؛'''</big> نوع پوشش زنان در کیش زرتشت.  


آیین زرتشت در کنار پوشش ظاهری بر عفت و پاکدامنی تأکید داشته است. زنان ایرانی قبل از زرتشت حجاب داشتند و بعد از زرتشت نیز این حجاب مورد تأیید قرار گرفت. زنان زرتشتی درباری و اشراف به‌جهت حفظ کرامت و احترام، پوشش سخت‌تری نسبت به سایر زنان زرتشتی داشتند.  
آیین زرتشت در کنار پوشش ظاهری بر [[عفاف|عفت]] و پاکدامنی تأکید داشته است. زنان ایرانی قبل از زرتشت حجاب داشتند و بعد از زرتشت نیز این حجاب مورد تأیید قرار گرفت. زنان زرتشتی درباری و اشراف به‌جهت حفظ کرامت و احترام، پوشش سخت‌تری نسبت به سایر زنان زرتشتی داشتند.  
==ضرورت عفاف و حجاب در آیین زرتشت==
==ضرورت عفاف و حجاب در آیین زرتشت==
به گزارش تاریخ، در ایران باستان و در زمان بعثت زرتشت در ایران، زنان حجاب کامل داشته‌اند.<ref> [https://lib.eshia.ir/50029/1/21 مطهری، مسئلۀ حجاب، 1387ش، ص21.]</ref> قبل و بعد از زرتشت نیز حجاب در میان ایرانیان متداول بوده است؛ تا جایی که برخی از مورخین ریشۀ حجاب را به ایرانیان باستان نسبت داده‌اند. در آثار باستانی ایران چهره و نامی از زنان ایرانی مشخص نیست. زمانی که خشایارشا به ملکه «وَشی» دستور برهنگی در بزم داد، ملکه امتناع کرد و به‌خاطر این سرپیچی عنوان ملکه را از دست داد.<ref> [https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/80824/2 محمدی آشنانی، پوشش زن در ادیان الهی (زرتشت، یهود، مسیحیت، اسلام)، 1387ش، ص2.]</ref>
به گزارش تاریخ، در ایران باستان و در زمان بعثت زرتشت در ایران، زنان [[پوشاک زنان در دوران ساسانیان|حجاب]] کامل داشته‌اند.<ref> [https://lib.eshia.ir/50029/1/21 مطهری، مسئلۀ حجاب، 1387ش، ص21.]</ref> قبل و بعد از زرتشت نیز حجاب در میان ایرانیان متداول بوده است؛ تا جایی که برخی از مورخین ریشۀ حجاب را به ایرانیان باستان نسبت داده‌اند. در آثار باستانی ایران چهره و نامی از زنان ایرانی مشخص نیست. زمانی که خشایارشا به ملکه «وَشی» دستور برهنگی در بزم داد، ملکه امتناع کرد و به‌خاطر این سرپیچی عنوان ملکه را از دست داد.<ref> [https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/80824/2 محمدی آشنانی، پوشش زن در ادیان الهی (زرتشت، یهود، مسیحیت، اسلام)، 1387ش، ص2.]</ref>


==فلسفه حجاب در آیین زرتشت==
==فلسفه حجاب در آیین زرتشت==
[[پرونده:زنان-زرتشتی۲.jpg|بندانگشتی|زن زرتشتی با پیراهن‌ رنگارنگ با نوارهای عمودی از بالا به پایین و شلوار گشاد]]
[[پرونده:زنان-زرتشتی۲.jpg|بندانگشتی|زن زرتشتی با پیراهن‌ رنگارنگ با نوارهای عمودی از بالا به پایین و شلوار گشاد]]
در آیین زرتشت حجاب امری ژرف و فراتر از پوشش ظاهری است. مهم‌ترین ابعاد حجاب در آیین زرتشت عبارتند از:
در آیین زرتشت حجاب امری ژرف و فراتر از پوشش ظاهری است. مهم‌ترین ابعاد حجاب در آیین زرتشت عبارتند از:
#تقدس تن؛ حجاب بدن انسان را از آلودگی‌ها و هوس‌ها حفظ می‌کند.
