پرش به محتوا

مادران اینستاگرامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌رز
زهرا کریمی (بحث | مشارکت‌ها)
صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>مادران اینستاگرامی</big>'''؛ مادران فعال در زمینۀ تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی. مادران اینستاگرامی از زیرمجموعه‌های اینفلوئنسری هستند که به‌دلایل مختلفی مانند اشتراک تجربیات، تقویت هویت مادری، دریافت حمایت عاطفی، مطرح کردن خود در ف...» ایجاد کرد
 
بدون خلاصۀ ویرایش
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۵: خط ۵:
==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==


مادران اینستاگرامی، یکی از زیرمجموعه‌های اینفلوئنسری هستند که فیلم‌ها، تصاویر و تجارب مادری خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.<ref> «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.</ref> دنبال‌کنندگان، این مادران را کامل و بی‌نقص می‌دانند؛ به‌گونه‌ای که الگو و معیار مقایسۀ سایر مادران هستند.<ref>بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص141.</ref>
مادران اینستاگرامی، یکی از زیرمجموعه‌های [[اینفلوئنسر|اینفلوئنسری]] هستند که فیلم‌ها، تصاویر و تجارب مادری خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1402082518383/%D9%87%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.]</ref> دنبال‌کنندگان، این مادران را کامل و بی‌نقص می‌دانند؛ به‌گونه‌ای که الگو و معیار مقایسۀ سایر مادران هستند.<ref>[https://jwica.ut.ac.ir/article_82284_8f261538eaaa5541f099adb8e46de53f.pdf بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص141.]</ref>


==تاریخچه==
==تاریخچه==


مادران اینستاگرامی که ابتدا در وبلاگ‌ها با نام مام‌بلاگر تعریف می‌شدند، برای تقویت فرزندپروری و اهداف آموزشی فعالیت می‌کردند و با پیدایش شبکه‌های اجتماعی به اینستاگرام منتقل شدند و با نام مام‌فلوئنسر به فعالیت خود ادامه دادند.<ref> «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>
مادران اینستاگرامی که ابتدا در وبلاگ‌ها با نام مام‌بلاگر تعریف می‌شدند، برای تقویت فرزندپروری و اهداف آموزشی فعالیت می‌کردند و با پیدایش شبکه‌های اجتماعی به اینستاگرام منتقل شدند و با نام مام‌فلوئنسر به فعالیت خود ادامه دادند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1402082518383/%D9%87%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.]</ref>


==انگیزه‌های فعالیت مادران اینستاگرامی==
==انگیزه‌های فعالیت مادران اینستاگرامی==


برخی مادران بلاگر به‌دلیل نداشتن امنیت، عزت‌ و اعتمادبه‌نفس لازم، طرد از جامعه و احساس طردشدگی، تجربۀ طولانی‌مدت انزوا و با هدف فراموش کردن حوادث سخت زندگی، به فضای مجازی وابسته می‌شوند. عواملی مانند مشکلات روانی، مسائل خانوادگی، هویتی، فرهنگی، اجتماعی- اقتصادی، نقص در فرزندپروری، تلاش برای مطرح کردن فرزند در فضای مجازی و سرگرم شدن و لذت بردن از فضای مجازی در گرایش مادران به کسب‌وکار اینترنتی مؤثر است. دعوا و کتک‌کاری با همسر، طلاق، تشکیل زندگی مستقل و درآمد بالای صفحات تبلیغاتی در فضای مجازی موجب روی‌آوردن برخی زنان به کسب‌وکار مجازی شده است.<ref>قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  1399ش، ص35 و 37 و 45 و 46.</ref> آنها برای پر کردن اوقات فراغت و کسب درآمد از هنرمندی و مهارت‌های خود، در اینستاگرام فعالیت می‌کنند و تلاش می‌کنند از دیگران عقب نمانند. برخی مادران، در ابتدا برای گذران وقت به سراغ شبکه‌های اجتماعی می‌روند و بعد از مدتی برای جبران کمبودهای شخصی، از این فضا برای دیده شدن استفاده می‌کنند و با دیدن مدل‌های متنوع فضای مجازی، به کسب‌وکارهای اینترنتی ترغیب می‌شوند. این مادران، برای مدتی به نمایش شیوه‌های آشپزی، طراحی دکور منزل و خانه‌داری برای جذب بیشتر دنبال‌کننده از فرزندان‌ خود برای کسب درآمد استفاده می‌کنند.<ref>اظهری، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.</ref>
برخی مادران [[بلاگر]] به‌دلیل نداشتن امنیت، عزت‌ و [[اعتماد به نفس زنان|اعتمادبه‌نفس]] لازم، طرد از جامعه و احساس طردشدگی، تجربۀ طولانی‌مدت انزوا و با هدف فراموش کردن حوادث سخت زندگی، به فضای مجازی وابسته می‌شوند. عواملی مانند مشکلات روانی، مسائل خانوادگی، هویتی، فرهنگی، اجتماعی- اقتصادی، نقص در فرزندپروری، تلاش برای مطرح کردن فرزند در فضای مجازی و سرگرم شدن و لذت‌بردن از فضای مجازی در گرایش مادران به کسب‌وکار اینترنتی مؤثر است. دعوا و کتک‌کاری با همسر، [[طلاق عاطفی|طلاق]]، تشکیل زندگی مستقل و درآمد بالای صفحات تبلیغاتی در فضای مجازی موجب روی‌آوردن برخی زنان به کسب‌وکار مجازی شده است.<ref>[https://rph.khu.ac.ir/article-1-3625-fa.pdf قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  1399ش، ص35 و 37 و 45 و 46.]</ref>  
 
