اصلاح ارقام
 
خط ۵: خط ۵:
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==


دیسپارونی<ref>-Dyspareunia.</ref> دردهای مکرر در اعضای تناسلی یا داخل لگن است که هنگام [[رابطه جنسی ضربدری|رابطۀ جنسی]]، قبل و یا بعد از آن بروز می‌کند.<ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) "، healthline wesite.]</ref>
دیسپارونی<ref>-Dyspareunia.</ref> دردهای مکرر در اعضای تناسلی یا داخل لگن است که هنگام [[رابطه جنسی ضربدری|رابطۀ جنسی]]، قبل و یا بعد از آن بروز می‌کند.<ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) ", healthline wesite.]</ref>


==نشانه‌های رابطه جنسی دردناک==
==نشانه‌های رابطه جنسی دردناک==
خط ۱۳: خط ۱۳:
==شیوع دیسپارونی==
==شیوع دیسپارونی==


زنان در مقایسه با مردان بیشتر با این مشکل مواجه هستند. طبق گزارش کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) حدود 75درصد زنان گاهی اوقات دچار درد در رابطۀ جنسی می‌شوند.<ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) "، healthline wesite.]</ref> همچنین بر اساس آماری که توسط برخی پژوهشگران در سال 1394ش منتشر شد، شیوع [[اختلال جنسی|اختلال]] درد هنگام رابطۀ جنسی زنان در ایران، 40. 1درصد برآورد شده است.<ref>[https://jsums.medsab.ac.ir/article_820_2907adb057664e7484afdc60c7764113.pdf?lang=en - رنجبران، مهدی و دیگران، «بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی زنان در ایران: مرور ساختاریافته و متاآنالیز»،  1394ش، ص1117.]</ref>  
زنان در مقایسه با مردان بیشتر با این مشکل مواجه هستند. طبق گزارش کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) حدود ۷۵درصد زنان گاهی اوقات دچار درد در رابطۀ جنسی می‌شوند.<ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) ", healthline wesite.]</ref> همچنین بر اساس آماری که توسط برخی پژوهشگران در سال ۱۳۹۴ش منتشر شد، شیوع [[اختلال جنسی|اختلال]] درد هنگام رابطۀ جنسی زنان در ایران، ۴۰. ۱درصد برآورد شده است.<ref>[https://jsums.medsab.ac.ir/article_820_2907adb057664e7484afdc60c7764113.pdf?lang=en - رنجبران، مهدی و دیگران، «بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی زنان در ایران: مرور ساختاریافته و متاآنالیز»،  1394ش، ص1117.]</ref>  


==علل دیسپارونی==
==علل دیسپارونی==
خط ۱۹: خط ۱۹:
علل متعددی می‌تواند در بروز دیسپارونی تاثیر داشته باشد:  
علل متعددی می‌تواند در بروز دیسپارونی تاثیر داشته باشد:  


====1- بیماری اِندومِتریوز====
====۱- بیماری اِندومِتریوز====


به رشد بافت دیوارۀ داخلی رحم در خارج از رحم‌اندومتریوز گفته می‌شود. قسمت‌های التهابی‌اندومتریوز در قسمت‌های مختلف [[مدیریت زنانه بدن|بدن]] مثل تخمدان‌ها، روی روده‌ها و حتی در فضای پشت و دهانۀ رحم می‌تواند رشد کند و باعث درد هنگام نزدیکی شود. کیست شکلاتی تخمدان نیز منجر به درد هنگام ارتباط جنسی می‌شود.  
به رشد بافت دیوارۀ داخلی رحم در خارج از رحم‌اندومتریوز گفته می‌شود. قسمت‌های التهابی‌اندومتریوز در قسمت‌های مختلف [[مدیریت زنانه بدن|بدن]] مثل تخمدان‌ها، روی روده‌ها و حتی در فضای پشت و دهانۀ رحم می‌تواند رشد کند و باعث درد هنگام نزدیکی شود. کیست شکلاتی تخمدان نیز منجر به درد هنگام ارتباط جنسی می‌شود.  