#[[حرمت تن]] و تقدس آن؛ حجاب بدن انسان را از آلودگی‌ها و هوس‌ها حفظ می‌کند.
#توازن روح و جسم؛ حجاب انسان را از غرق شدن در لذات و هوا و هوس‌های مادی حفظ می‌کند و موجب تعادل میان جسم و معنویات روحانی انسان می‌شود.
#توازن روح و جسم؛ حجاب انسان را از غرق شدن در لذات و هوا و هوس‌های مادی حفظ می‌کند و موجب تعادل میان جسم و معنویات روحانی انسان می‌شود.
#احترام به طبیعت؛ در آیین زرتشت حجاب نماد احترام به طبیعت و هماهنگی با هستی است. زنان زرتشتی با داشتن حجاب از طبیعت محافظت می‌کنند.<ref>  [https://adyannews.com/172928/the-veil-in-the-daily-lives-of-zoroastrians-in-iran/ «حجاب در دین زرتشت: نمادی از پاکی، احترام و فروتنی»، وب‌سایت خبری تحلیلی ردنا.]</ref>
#احترام به طبیعت؛ در آیین زرتشت حجاب نماد احترام به طبیعت و هماهنگی با هستی است. زنان زرتشتی با داشتن حجاب از طبیعت محافظت می‌کنند.<ref>  [https://adyannews.com/172928/the-veil-in-the-daily-lives-of-zoroastrians-in-iran/ «حجاب در دین زرتشت: نمادی از پاکی، احترام و فروتنی»، وب‌سایت خبری تحلیلی ردنا.]</ref>
خط ۱۹: خط ۱۹:
#حجاب گفتاری؛ شیوۀ خاصی از سخن گفتن است که مختص زنان طبقات بالا است. زنان این طبقات نباید با مردان گفت‌وگو و ارتباط داشته باشند.<ref>  [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/24/2010777/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
#حجاب گفتاری؛ شیوۀ خاصی از سخن گفتن است که مختص زنان طبقات بالا است. زنان این طبقات نباید با مردان گفت‌وگو و ارتباط داشته باشند.<ref>  [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/24/2010777/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
==زیست عفیفانه در آیین زرتشت==
==زیست عفیفانه در آیین زرتشت==
شریعت زرتشت انسان را موجودی عاقل می‌داند که باید تلاش کند تا ارزش‌های انسانی را در خود بیدار و خصلت‌های حیوانی را دور سازد. در آموزه‌های زرتشت علاوه بر توجه به ظاهر حجاب به عفت باطنی هم توجه شده است؛ در یسنا به نوعروسان و دامادان توصیه شده است که  با غیرت، به دنبال زندگی پاک و عفیفانه باشند، راه درست را پیدا و پیروی کنند، به‌دنبال خوشی‌های زودگذر دنیا نباشند و هرگز دروغ نگویند. لذتی که همراه با گناه و بدنامی باشد مانند سم کشنده‌ای است که با شیرینی آمیخته شده و انسان را تباه می‌کند. کسانی که بر هوای نفس خود غلبه کنند و به‌دنبال خودخواهی و آرزهای باطل نباشند، پاداش خوبان را خواهند داشت. تباهی و نیستی هم عاقبت کسانی است که فریب بخورند و گرفتار گناه و رفتار زشت شوند.<ref> [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/24/2010777/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»،خبرگزاری تسنیم.]</ref>   
شریعت زرتشت انسان را موجودی عاقل می‌داند که باید تلاش کند تا ارزش‌های انسانی را در خود بیدار و خصلت‌های حیوانی را دور سازد. در آموزه‌های زرتشت علاوه بر توجه به ظاهر حجاب به عفت باطنی هم توجه شده است؛ در یسنا به نوعروسان و دامادان توصیه شده است که  با غیرت، به دنبال زندگی پاک و عفیفانه باشند، راه درست را پیدا و پیروی کنند، به‌دنبال خوشی‌های زودگذر دنیا نباشند و هرگز دروغ نگویند.  
