لباس مردم ابیانه: تفاوت میان نسخه‌ها

<big>'''لباس مردم ابیانه'''</big>؛ تن‌پوش زنان و مردان در روستای ابیانه در استان اصفهان.<br>

 

لباس‌های سنتی ابیانه، با قدمت تاریخی و طراحی خاص خود، نماد هویت و فرهنگ مردم این روستا هستند. این پوشش‌ها که از نسل‌های گذشته به ارث رسیده‌اند، در عین زیبایی، نمادی از هویت فرهنگی و اصالت مردم ابیانه هستند. چارقدهای رنگارنگ زنان، پیراهن‌های گشاد و شلوارهای مردانه ساده، اما با هویت خاص خود، همچنان در برابر تغییرات مدرن پابرجا مانده‌اند. این لباس‌ها نه‌فقط جلوه‌ای از هنر و طبیعت منطقه هستند، بلکه نمایانگر پیوند عمیق مردم با تاریخ و فرهنگ خود می‌باشند. ثبت ملی این پوشش‌ها و جشنواره‌های محلی، فرصتی برای زنده نگه‌داشتن این میراث بی‌بدیل و معرفی آن به دنیا است

قدمت لباس‌های محلی ابیانه به دورۀ صفویه بازمی‌گردد؛<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref> چنان‌که بانوان این روستا امروزه نیز لباس‌هایی بر تن می‌کنند که بسیار شبیه پوشش زنان در نگاره‌های دوران صفوی، به‌ویژه در نقوش کاخ‌های چهلستون و عالی‌قاپو اصفهان است. <ref>[https://sahebnews.ir/125534/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D9%86%D9%88%D8%B2-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C.htm «لباس مردم ابیانه هنوز همانند لباس‌های عهد صفوی است»، پایگاه خبری صاحب‌نیوز.]</ref>

سرپوش زنان ابیانه علاوه بر کاربرد پوششی، نماد هویت فرهنگی و اجتماعی آنان نیز محسوب می‌شود:

'''چارقد (روسری):''' چارقد زنان ابیانه‌ای مربع‌شکل و به ابعاد ۱.۵*۱.۵ است که به‌شکل سه‌گوش روی سر قرار می‌گیرد. به چارقد زنان این روستا، «چارقد مکه» نیز می‌گویند؛ چرا که اصل این روسری ژاپنی است و در گذشته مردم این روستا از مکه به‌عنوان سوغات می‌آوردند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/people-abyaneh-culture «مردم ابیانه و فرهنگ آن‌ها، تلفیقی از هنر و سنت»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>

'''چادرشب:''' چادرشب زنان ابیانه مربع‌شکل بوده و از پارچۀ ابریشمی با طرح شطرنجی تهیه می‌شود. زنان این روستا این پارچۀ ابریشمی را به‌صورت سه‌گوش تا می‌کنند و آن را به‌دور کمر یا روی سر خود می‌بندند. چادرشب در زبان محلی به‌نام «کجی» معروف است و توسط زنان محلی این منطقه بافته می‌شود. دختران جوان از چادرشب‌هایی به‌رنگ زرد و زنان مسن از رنگ قرمز آن استفاده می‌کنند.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref>

'''پیراهن:''' پیراهن زنان ابیانه راسته و گشاد است و قدی تا بالای زانو دارد. یقۀ این پیراهن گرد است و در قسمت جلوی آن تا نزدیک کمر چاکی طراحی شده است. اطراف چاک، پیش‌سینه‌ای با پارچه‌ای غیر از پارچۀ پیراهن دوخته و دور آن با انواع نوارها تزیین می‌شود. زنان ابیانه از پارچه‌های رنگارنگ، مثلث‌های دو لایه آماده کرده و آن‌ها را اطراف چاک، کنار هم می‌دوزند. لبۀ پایین پیراهن نیز با انواع سوزن‌دوزی‌ها تزیین می‌شود.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref> در گذشته پیراهن زنان از جنس تافته و به رنگ‌های آبی و عنابی تهیه می‌شد؛<ref>[https://www.imna.ir/news/333210/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%BE%D8%B1%DA%86%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87 کاملی، «جامۀ پرچین و دبیت گلدوزی شده»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> اما امروزه پیراهن‌های زنان دارای رنگ‌های قرمز، زرد، سفید و بنفش است و پس از دوخت طبق سلیقۀ دوزنده روی آن پولک‌دوزی و گلدوزی می‌شود. همچنین در گذشته روی پیراهن، نیم‌تنه‌ای مزین به یراق‌دوزی دوخته می‌شد که «کرسی» نام داشت؛ اما امروزه استفاده از آن روی پیراهن زنان ابیانه کمرنگ شده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/333507/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87 «لباس سنتی ابیانه، میراث ناملموس هزار ساله»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>