آنها برای پر کردن [[اوقات فراغت زنان خانه‌دار|اوقات فراغت]] و کسب درآمد از هنرمندی و مهارت‌های خود، در اینستاگرام فعالیت می‌کنند و تلاش می‌کنند از دیگران عقب نمانند. برخی مادران، در ابتدا برای گذران وقت به سراغ شبکه‌های اجتماعی می‌روند و بعد از مدتی برای جبران کمبودهای شخصی، از این فضا برای دیده شدن استفاده می‌کنند و با دیدن مدل‌های متنوع فضای مجازی، به کسب‌وکارهای اینترنتی ترغیب می‌شوند. در این مسیر، برخی مادران برای جذب بیشتر دنبال‌کننده و درآمد، از فرزندان خود به عنوان مدل در محتواهای تبلیغاتی و [[مدلینگ کودک]] استفاده می‌کنند و در کنار آن به نمایش مهارت‌هایی مانند آشپزی، طراحی دکور منزل و خانه‌داری نیز می‌پردازند.<ref>[https://jamejamdaily.ir/newspaper/item/29831 اظهری، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.]</ref>


==حوزه‌های فعالیت مادران اینستاگرامی==
==حوزه‌های فعالیت مادران اینستاگرامی==


مادران اینستاگرامی خود را ورزشکار، هنرمند، مدل، طراح و فعال در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی معرفی می‌کنند<ref>بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص140.</ref> و با انجام دادن کارهای هنری مانند آشپزی و انتشار تصاویر خصوصی از خود و خانواده، به مطرح شدن خود می‌پردازند.<ref>اظهری، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.</ref>
مادران اینستاگرامی خود را ورزشکار، هنرمند، مدل، طراح و فعال در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی معرفی می‌کنند<ref>[https://jwica.ut.ac.ir/article_82284_8f261538eaaa5541f099adb8e46de53f.pdf بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص140.]</ref> و با انجام دادن کارهای هنری مانند آشپزی و انتشار تصاویر خصوصی از خود و خانواده، به مطرح شدن خود می‌پردازند.<ref>[https://jamejamdaily.ir/newspaper/item/29831 اظهری، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.]</ref>


برخی از مادران اینستاگرامی تجربیات خود را دربارۀ پرورش کودکان زیر ده سال به اشتراک می‌گذارند. این تجربیات شامل لحظات شیرین مادرانه، چالش‌های والدگری و نکات روان‌شناسی برای بهبود ارتباط با فرزندان است. آن‌ها همچنین درباره مشکلاتی که در این مسیر با آن‌ها مواجه شده‌اند و راه‌حل‌های خلاقانه‌ای که پیدا کرده‌اند، صحبت می‌کنند. این مادران حس شادمانی خود را از پیشرفت فرزندان‌شان به نمایش می‌گذارند.<ref>اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز.</ref>
برخی از مادران اینستاگرامی تجربیات خود را دربارۀ پرورش کودکان زیر ده سال به اشتراک می‌گذارند. این تجربیات شامل لحظات شیرین مادرانه، چالش‌های والدگری و نکات روان‌شناسی برای بهبود ارتباط با فرزندان است. آن‌ها همچنین درباره مشکلاتی که در این مسیر با آن‌ها مواجه شده‌اند و راه‌حل‌های خلاقانه‌ای که پیدا کرده‌اند، صحبت می‌کنند. این مادران حس شادمانی خود را از پیشرفت فرزندان‌شان به نمایش می‌گذارند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/publication/content/1489/18254 اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز.]</ref>


==انواع مادران اینستاگرامی==
==انواع مادران اینستاگرامی==
خط ۲۵: خط ۲۷:
محققان در بررسی‌های خود به دو دستۀ مام‌فلوئنسرها، شامل مادران‌ایده‌آل و واقع‌بین پی بردند:  
محققان در بررسی‌های خود به دو دستۀ مام‌فلوئنسرها، شامل مادران‌ایده‌آل و واقع‌بین پی بردند:  


مادران‌ایده‌آل؛ این مادران بر تصاویر تحسین‌برانگیز از مادری و جنبه‌های مثبت فرزندپروری می‌پردازند و به مشکلات مرتبط اشاره‌ای نمی‌کنند که این امر باعث افسردگی و سرخوردگی بالای زنانی شود که به تازگی مادر شده‌اند.  
مادران‌ایده‌آل؛ این مادران بر تصاویر تحسین‌برانگیز از مادری و جنبه‌های مثبت فرزندپروری می‌پردازند و به مشکلات مرتبط اشاره‌ای نمی‌کنند که این امر باعث [[افسردگی]] و سرخوردگی بالای زنانی شود که به تازگی مادر شده‌اند.  