 
لذتی که همراه با گناه و بدنامی باشد مانند سم کشنده‌ای است که با شیرینی آمیخته شده و انسان را تباه می‌کند. کسانی که بر هوای نفس خود غلبه کنند و به‌دنبال خودخواهی و آرزهای باطل نباشند، پاداش خوبان را خواهند داشت. تباهی و نیستی هم عاقبت کسانی است که فریب بخورند و گرفتار گناه و رفتار زشت شوند.<ref> [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/02/24/2010777/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D «حجاب در آیین زرتشت؛ فعالیت اجتماعی زنان در حجاب کامل و پرهیز از اختلاط‌های فسادانگیز»،خبرگزاری تسنیم.]</ref>   
هم‌چنین موبدان در تفسیر کردار نیک که از تعالیم اصلی زرتشت است معتقدند که یک زرتشتی نگاه ناپاک نسبت به زنان دیگر ندارد.<ref> [https://hadith.net/post/5516/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%8A/p223/ عسگری ‌مهرآبادی، «حجاب در ادیان الهی»، وب‌سایت حدیث‌نت.]</ref>
هم‌چنین موبدان در تفسیر کردار نیک که از تعالیم اصلی زرتشت است معتقدند که یک زرتشتی نگاه ناپاک نسبت به زنان دیگر ندارد.<ref> [https://hadith.net/post/5516/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%8A/p223/ عسگری ‌مهرآبادی، «حجاب در ادیان الهی»، وب‌سایت حدیث‌نت.]</ref>
==حرمت و کرامت زنان در آیین رتشت==
==حرمت و کرامت زنان در آیین رتشت==
خط ۳۵: خط ۳۷:
[[پرونده:زنان-زرتشتی1.jpg|بندانگشتی|شباهت روسری زنان زرتشتی از نظر شکل و طرز استفاده به روسری بانوان بختیاری]]
[[پرونده:زنان-زرتشتی1.jpg|بندانگشتی|شباهت روسری زنان زرتشتی از نظر شکل و طرز استفاده به روسری بانوان بختیاری]]
اگرچه در دین زرتشت تکالیف خاصی برای پوشش زنان وارد نشده است؛<ref> [https://ensani.ir/file/download/article/20130115083202-9709-21.pdf علیمردی و دیگران، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، مسیحیت و یهود»، 1389ش، ص120-122.]</ref>  اما مراعات این حدود برای حجاب بانوان توصیه شده است:
اگرچه در دین زرتشت تکالیف خاصی برای پوشش زنان وارد نشده است؛<ref> [https://ensani.ir/file/download/article/20130115083202-9709-21.pdf علیمردی و دیگران، «حجاب و پوشش در ادیان زرتشت، مسیحیت و یهود»، 1389ش، ص120-122.]</ref>  اما مراعات این حدود برای حجاب بانوان توصیه شده است:
*استفاده از چادر برای عموم زنان؛
*استفاده از [[چادر ملی|چادر]] برای عموم زنان؛
*استفاده از روبند برای زنان طبقات اشراف؛
*استفاده از روبند برای زنان طبقات اشراف؛
*ممنوعیت ارتباط و رفت‌و‌آمد  زنان دربار با سایر مردان؛
*ممنوعیت ارتباط و رفت‌و‌آمد  زنان دربار با سایر مردان؛
*ممنوعیت ارتباط زنان شوهردار با سایر مردان.<ref> [https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/80824/2 محمدی آشنانی، پوشش زن در ادیان الهی (زرتشت، یهود، مسیحیت، اسلام)، 1387ش، ص2.]</ref>