====2- عفونت واژن====
====۲- عفونت واژن====


عفونت‌های واژن می‌تواند با تحریک مخاط [[واژن]] منجر به رابطۀ جنسی دردناک شود. عفونت قارچی مهم‌ترین این عفونت‌ها است که باعث قرمزی، خارش، تورم مخاط واژن و قسمت پرینه می‌شود و همراه با ترشحات پنیری است. یکی دیگر از عفونت‌ها، عفونت میکروبی واژن است که باعث التهاب دهانۀ رحم و درد هنگام دخول عمیق می‌شود.  
عفونت‌های واژن می‌تواند با تحریک مخاط [[واژن]] منجر به رابطۀ جنسی دردناک شود. عفونت قارچی مهم‌ترین این عفونت‌ها است که باعث قرمزی، خارش، تورم مخاط واژن و قسمت پرینه می‌شود و همراه با ترشحات پنیری است. یکی دیگر از عفونت‌ها، عفونت میکروبی واژن است که باعث التهاب دهانۀ رحم و درد هنگام دخول عمیق می‌شود.  


====3- زگیل و تبخال تناسلی====
====۳- زگیل و تبخال تناسلی====


ضایعات فعال تبخال تناسلی باعث [[رابطه جنسی ضربدری|رابطۀ جنسی]] دردناک می‌شوند و همچنین ضایعات [[زگیل تناسلی]] نیز اگر در ورودی واژن زیاد باشند ممکن است چنین دردی را ایجاد کنند.  
ضایعات فعال تبخال تناسلی باعث [[رابطه جنسی ضربدری|رابطۀ جنسی]] دردناک می‌شوند و همچنین ضایعات [[زگیل تناسلی]] نیز اگر در ورودی واژن زیاد باشند ممکن است چنین دردی را ایجاد کنند.  


====4- وولودینیا====
====۴- وولودینیا====


تحریک و حساس بودن بیش از حد عصب‌های ظریف قسمت پرینه و ورودی واژن منجر به احساس درد در آغاز مقاربت جنسی و هنگام ورود به واژن می‌شود.  
تحریک و حساس بودن بیش از حد عصب‌های ظریف قسمت پرینه و ورودی واژن منجر به احساس درد در آغاز مقاربت جنسی و هنگام ورود به واژن می‌شود.  


====5- پرتودرمانی====
====۵- پرتودرمانی====


پرتو درمانی در قسمت لگن منجر به سفت و غیرمنعطف شدن بافت ناحیۀ واژن و پرینه و نیز فیبروز و خشکی واژن می‌شود؛ از این‌رو می‌تواند باعث بروز درد رابطۀ جنسی شود.<ref>[https://www.dr-pejmanmanesh.ir/article/28137/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9 - «درد حین رابطه جنسی»،  وب‌سایت دکتر منصوره پژمان‌منش جراح و متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی.]</ref>
پرتو درمانی در قسمت لگن منجر به سفت و غیرمنعطف شدن بافت ناحیۀ واژن و پرینه و نیز فیبروز و خشکی واژن می‌شود؛ از این‌رو می‌تواند باعث بروز درد رابطۀ جنسی شود.<ref>[https://www.dr-pejmanmanesh.ir/article/28137/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9 - «درد حین رابطه جنسی»،  وب‌سایت دکتر منصوره پژمان‌منش جراح و متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی.]</ref>


====6- آترُوفی واژینال====
====۶- آترُوفی واژینال====


خشک، نازک و ملتهب شدن دیوارۀ واژن باعث مقاربت دردناک می‌شود. این مشکل بر اثر مصرف برخی داروها، یائسگی یا سایر تغییرات هورمونی به وجود می‌آید.<ref>[https://elhamclinic.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C/ - مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام.]</ref>
خشک، نازک و ملتهب شدن دیوارۀ واژن باعث مقاربت دردناک می‌شود. این مشکل بر اثر مصرف برخی داروها، یائسگی یا سایر تغییرات هورمونی به وجود می‌آید.<ref>[https://elhamclinic.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C/ - مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام.]</ref>