مادران‌واقع‌بین؛ این مادران، محتواهایی از مسائل مختلف فرزندان مانند منزل به‌هم‌ریخته منتشر می‌کنند و باعث احساس بهتر مادران و نزدیکی آنها به خود می‌شوند.<ref> «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>
مادران‌واقع‌بین؛ این مادران، محتواهایی از مسائل مختلف فرزندان مانند منزل به‌هم‌ریخته منتشر می‌کنند و باعث احساس بهتر مادران و نزدیکی آنها به خود می‌شوند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1402082518383/%D9%87%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.]</ref>


==نقش کودکان در ویدئوهای مادران اینستاگرامی==
==نقش کودکان در ویدئوهای مادران اینستاگرامی==
خط ۳۳: خط ۳۵:
همراهی کودک و مادر از دو جهت به تیم‌سازی مادران بلاگر کمک می‌کند:  
همراهی کودک و مادر از دو جهت به تیم‌سازی مادران بلاگر کمک می‌کند:  


از یک طرف، حضور آنها در ویدئوها موجب کاهش جلب توجه به مادر می‌شود و در غلبۀ مادر بر شرم خود کمک می‌کند و از سویی دیگر، حضور کودک باعث جذابیت صحنه و افزایش مخاطبان و استقبال دنبال‌کنندگان می‌شود.<ref>قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  1399ش، ص45.</ref>
از یک طرف، حضور آنها در ویدئوها موجب کاهش جلب توجه به مادر می‌شود و در غلبۀ مادر بر شرم خود کمک می‌کند و از سویی دیگر، حضور کودک باعث جذابیت صحنه و افزایش مخاطبان و استقبال دنبال‌کنندگان می‌شود.<ref>[https://rph.khu.ac.ir/article-1-3625-fa.pdf قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  1399ش، ص45.]</ref>


==هویت مادران اینستاگرامی==
==هویت مادران اینستاگرامی==


مادران اینستاگرامی، الگوی سنتی مادری را در قالبی نوین بازنمایی ‌می‌کنند و با زیبا جلوه دادن مادری سعی می‌کنند الگوی مطلوبی از مادری به‌عنوان ارائه کنند.<ref>بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص139.</ref> در صفحات مجازی این افراد مادر بودن بیش از هر چیز دیگری جلوه‌گر است و فعالیت‌های اجتماعی و کاری آنان مطرح نمی‌شود. مادران فعال دراینستاگرام بیشتر خود را در ارتباط با فرزند و در نقش مادری تصویر می‌کنند. معمولاً همسران این مادران اینستاگرامی در صفحات آنان حضور ندارند و فرزندپروری وظیفه‌ای زنانه تلقی می‌شود.<ref>اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز.</ref>
مادران اینستاگرامی، الگوی سنتی مادری را در قالبی نوین بازنمایی ‌می‌کنند و با زیبا جلوه دادن مادری سعی می‌کنند الگوی مطلوبی از مادری ارائه کنند.<ref>[https://jwica.ut.ac.ir/article_82284_8f261538eaaa5541f099adb8e46de53f.pdf بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص139.]</ref> در صفحات مجازی این افراد، مادر بودن بیش از هر چیز دیگری جلوه‌گر است و فعالیت‌های اجتماعی و کاری آنان مطرح نمی‌شود. مادران فعال در اینستاگرام بیشتر خود را در ارتباط با فرزند و در نقش مادری تصویر می‌کنند. معمولاً همسران این مادران اینستاگرامی در صفحات آنان حضور ندارند و فرزندپروری وظیفه‌ای زنانه تلقی می‌شود.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/publication/content/1489/18254 اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز.]</ref>


==مقابله با مردسالاری در صفحات مادران اینستاگرامی==
==مقابله با مردسالاری در صفحات مادران اینستاگرامی==


مادران اینستاگرامی با فعالیت بیشتر و خلاقیت و به‌روز کردن اقدامات، مادری را به سوژه و قدرت تبدیل می‌کنند و نقش انحصاری خود را در آن تثبیت می‌کنند و مادری را از فرآیند غریزی، فردی و فداکارانه به عملی اجتماعی، حرفه‌ای، برنامه‌ریزی شده، آگاهانه و علمی تبدیل می‌کنند.<ref>اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز.</ref>  
مادران اینستاگرامی با فعالیت بیشتر و خلاقیت و به‌روز کردن اقدامات، مادری را به سوژه و قدرت تبدیل می‌کنند و نقش انحصاری خود را در آن تثبیت می‌کنند و مادری را از فرآیند غریزی، فردی و فداکارانه به عملی اجتماعی، حرفه‌ای، برنامه‌ریزی شده، آگاهانه و علمی تبدیل می‌کنند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/publication/content/1489/18254 اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز.]</ref>  


==ابعاد مثبت مادران اینستاگرامی==
==ابعاد مثبت مادران اینستاگرامی==


مادران اینستاگرامی با زیبا جلوه دادن مادری از راه فداکاری در نقش مادر بودن، مادری را تجربه و حسی منحصربه‌فرد و موهبتی الهی می‌دانند که موجب کمال زنان می‌شود. در گذشته، مادران، اطلاعات مورد نیاز برای فرندپروری را از مادران اطراف‌ خود و اقوام به دست می‌آوردند. با گسترش فناوری، این اطلاعات از مادران هم‌رده در شبکه‌های اجتماعی کسب می‌شود.<ref>بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص140 و 157.</ref>
برخی مادران اینستاگرامی با زیبا جلوه‌دادن مادری از راه فداکاری در نقش مادر بودن، مادری را تجربه و حسی منحصربه‌فرد و موهبتی الهی می‌دانند که موجب کمال زنان می‌شود.<ref>[https://jwica.ut.ac.ir/article_82284_8f261538eaaa5541f099adb8e46de53f.pdf بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص140 و 157.]</ref>