*ممنوعیت ارتباط زنان شوهردار با سایر مردان.<ref> [https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/80824/2 محمدی آشنانی، پوشش زن در ادیان الهی (زرتشت، یهود، مسیحیت، اسلام)، 1387ش، ص2.]</ref>
====آرایش زنان در آیین زرتشت====
====آرایش زنان در آیین زرتشت====
در آیین  زرتشت تأکید شده که زنان نباید چهرۀ خود را آرایش کنند. در وندیداد آمده است که آرایش مو و چهره برای زنان حرام است و کسی‌که مرتکب این عمل شود، به جهنم می‌رود. در ارداویراف‌نامه هم وارد شده است  که از انگشتان زنان بدکار که روی و موی خود را  آرایش می‌کردند خون و چرک بیرون می‌آید و از چشمان آنان نیز کرم خارج می‌شود. با وجود این توصیه‌ها زنان در ایران باستان چهرۀ خود را آرایش می‌کردند، در مجسمه‌های اشکانی لب‌های زنان سرخ، چشم‌ها سیاه و گونه‌ها ارغوانی است. آنان از گردن‌بند و دست‌بند هم استفاده می‌کردند.<ref>  [https://adyannews.com/48260/%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86/ «موقعیت زن در دیدگاه زرتشت»، وب‌سایت خبری تحلیلی ردنا.]</ref>
در آیین  زرتشت تأکید شده که زنان نباید چهرۀ خود را [[لوازم آرایشی|آرایش]] کنند. در وندیداد آمده است که آرایش مو و چهره برای زنان حرام است و کسی‌که مرتکب این عمل شود، به جهنم می‌رود. در ارداویراف‌نامه هم وارد شده است  که از انگشتان زنان بدکار که روی و موی خود را  آرایش می‌کردند خون و چرک بیرون می‌آید و از چشمان آنان نیز کرم خارج می‌شود. با وجود این توصیه‌ها زنان در ایران باستان چهرۀ خود را آرایش می‌کردند، در مجسمه‌های اشکانی لب‌های زنان سرخ، چشم‌ها سیاه و گونه‌ها ارغوانی است. آنان از گردن‌بند و دست‌بند هم استفاده می‌کردند.<ref>  [https://adyannews.com/48260/%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86/ «موقعیت زن در دیدگاه زرتشت»، وب‌سایت خبری تحلیلی ردنا.]</ref>


==حجاب و عفاف در آموزه‌های اوستا==
==حجاب و عفاف در آموزه‌های اوستا==
خط ۵۱: خط ۵۳:


از دیگر [[پوشاک زنان در دوره اشکانیان]]، پیراهن بلند، گشاد، پرچین آستین‌دار بود. پیراهن دیگری هم داشتند که روی اولی می‌پوشیدند. قد پیراهن دوم نسبت به اولی کوتاه‌تر و یقۀ آن باز بوده ‌است. روی این دو پیراهن، چادری  هم بر سر می‌کردند. پارچۀ پیراهن  با قلاب‌دوزی طراحی شده بود. کمربندی هم می‌بستند که گشادی پیراهن آنان را جمع می‌کرد. چادر هم به رنگ شاد ارغوانی و سفید بوده ‌است.  
از دیگر [[پوشاک زنان در دوره اشکانیان]]، پیراهن بلند، گشاد، پرچین آستین‌دار بود. پیراهن دیگری هم داشتند که روی اولی می‌پوشیدند. قد پیراهن دوم نسبت به اولی کوتاه‌تر و یقۀ آن باز بوده ‌است. روی این دو پیراهن، چادری  هم بر سر می‌کردند. پارچۀ پیراهن  با قلاب‌دوزی طراحی شده بود. کمربندی هم می‌بستند که گشادی پیراهن آنان را جمع می‌کرد. چادر هم به رنگ شاد ارغوانی و سفید بوده ‌است.  