'''کُرتی''' نوعی روپوش جلوباز و بلند که با پارچۀ مخمل و رنگ‌های شاد و متنوع تهیه می‌شود. یقۀ کرتی به‌شکل هفت است و در فصل زمستان و در عروسی‌ها از آن استفاده می‌شود.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/people-abyaneh-culture «مردم ابیانه و فرهنگ آن‌ها، تلفیقی از هنر و سنت»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>

'''یَل:''' کت بلند زنان ابیانه، که «یل» نام دارد، آستین‌های بلندی دارد که مچ دست را می‌پوشاند تا پوشش کامل و حرمت بیشتری فراهم کند. یقۀ این لباس به‌صورت چهارگوش بوده و دور تا دور آن با دو ردیف نواردوزی تزیین می‌شود. جنس پارچۀ یل در گذشته از تافته تهیه می‌شده، ولی امروزه از ترمه استفاده می‌شود.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref>

'''شلیته:''' شلوار زنان ابیانه شلیته نام دارد. شلیتۀ زنان این روستا گشاد بوده و قد آن تا وسط ساق پا می‌رسد. قسمت کمر این شلوار لیفه‌ای است که با رد کردن بند یا کش از داخل آن جمع می‌شود و روی کمر محکم می‌شود.

 

شلیته جامه‌ای بسیار پرچین است که برای تهیۀ آن حدود ۸ متر پارچه نیاز است. شلیتۀ زنان ابیانه اغلب از پارچۀ متقال، کرباس رنگ شده یا پارچه‌های گل‌دار انتخاب می‌شود و پای دامن آن با دو یا چند ردیف نواردوزی یا یراق‌دوزی تزیین می‌شود.<ref>[[http://www.natanzcth.ir/content_view.aspx?id=10424&c=1#:~:text=%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%3A%20%D8%B4%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%87%20%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%20%DA%AF%D8%B4%D8%A7%D8%AF,8%20%D9%85%D8%AA%D8%B1%20%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87%20%D9%85%DB%8C%E2%|«لباس‌های محلی ابیانه»، وب‌سایت ادارۀ میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان نطنز.]]</ref>

 

از اصلی‌ترین و برجسته‌ترین لباس‌های زنان ابیانه، چارقد است که در اولین نگاه، پوشش زنان این روستا را به‌خوبی نمایان می‌سازد. پارچه این روسری نرم و لطیف است، با گل‌های درشت قرمز که با رنگ‌های زرد و سبز ترکیب شده‌اند و جلوه‌ای زیبا و خاص به زنان روستا می‌بخشد. یکی از ویژگی‌های برجسته چارقد زنان ابیانه، ثبات رنگ آن است که با شست‌وشوهای مکرر، هیچ‌گاه کمرنگ نمی‌شود و همچنان تازگی و زیبایی خود را حفظ می‌کند.<ref>[https://www.imna.ir/news/333507/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87 «لباس سنتی ابیانه، میراث ناملموس هزار ساله»، خبرگزاری ایمنا.]</ref>

'''قبا:''' قبای مردان ابیانه دارای یقه‌ای به شکل چپ و راست است. در امتداد دو لبه‌ی جلویی قبا، از بالا تا پایین، تکه‌های پارچه‌ای مثلثی یا کله‌قندی شکل دوخته می‌شود؛ این کار باعث می‌شود دامن قبا گشادتر شده و دو طرف آن بیشتر روی هم قرار بگیرند. دو طرف این قبا تا نزدیکی زانو چاک دارد و بالای این چاک‌ها، جیب‌های مخفی در زیر قبا تعبیه شده‌اند. معمولاً برای دوخت این قبا از پارچه‌های راه راه استفاده می‌شود و آستین‌ها از بیراۀ پارچه برش می‌خورند.<ref>[http://nagshotoranj.blogfa.com/post/3 فلاح، «دنیای لباس و رنگ و طرح»، وب‌سایت بلوگفا.]</ref>