==جلوه‌گری و خودنمایی مادران==
==جلوه‌گری و خودنمایی مادران==


مادران اینستاگرامی با آرایش متنوع دختران خود و انتشار تصاویر آنها، میل خود به دیده‌شدن را به نمایش می‌گذارند. این نوع نمایش غیرمتعارف، همراه با القای شایستگی و غرور، نشانگر نیاز مادران اینستاگرامی به احترام و توجه است. این مادران با انتشار زیبایی خود و فرزندان خود، به‌صورت ضمنی خود را جذاب و متمایز جلوه می‌دهند.  
مادران اینستاگرامی با [[آرایش کودک|آرایش]] متنوع دختران خود و انتشار تصاویر آنها، میل خود به دیده‌شدن را به نمایش می‌گذارند. این نوع نمایش غیرمتعارف، همراه با القای شایستگی و غرور، نشانگر نیاز مادران اینستاگرامی به احترام و توجه است. این مادران با انتشار زیبایی خود و فرزندان خود، به‌صورت ضمنی خود را جذاب و متمایز جلوه می‌دهند.  


این مادران، با نمایش چهرۀ ظاهری، شایستگی و سبک زندگی به دو شیوه خودنمایی می‌کنند تا نیاز به دیده شدن را با افزایش پسند و نظرات تحسین‌برانگیز ارضا کنند:
این مادران، با نمایش چهرۀ ظاهری، شایستگی و سبک‌زندگی به دو شیوه خودنمایی می‌کنند تا نیاز به دیده شدن را با افزایش پسند و نظرات تحسین‌برانگیز ارضا کنند.


گروهی از مادران با انتشار نمادهای زندگی جذاب به شیوه‌های مختلف مانند دلدادگی‌های نمایشی، حضور در طبیعت رنگارنگ، گذران اوقات فراغت در مکان‌های عمومی جذاب، حضور در رستوران‌های مجلل و انتشار تصاویر سلفی با افراد مشهور، تلاش می‌کنند تا خود را در زندگی خوشبخت جلوه ‌دهند.  
گروهی از مادران با انتشار نمادهای زندگی جذاب به شیوه‌های مختلف مانند دلدادگی‌های نمایشی، حضور در طبیعت رنگارنگ، گذران اوقات فراغت در مکان‌های عمومی جذاب، حضور در رستوران‌های مجلل و انتشار تصاویر سلفی با افراد مشهور، تلاش می‌کنند تا خود را در زندگی خوشبخت جلوه ‌دهند. گروهی دیگر با اشتراک ژست‌های متفکرانه و نمادین از انزوا و تنهایی، خود را مطرح می‌کنند.<ref>[https://ana.ir/fa/news/283725/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 آب‌روشن، «خودنمایی مادران در صفحات اینستاگرامی کودکان»،  خبرگزاری آنا.]</ref>


گروهی دیگر با اشتراک ژست‌های متفکرانه و نمادین از انزوا و تنهایی، خود را مطرح می‌کنند.<ref>آب‌روشن، «خودنمایی مادران در صفحات اینستاگرامی کودکان»،  خبرگزاری آنا.</ref>
==نقش نظام سرمایه‌داری در پدیدۀ مادران اینستاگرامی==


==نقش نظام سرمایه‌داری در پدیدۀ مادران اینستاگرامی==
به‌دلیل اینکه تصمیم‌گیری برای خرید اقلام موردنیاز منزل و انتخاب اقلامی مانند تخت نوزاد و کالسکه معمولاً امری زنانه است، پدیدۀ مادران اینستاگرامی، به یک تبلیغ بزرگ برای کسب‌وکارها تبدیل شده است. اهمیت این مادران بیش از پیش توسط رسانه‌ها برجسته می‌شود.


به‌دلیل اینکه تصمیم‌گیری برای خرید اقلام موردنیاز منزل و انتخاب اقلامی مانند تخت نوزاد و کالسکه معمولاً امری زنانه است، پدیدۀ مادران اینستاگرامی، به یک تبلیغ بزرگ برای کسب‌وکارها تبدیل شده است. اهمیت این مادران بیش از پیش توسط رسانه‌ها برجسته می‌شود. یک هنرمند بریتانیایی در سال 2023م، پیدایش بلاگری مادران را نتیجۀ سبک زندگی اشتباه، توهمی، سرمایه‌داری و نژادی دانست که شرکت‌های تجاری آن را به‌عنوان راهی برای امرارمعاش زنان در شبکه‌های اجتماعی معرفی کرده‌اند.<ref> «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>
یک هنرمند بریتانیایی در سال ۲۰۲۳م، پیدایش بلاگری مادران را نتیجۀ سبک زندگی اشتباه، توهمی، سرمایه‌داری و نژادی دانست که شرکت‌های تجاری آن را به‌عنوان راهی برای امرار معاش زنان در شبکه‌های اجتماعی معرفی کرده‌اند.<ref> [https://www.isna.ir/news/1402082518383/%D9%87%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.]</ref>


==کلاه‌برداری با عنوان مادران اینستاگرامی==
==کلاه‌برداری با عنوان مادران اینستاگرامی==