7- برخی از زنان به‌خاطر جراحی قسمت پرینه و یا بخیۀ اپی‌زیوتومی<ref>- اپی‌زیتومی یکی روش جراحی در زایمان است که در آن بین مقعد و واژن یک برش کوچک ایجاد می‌کنند. [https://medpip.com/mag/episiotomy/ («اپیزیوتومی چیست؟ برش پرینه در زایمان طبیعی و نحوه بهبود آن»،  وب‌سایت میدپیپ)]</ref> زایمان، دارای گوشت اضافه در مدخل واژن هستند و هنگام مقاربت دچار درد می‌شوند.  
۷- برخی از زنان به‌خاطر جراحی قسمت پرینه و یا بخیۀ اپی‌زیوتومی<ref>- اپی‌زیتومی یکی روش جراحی در زایمان است که در آن بین مقعد و واژن یک برش کوچک ایجاد می‌کنند. [https://medpip.com/mag/episiotomy/ («اپیزیوتومی چیست؟ برش پرینه در زایمان طبیعی و نحوه بهبود آن»،  وب‌سایت میدپیپ)]</ref> زایمان، دارای گوشت اضافه در مدخل واژن هستند و هنگام مقاربت دچار درد می‌شوند.  


علاوه بر موارد فوق عوامل دیگری از قبیل زخم دهانۀ رحم، مشکلات پردۀ بکارت، [[استرس جنسی|استرس]] ناشی از بارداری ناخواسته، آماده نبودن خانم برای ایجاد رابطۀ جنسی، <ref>[https://www.dr-pejmanmanesh.ir/article/28137/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9 - «درد حین رابطه جنسی»،  وب‌سایت دکتر منصوره پژمان‌منش جراح و متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی.]</ref> سندروم رودۀ تحریک پذیر، <ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi، "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) "، healthline wesite،.]</ref> کم‌بودن سطح استروژن، <ref>[https://ijogi.mums.ac.ir/article_18736.html - پوراکبران، الهه و دیگران، «بررسی دیسپارونی و رابطه آن با تغییرات استروژنی و اختلال عملکرد جنسی زنان در نیمۀ دوم بارداری»،  1400ش، ص36.]</ref> بیماری التهاب لگن و اختلالات پوستی نیز می‌توانند باعث مقاربت دردناک شوند.<ref>[https://elhamclinic.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C/ - مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام.]</ref>
علاوه بر موارد فوق عوامل دیگری از قبیل زخم دهانۀ رحم، مشکلات پردۀ بکارت، [[استرس جنسی|استرس]] ناشی از بارداری ناخواسته، آماده نبودن خانم برای ایجاد رابطۀ جنسی، <ref>[https://www.dr-pejmanmanesh.ir/article/28137/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9 - «درد حین رابطه جنسی»،  وب‌سایت دکتر منصوره پژمان‌منش جراح و متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی.]</ref> سندروم رودۀ تحریک پذیر، <ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi, "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) ", healthline wesite,.]</ref> کم‌بودن سطح استروژن، <ref>[https://ijogi.mums.ac.ir/article_18736.html - پوراکبران، الهه و دیگران، «بررسی دیسپارونی و رابطه آن با تغییرات استروژنی و اختلال عملکرد جنسی زنان در نیمۀ دوم بارداری»،  1400ش، ص36.]</ref> بیماری التهاب لگن و اختلالات پوستی نیز می‌توانند باعث مقاربت دردناک شوند.<ref>[https://elhamclinic.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C/ - مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام.]</ref>


==عوامل روانی==
==عوامل روانی==


عواملی که میل جنسی را کاهش می‌دهند یا بر توانایی فرد در تحریک جنسی تاثیر منفی می‌گذارند، می‌توانند باعث مقاربت دردناک شوند. برخی از این عوامل عبارتند از استرس، ترس، احساس گناه نسبت به رابطۀ جنسی، سابقۀ [[پدوفیلیا|سوء استفادۀ جنسی]]<ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi، "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) "، healthline wesite.]</ref> و کاهش عزت نفس.<ref>[https://elhamclinic.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C/ - مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام.]</ref>
عواملی که میل جنسی را کاهش می‌دهند یا بر توانایی فرد در تحریک جنسی تاثیر منفی می‌گذارند، می‌توانند باعث مقاربت دردناک شوند. برخی از این عوامل عبارتند از استرس، ترس، احساس گناه نسبت به رابطۀ جنسی، سابقۀ [[پدوفیلیا|سوء استفادۀ جنسی]]<ref>[https://www.healthline.com/health/dyspareunia - Giorgi, "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) ", healthline wesite.]</ref> و کاهش عزت نفس.<ref>[https://elhamclinic.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C/ - مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام.]</ref>