در دورۀ ساسانی همین پوشش ادامه پیدا کرد. به نظر  برخی مورخان در ایران باستان فقط زنان وابسته به طبقۀ اشراف موظف به پوشاندن چهرۀ خود بودند. دلیل این گروه از محققان فرش کوچکی است که رودنکه- شرق‌شناس شوروی- از دورۀ هخامنشی یافته است. در نقوش این فرش، زنان عادی چهرۀ خود را نپوشانده‌اند و شنلی مانند چادر بر روی سر خود انداخته‌اند. در آن دوره، زنان ملکه‌ از [[شنل|شنل‌]]<nowiki/>های بلند که کاملاً بدن و سینه را می‌پوشاند استفاده می‌کردند.
 
در دوران صفوی هم زنان زرتشتی پوشش محجبانه‌ای داشتند.<ref>  [https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص33.]</ref>  نوع پوشش زنان زرتشتی در آن دوران مشابه زنان عرب بود. استفاده از پیراهن‌های گشاد آستین بلند، شلوار و دامن بلند، روسری و چادر عبایی بلند در میان زنان زرتشت در دوران صفویه مرسوم بود. رنگ متداول لباس‌های آن‌ها هم بین زرد و سبز بود.<ref>  [https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص35.]</ref>  
پوشش در دوره ساسانی به همین شیوه ادامه پیدا کرد. به نظر  برخی مورخان در ایران باستان فقط زنان وابسته به طبقۀ اشراف موظف به پوشاندن چهرۀ خود بودند. دلیل این گروه از محققان فرش کوچکی است که رودنکه- شرق‌شناس شوروی- از دورۀ هخامنشی یافته است. در نقوش این فرش، زنان عادی چهرۀ خود را نپوشانده‌اند و شنلی مانند چادر بر روی سر خود انداخته‌اند. در آن دوره، زنان ملکه‌ از [[شنل|شنل‌]]<nowiki/>های بلند که کاملاً بدن و سینه را می‌پوشاند استفاده می‌کردند.
در دوران صفوی هم زنان زرتشتی پوشش محجبانه‌ای داشتند.<ref>  [https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص33.]</ref>   
 
نوع پوشش زنان زرتشتی در آن دوران مشابه زنان عرب بود. استفاده از پیراهن‌های گشاد آستین بلند، شلوار و دامن بلند، روسری و چادر عبایی بلند در میان زنان زرتشت در دوران صفویه مرسوم بود. رنگ متداول لباس‌های آن‌ها هم بین زرد و سبز بود.<ref>  [https://ensani.ir/file/download/article/20121209082144-9495-31.pdf جعفری، «بررسی حجاب و نوع پوشش زنان زرتشتی در ایران عصر صفوی»، 1390ش، ص35.]</ref>  


از زمان پهلوی دوم به دلیل تغییرات کلان فرهنگی در ایران، زنان زرتشتی از پوشش مرسوم خود یعنی پیراهن و شلوار سر باز زدند و تنها به پوشش روسری اکتفا کردند. به مرور زمان به‌دلیل رواج فرهنگ غرب استفاده از روسری هم کم‌تر شد و به‌تدریج زنان زرتشتی همانند زنان فرنگی در اجتماع رفت‌وآمد می‌کردند. در اواخر دوران محمدرضا به‌طورکلی استفاده از روسری و پیراهن برای زنان زرتشتی منسوخ شد و تنها تعداد کمی از زنان مسن از لباس‌های سنتی استفاده می‌کردند.  
از زمان پهلوی دوم به دلیل تغییرات کلان فرهنگی در ایران، زنان زرتشتی از پوشش مرسوم خود یعنی پیراهن و شلوار سر باز زدند و تنها به پوشش روسری اکتفا کردند. به مرور زمان به‌دلیل رواج فرهنگ غرب استفاده از روسری هم کم‌تر شد و به‌تدریج زنان زرتشتی همانند زنان فرنگی در اجتماع رفت‌وآمد می‌کردند. در اواخر دوران محمدرضا به‌طورکلی استفاده از روسری و پیراهن برای زنان زرتشتی منسوخ شد و تنها تعداد کمی از زنان مسن از لباس‌های سنتی استفاده می‌کردند.