پلیس آگاهی تهران در سال 1403ش، خبر از دستگیری یک مرد کلاه‌بردار داد که در اینستاگرام، صفحه‌ای با نام مادر ایجاد کرده بود و از زنان بالای شصت سال، به‌بهانۀ نذورات و خیرات برای درگذشتگان کمک جمع‌آوری می‌کرد. این کلاه‌بردار بعد از مدتی به بهانۀ برگزاری مراسم تقدیر، آنها را به مناطق دورافتاده برده و آنها را مورد ضرب‌وشتم قرار می‌داد و با تهدید به انتشار تصاویرشان در فضای مجازی از آنها اخاذی می‌کرد.<ref> «زنانی که در دام «پیج اینستاگرام» افتادند»،  وب‌سایت عصرایران.</ref>
پلیس آگاهی تهران در سال ۱۴۰۳ش، خبر از دستگیری یک مرد کلاه‌بردار داد که در اینستاگرام، صفحه‌ای با نام مادر ایجاد کرده بود و از زنان بالای شصت سال، به‌بهانۀ نذورات و خیرات برای درگذشتگان کمک جمع‌آوری می‌کرد. این کلاه‌بردار بعد از مدتی به بهانۀ برگزاری مراسم تقدیر، آنها را به مناطق دورافتاده برده و آنها را مورد ضرب‌وشتم قرار می‌داد و با تهدید به انتشار تصاویرشان در فضای مجازی از آنها اخاذی می‌کرد.<ref> [https://www.asriran.com/fa/news/961326/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%BE%DB%8C%D8%AC-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%86%D8%AF «زنانی که در دام «پیج اینستاگرام» افتادند»،  وب‌سایت عصرایران.]</ref>


==پیامدهای مادران اینستاگرامی بر کودکان==
==پیامدهای مادران اینستاگرامی بر کودکان==
خط ۶۹: خط ۷۱:
در صفحات مادران اینستاگرامی، مادران ویدئوهایی را به اشتراک می‌گذراند که دختران شیرین‌زبان آنها با آرایش متنوع مو و چهره، با دلبری و عشوه‌گری در مورد مسائل مربوط به بزرگ‌سالان مانند خرید، مهمانی و ازدواج صحبت می‌کنند. این دختران، در خارج از فضای آتلیه‌ای با کارهایی مانند آرایش، آشپزی و کارهای خانه نقش‌های سنتی زنانه را بازتولید می‌کنند و الگویی ناقص و غلط را به نمایش می‌گذارند.  
در صفحات مادران اینستاگرامی، مادران ویدئوهایی را به اشتراک می‌گذراند که دختران شیرین‌زبان آنها با آرایش متنوع مو و چهره، با دلبری و عشوه‌گری در مورد مسائل مربوط به بزرگ‌سالان مانند خرید، مهمانی و ازدواج صحبت می‌کنند. این دختران، در خارج از فضای آتلیه‌ای با کارهایی مانند آرایش، آشپزی و کارهای خانه نقش‌های سنتی زنانه را بازتولید می‌کنند و الگویی ناقص و غلط را به نمایش می‌گذارند.  


بزرگ‌ترین دغدغۀ این مادران زیبایی است و دخترانی تربیت می‌کنند که از کودکی، بیش از هر چیز، به آرایش و پوشش توجه دارند. در این صفحات، صحبت از مسائل مهمی مانند نکات تربیتی و روان‌شناسی در پرورش کودک، رشد‌اندیشه، عقل و اخلاق نمی‌شود و مادران اینستاگرامی اقدامی برای تقویت مهارت‌ها و خلاقیت‌های کودک نمی‌کنند. در این صفحات، دختران هرگز به رشد و توسعۀ فردی و فعالیت‌های اجتماعی ترغیب نمی‌شوند.<ref>اردکانی، «مادران کاسب کار و کودکان کار اینستاگرامی»،  شهرآرانیوز.</ref> آرایش دختران خردسال و شبیه شدن آنها به مادران خود و مدل شدن آنها برای پست‌های اینستاگرامی باعث ایجاد بحران هویت خاموش در این کودکان می‌شود.<ref> «مد اینستاگرامی و سرخاب سفیدآب کودکان به دست مادران»،  وب‌سایت صدای خاوران.</ref>
بزرگ‌ترین دغدغۀ این مادران زیبایی است و دخترانی تربیت می‌کنند که از کودکی، بیش از هر چیز، به آرایش و پوشش توجه دارند. در این صفحات، صحبت از مسائل مهمی مانند نکات تربیتی و روان‌شناسی در پرورش کودک، رشد‌اندیشه، عقل و اخلاق نمی‌شود و مادران اینستاگرامی اقدامی برای تقویت مهارت‌ها و خلاقیت‌های کودک نمی‌کنند. در این صفحات، دختران هرگز به رشد و توسعۀ فردی و فعالیت‌های اجتماعی ترغیب نمی‌شوند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/publication/content/1541/19396 اردکانی، «مادران کاسب کار و کودکان کار اینستاگرامی»،  شهرآرانیوز.]</ref> آرایش دختران خردسال و شبیه شدن آنها به مادران خود و مدل شدن آنها برای پست‌های اینستاگرامی باعث ایجاد بحران هویت خاموش در این کودکان می‌شود.<ref> [https://sedayekhavaran.ir/%D9%85%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF%D8%A2%D8%A8-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%A8/ «مد اینستاگرامی و سرخاب سفیدآب کودکان به دست مادران»،  وب‌سایت صدای خاوران.]</ref>