مشکلات ارتباطی بین زن و شوهر مانند بی‌اعتمادی نیز در این زمینه نقش مهمی دارند. این مشکلات می‌تواند باعث احساسات منفی و ناآرامی هنگام رابطۀ جنسی شده و در ایجاد درد اثرگذار باشند. همچنین اختلالاتی مثل [[افسردگی]] و اضطراب نیز می‌توانند منجر به کاهش میل جنسی و خشکی واژن شده و موجب درد هنگام ارتباط جنسی شود. تصورات منفی از [[مدیریت زنانه بدن|بدن]] و [[نارضایتی جنسی|نارضایتی]] از ویژگی‌های ظاهری نیز یکی دیگر از عوامل روانی است که باعث کاهش [[اعتماد به نفس زنان|اعتماد‌به‌نفس]] شده و اضطراب و درد را زیاد می‌کند.<ref>[https://madarsho.com/article/painful-intercourse-dyspareunia - «درد هنگام دخول چیست؟»،  وب‌سایت مادرشو.]</ref>
مشکلات ارتباطی بین زن و شوهر مانند بی‌اعتمادی نیز در این زمینه نقش مهمی دارند. این مشکلات می‌تواند باعث احساسات منفی و ناآرامی هنگام رابطۀ جنسی شده و در ایجاد درد اثرگذار باشند. همچنین اختلالاتی مثل [[افسردگی]] و اضطراب نیز می‌توانند منجر به کاهش میل جنسی و خشکی واژن شده و موجب درد هنگام ارتباط جنسی شود. تصورات منفی از [[مدیریت زنانه بدن|بدن]] و [[نارضایتی جنسی|نارضایتی]] از ویژگی‌های ظاهری نیز یکی دیگر از عوامل روانی است که باعث کاهش [[اعتماد به نفس زنان|اعتماد‌به‌نفس]] شده و اضطراب و درد را زیاد می‌کند.<ref>[https://madarsho.com/article/painful-intercourse-dyspareunia - «درد هنگام دخول چیست؟»،  وب‌سایت مادرشو.]</ref>
خط ۹۴: خط ۹۴:
==منابع==
==منابع==


*«40 نکته درباره بی میلی جنسی و سردمزاجی زنان»،  وب‌سایت دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، تاریخ بازدید: 12 شهریور 1403ش.
*«۴۰ نکته درباره بی میلی جنسی و سردمزاجی زنان»،  وب‌سایت دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، تاریخ بازدید: ۱۲ شهریور ۱۴۰۳ش.


*«اپیزیوتومی چیست؟ برش پرینه در زایمان طبیعی و نحوه بهبود آن»،  وب‌سایت میدپیپ (مجلۀ پل ایده‌آل پارس)،  تاریخ درج مطلب: 11 اردیبهشت 1403ش.
*«اپیزیوتومی چیست؟ برش پرینه در زایمان طبیعی و نحوه بهبود آن»،  وب‌سایت میدپیپ (مجلۀ پل ایده‌آل پارس)،  تاریخ درج مطلب: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.


*اردلانی، لادن، «هیپنوتراپ یا هیپنوتراپیست کیست؟»،  وب‌سایت سیلیویکا، تاریخ درج مطلب: 16 تیر 1403ش.
*اردلانی، لادن، «هیپنوتراپ یا هیپنوتراپیست کیست؟»،  وب‌سایت سیلیویکا، تاریخ درج مطلب: ۱۶ تیر ۱۴۰۳ش.


*«بیماری پریاپریسم چیست؟ تشخیص و درمان آن»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام، تاریخ درج مطلب: 22 فروردین 1401ش.
*«بیماری پریاپریسم چیست؟ تشخیص و درمان آن»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام، تاریخ درج مطلب: ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ش.


*پوراکبران، الهه، و دیگران، «دیسپارونی و رابطۀ آن با تغییرات استروژنی و اختلال عملکرد جنسی زنان در نیمۀ دوم بارداری» مجلۀ زنان مامایی و نازایی ایرا دورۀ 24 شمارۀ 6، 1400ش.
*پوراکبران، الهه، و دیگران، «دیسپارونی و رابطۀ آن با تغییرات استروژنی و اختلال عملکرد جنسی زنان در نیمۀ دوم بارداری» مجلۀ زنان مامایی و نازایی ایرا دورۀ ۲۴ شمارۀ ۶، ۱۴۰۰ش.