نقض حریم خصوصی؛ استفادۀ ابزاری از کودک برای دیده شدن از راه تبلیغ کالاها و برندها نوعی تجاوز به حریم آنها است که آیندۀ کودک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این کودکان، نمی‌توانند افرادی هدفمند و تلاشگر در جامعه باشند و شخصیت آنها به سمت مصرف‌گرایی و نیازهای کاذب می‌رود.<ref> «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.</ref>
نقض [[حریم خصوصی]]؛ استفادۀ ابزاری از کودک برای دیده شدن از راه تبلیغ کالاها و برندها نوعی تجاوز به حریم آنها است که آیندۀ کودک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این کودکان، نمی‌توانند افرادی هدفمند و تلاشگر در جامعه باشند و شخصیت آنها به سمت [[مصرف‌گرایی]] و نیازهای کاذب می‌رود.<ref> [https://jamejamdaily.ir/newspaper/item/29831 «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.]</ref>


==پیامدهای پدیدۀ مادران اینستاگرامی==
==پیامدهای پدیدۀ مادران اینستاگرامی==


انتشار تصاویر غیرواقعی و بازسازی‌شده از زنان برای جلب دنبال‌کننده و کسب پسند، علاوه بر اینکه با آموزه‌های دینی و حفظ عفاف و حجاب منافات دارد، حریم شخصی آن‌ها را نیز نقض می‌کند.
انتشار تصاویر غیرواقعی و بازسازی‌شده از زنان برای جلب دنبال‌کننده و کسب پسند، علاوه بر اینکه با آموزه‌های دینی و حفظ [[عفاف]] و [[آثار روانشناختی حجاب|حجاب]] منافات دارد، حریم شخصی آن‌ها را نیز نقض می‌کند.  
 
انتشار تصاویر فیلترشدۀ زنان موجب ایجاد اعتمادبه‌نفس کاذب و بروز اختلالات روحی و روانی مانند خودشیفتگی در آنها می‌شود. مادران فعال در اینستاگرام از افزایش نگرانی، ناامیدی، خودکم‌بینی، پرخاشگری و افسردگی به‌عنوان مهم‌ترین آسیب‌های روانی یاد کرده‌اند.  


این پدیده، در بی‌ارزش تلقی شدن ازدواج، مادری، تضعیف نقش مادری، همسری و فردگرایی مؤثر است.<ref> «تضعیف نقش مادری و همسری در اینستاگرام»،  وب‌سایت شاخۀ سبز.</ref>
انتشار تصاویر فیلترشدۀ زنان موجب ایجاد اعتمادبه‌نفس کاذب و بروز اختلالات روحی و روانی مانند [[خودشیفتگی جنسی|خودشیفتگی]] در آنها می‌شود. مادران فعال در اینستاگرام از افزایش نگرانی، ناامیدی، خودکم‌بینی، پرخاشگری و [[افسردگی]] به‌عنوان مهم‌ترین آسیب‌های روانی یاد کرده‌اند. این پدیده، در بی‌ارزش تلقی شدن ازدواج، مادری، تضعیف نقش مادری، همسری و فردگرایی مؤثر است.<ref> [https://www.shakhesabz.ir/news/408956/%D8%AA%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D9%81-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85-%E2%80%8F «تضعیف نقش مادری و همسری در اینستاگرام»،  وب‌سایت شاخۀ سبز.]</ref>  


جست‌وجوی اطلاعات لازم برای فرزندپروری از اینترنت و برقراری ارتباط با مادران دیگر در فضای مجازی، مرزهای بومی و سنتی را در ایفای نقش‌ها ترکیب کرده و موجب تقلید از الگوهای موجود در شبکه‌های اجتماعی می‌شود.  
جست‌وجوی اطلاعات لازم برای فرزندپروری از اینترنت و برقراری ارتباط با مادران دیگر در فضای مجازی، مرزهای بومی و سنتی را در ایفای نقش‌ها ترکیب کرده و موجب تقلید از الگوهای موجود در شبکه‌های اجتماعی می‌شود.  
خط ۸۵: خط ۸۵:
تصاویر ایده‌آل و دل‌فریب از مادران خوشحال، زیبا، لاغر و جذاب از نظر جنسی که با ظرافت تمام به نمایش گذاشته می‌شود، چهره‌ای تازه و دست‌نیافتنی را از مادرانگی ایجاد کرده است.  
تصاویر ایده‌آل و دل‌فریب از مادران خوشحال، زیبا، لاغر و جذاب از نظر جنسی که با ظرافت تمام به نمایش گذاشته می‌شود، چهره‌ای تازه و دست‌نیافتنی را از مادرانگی ایجاد کرده است.  


شرم‌زدایی در فضای مجازی؛ برخی مادران اینستاگرامی، به آموزش و ارتقای آگاهی زنان از شیردهی می‌پردازند و با اشتراک تصاویر خود از شیردهی به فرزندان و عادی نشان دادن آن، در راستای حیازدایی اقدام می‌کنند.<ref>بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص140-141 و 162.</ref>
شرم‌زدایی در فضای مجازی؛ برخی مادران اینستاگرامی، به آموزش و ارتقای آگاهی زنان از شیردهی می‌پردازند و با اشتراک تصاویر خود از شیردهی به فرزندان و عادی نشان دادن آن، در راستای حیازدایی اقدام می‌کنند.<ref>[https://jwica.ut.ac.ir/article_82284_8f261538eaaa5541f099adb8e46de53f.pdf بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  1400ش، ص140-141 و 162.]</ref>


کارشناسان معتقدند که مادران اینستاگرامی، بیشتر به تکرار تصاویر تبعیض جنسیتی، طبقه‌گرایی و نژادپرستی می‌پردازند که در اعماق زندگی آمریکایی‌ها نفوذ کرده است. این مادران در تلاش هستند تا تصویری زیباشناسانه از نقش پدری و مادری به نمایش بگذارند.  
کارشناسان معتقدند که مادران اینستاگرامی، بیشتر به تکرار تصاویر تبعیض جنسیتی، طبقه‌گرایی و نژادپرستی می‌پردازند که در اعماق زندگی آمریکایی‌ها نفوذ کرده است. این مادران در تلاش هستند تا تصویری زیباشناسانه از نقش پدری و مادری به نمایش بگذارند.  


نتایج پژوهشی بر 464 مادر که مام‌فلوئنسرها را دنبال می‌کردند، نشان داد که ایده‌آل‌سازی مادری در شبکه‌های اجتماعی با تجارب بالقوۀ منفی کاربران مرتبط است و موجب افزایش حسادت می‌شود.<ref> «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.</ref>
نتایج پژوهشی بر ۴۶۴ مادر که مام‌فلوئنسرها را دنبال می‌کردند، نشان داد که ایده‌آل‌سازی مادری در شبکه‌های اجتماعی با تجارب بالقوۀ منفی کاربران مرتبط است و موجب افزایش حسادت می‌شود.<ref> [https://www.isna.ir/news/1402082518383/%D9%87%D8%AC%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا.]</ref>


==مواجهه با پدیدۀ مادران اینستاگرامی==
==مواجهه با پدیدۀ مادران اینستاگرامی==


از منظر کارشناسان بسترسازی فرهنگی در اینترنت، توجه به حریم شخصی کودکان و تدوین قوانین لازم برای برخورد با سوءاستفاده‌کنندگان از کودکان از جمله شیوه‌های مقابله با آسیب‌های مادران اینستاگرامی است.<ref>قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  1399ش، ص35.</ref>
از منظر کارشناسان بسترسازی فرهنگی در اینترنت، توجه به حریم شخصی کودکان و تدوین قوانین لازم برای برخورد با سوءاستفاده‌کنندگان از کودکان از جمله شیوه‌های مقابله با آسیب‌های مادران اینستاگرامی است.<ref>[https://rph.khu.ac.ir/article-1-3625-fa.pdf قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  1399ش، ص35.]</ref>
 
==پانویس==
{{پانویس}}


==منابع==
==منابع==


* آب‌روشن، مصطفی، «خودنمایی مادران در صفحات اینستاگرامی کودکان»،  خبرگزاری آنا، تاریخ درج مطلب: 11 خرداد 1397ش.
*آب‌روشن، مصطفی، «خودنمایی مادران در صفحات اینستاگرامی کودکان»،  خبرگزاری آنا، تاریخ درج مطلب: 11 خرداد 1397ش.
* اردکانی، زهرا، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: 9 خرداد 1399ش.
*اردکانی، زهرا، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»،  شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: 9 خرداد 1399ش.
* اردکانی، زهرا، «مادران کاسب کار و کودکان کار اینستاگرامی»،  شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: 2 تیر 1399ش.
*اردکانی، زهرا، «مادران کاسب کار و کودکان کار اینستاگرامی»،  شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: 2 تیر 1399ش.
* اظهری، ندا، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم، تاریخ بازدید: 23 شهریور 1403ش.
*اظهری، ندا، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم، تاریخ بازدید: 23 شهریور 1403ش.
* بیگوند، مریم و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  زن و فرهنگ و هنر، شمارۀ یک، بهار 1400ش.
*بیگوند، مریم و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»،  زن و فرهنگ و هنر، شمارۀ یک، بهار 1400ش.
* «تضعیف نقش مادری و همسری در اینستاگرام»،  وب‌سایت شاخۀ سبز، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1403ش.  
*«تضعیف نقش مادری و همسری در اینستاگرام»،  وب‌سایت شاخۀ سبز، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1403ش.
* «زنانی که در دام «پیج اینستاگرام» افتادند»،  وب‌سایت عصرایران، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1403ش.
*«زنانی که در دام «پیج اینستاگرام» افتادند»،  وب‌سایت عصرایران، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1403ش.
* قاسم‌زادۀ برکی، سارا و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  پژوهش در سلامت روان‌شناختی، شمارۀ دوم، تابستان 1399ش.
*قاسم‌زادۀ برکی، سارا و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»،  پژوهش در سلامت روان‌شناختی، شمارۀ دوم، تابستان 1399ش.
* «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم، تاریخ بازدید: 11 مهر 1403ش.  
*«مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»،  وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم، تاریخ بازدید: 11 مهر 1403ش.
* «مد اینستاگرامی و سرخاب سفیدآب کودکان به دست مادران»،  وب‌سایت صدای خاوران، تاریخ درج مطلب: 12 اسفند 1402ش.  
*«مد اینستاگرامی و سرخاب سفیدآب کودکان به دست مادران»،  وب‌سایت صدای خاوران، تاریخ درج مطلب: 12 اسفند 1402ش.
* «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 25 آبان 1402ش.  
*«هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»،  خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 25 آبان 1402ش.   
 