*حیدریان، مریم، و دیگران، «تبیین پیشایندهای اختلال واژینیسم و دیسپارونی در زنان مبتلا: یک مطالعۀ کیفی»،  مجله علمی پزشکی جندی شاپور، دورۀ 20، شمارۀ 6، 1400ش.
*حیدریان، مریم، و دیگران، «تبیین پیشایندهای اختلال واژینیسم و دیسپارونی در زنان مبتلا: یک مطالعۀ کیفی»،  مجله علمی پزشکی جندی شاپور، دورۀ ۲۰، شمارۀ ۶، ۱۴۰۰ش.


*«درد حین رابطۀ جنسی»،  وب‌سایت دکتر منصوره پژمان‌منش جراح و متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی، تاریخ درج مطلب: 30 تیر 1399ش.
*«درد حین رابطۀ جنسی»،  وب‌سایت دکتر منصوره پژمان‌منش جراح و متخصص زنان و زایمان و فوق تخصص نازایی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ تیر ۱۳۹۹ش.


*«درد هنگام دخول چیست؟»،  وب‌سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: 28 خرداد 1403ش.
*«درد هنگام دخول چیست؟»،  وب‌سایت مادرشو، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۴۰۳ش.


*«درباره اختلال رابطه جنسی دیسپارونی چه می‌دانید؟» وب‌سایت دکتر پیمان صالحی، تاریخ درج مطلب: 30 تیر 1401ش.
*«درباره اختلال رابطه جنسی دیسپارونی چه می‌دانید؟» وب‌سایت دکتر پیمان صالحی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ تیر ۱۴۰۱ش.


دهستانی، مهدی و دیگران، «هیپنوتراپی بر خودپنداره جنسی زنان دارای اختلال دیسپارونی» دوره 23، شماره 2، 1401ش
دهستانی، مهدی و دیگران، «هیپنوتراپی بر خودپنداره جنسی زنان دارای اختلال دیسپارونی» دوره ۲۳، شماره ۲، ۱۴۰۱ش


*«دیسپاورنی چیست؟»،  وب‌سایت مرکز تخصصی اختلات جنسی نجات، تاریخ بازدید: 8 شهریور 1403ش.
*«دیسپاورنی چیست؟»،  وب‌سایت مرکز تخصصی اختلات جنسی نجات، تاریخ بازدید: ۸ شهریور ۱۴۰۳ش.


*رنجبران، مهدی و دیگران، «بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی زنان در ایران: مرور ساختاریافته و متاآنالیز» مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دوره 22، شماره 7، 1394ش.
*رنجبران، مهدی و دیگران، «بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی زنان در ایران: مرور ساختاریافته و متاآنالیز» مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، دوره ۲۲، شماره ۷، ۱۳۹۴ش.


*مزعل‌زاده، فخریه و دیگران، «تاثیر کرم واژینال دانه شنبلیله بر دیسپارونی و رضایت جنسی در زنان یائسه: یک کارآزمایی بالینی»،  مجله زنان مامایی و نازایی ایران، دوره 21، ش3، 1397ش.
*مزعل‌زاده، فخریه و دیگران، «تاثیر کرم واژینال دانه شنبلیله بر دیسپارونی و رضایت جنسی در زنان یائسه: یک کارآزمایی بالینی»،  مجله زنان مامایی و نازایی ایران، دوره ۲۱، ش۳، ۱۳۹۷ش.


*«مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام، تاریخ درج مطلب: 18 مرداد 1401ش.
*«مقاربت دردناک (دیسپارونی) چیست؟ علائم و سوالات متداول»،  وب‌سایت کلینیک اورلوژی الهام، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش.


*Giorgi، Anna، "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) "، healthline wesite، Updated on February 4، 2020.   
*Giorgi, Anna, "What You Need to Know About Dyspareunia (Painful Intercourse) ", healthline wesite, Updated on February 4، ۲۰۲۰.   


[[رده: ویکی‌رز]]
[[رده: ویکی‌رز]]
[[رده:تربیت جنسی]]
[[رده:تربیت جنسی]]