   ==پانویس==
{{پانویس}}


[[رده: ویکی‌رز]]
[[رده: ویکی‌رز]]
[[رده: رسانه‌های دیداری]]
[[رده: هویت فرهنگی]]
[[رده: مسائل اجتماعی]]
[[رده: مدیریت بدن]]
[[رده: سلامت روانی]]
[[رده: اخلاق هنجاری]]
[[رده: لباس کودک و نوجوان]]
[[رده:  آرایش مو و صورت]]
[[رده:اوقات فراغت]]

نسخهٔ ‏۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۵

مادران اینستاگرامی؛ مادران فعال در زمینۀ تولید محتوا در شبکه‌های اجتماعی.

مادران اینستاگرامی از زیرمجموعه‌های اینفلوئنسری هستند که به‌دلایل مختلفی مانند اشتراک تجربیات، تقویت هویت مادری، دریافت حمایت عاطفی، مطرح کردن خود در فضای مجازی با انجام دادن کارهایی مانند آشپزی، طراحی دکور و خانه‌داری در کنار نمایش فرزندان خود از بستر فضای مجازی برای کسب شهرت و درآمد استفاده می‌کنند.

مفهوم‌شناسی

مادران اینستاگرامی، یکی از زیرمجموعه‌های اینفلوئنسری هستند که فیلم‌ها، تصاویر و تجارب مادری خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.[۱] دنبال‌کنندگان، این مادران را کامل و بی‌نقص می‌دانند؛ به‌گونه‌ای که الگو و معیار مقایسۀ سایر مادران هستند.[۲]

تاریخچه

مادران اینستاگرامی که ابتدا در وبلاگ‌ها با نام مام‌بلاگر تعریف می‌شدند، برای تقویت فرزندپروری و اهداف آموزشی فعالیت می‌کردند و با پیدایش شبکه‌های اجتماعی به اینستاگرام منتقل شدند و با نام مام‌فلوئنسر به فعالیت خود ادامه دادند.[۳]

انگیزه‌های فعالیت مادران اینستاگرامی

برخی مادران بلاگر به‌دلیل نداشتن امنیت، عزت‌ و اعتمادبه‌نفس لازم، طرد از جامعه و احساس طردشدگی، تجربۀ طولانی‌مدت انزوا و با هدف فراموش کردن حوادث سخت زندگی، به فضای مجازی وابسته می‌شوند. عواملی مانند مشکلات روانی، مسائل خانوادگی، هویتی، فرهنگی، اجتماعی- اقتصادی، نقص در فرزندپروری، تلاش برای مطرح کردن فرزند در فضای مجازی و سرگرم شدن و لذت‌بردن از فضای مجازی در گرایش مادران به کسب‌وکار اینترنتی مؤثر است. دعوا و کتک‌کاری با همسر، طلاق، تشکیل زندگی مستقل و درآمد بالای صفحات تبلیغاتی در فضای مجازی موجب روی‌آوردن برخی زنان به کسب‌وکار مجازی شده است.[۴]

آنها برای پر کردن اوقات فراغت و کسب درآمد از هنرمندی و مهارت‌های خود، در اینستاگرام فعالیت می‌کنند و تلاش می‌کنند از دیگران عقب نمانند. برخی مادران، در ابتدا برای گذران وقت به سراغ شبکه‌های اجتماعی می‌روند و بعد از مدتی برای جبران کمبودهای شخصی، از این فضا برای دیده شدن استفاده می‌کنند و با دیدن مدل‌های متنوع فضای مجازی، به کسب‌وکارهای اینترنتی ترغیب می‌شوند. در این مسیر، برخی مادران برای جذب بیشتر دنبال‌کننده و درآمد، از فرزندان خود به عنوان مدل در محتواهای تبلیغاتی و مدلینگ کودک استفاده می‌کنند و در کنار آن به نمایش مهارت‌هایی مانند آشپزی، طراحی دکور منزل و خانه‌داری نیز می‌پردازند.[۵]

حوزه‌های فعالیت مادران اینستاگرامی

مادران اینستاگرامی خود را ورزشکار، هنرمند، مدل، طراح و فعال در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی معرفی می‌کنند[۶] و با انجام دادن کارهای هنری مانند آشپزی و انتشار تصاویر خصوصی از خود و خانواده، به مطرح شدن خود می‌پردازند.[۷]

برخی از مادران اینستاگرامی تجربیات خود را دربارۀ پرورش کودکان زیر ده سال به اشتراک می‌گذارند. این تجربیات شامل لحظات شیرین مادرانه، چالش‌های والدگری و نکات روان‌شناسی برای بهبود ارتباط با فرزندان است. آن‌ها همچنین درباره مشکلاتی که در این مسیر با آن‌ها مواجه شده‌اند و راه‌حل‌های خلاقانه‌ای که پیدا کرده‌اند، صحبت می‌کنند. این مادران حس شادمانی خود را از پیشرفت فرزندان‌شان به نمایش می‌گذارند.[۸]

انواع مادران اینستاگرامی

محققان در بررسی‌های خود به دو دستۀ مام‌فلوئنسرها، شامل مادران‌ایده‌آل و واقع‌بین پی بردند:

مادران‌ایده‌آل؛ این مادران بر تصاویر تحسین‌برانگیز از مادری و جنبه‌های مثبت فرزندپروری می‌پردازند و به مشکلات مرتبط اشاره‌ای نمی‌کنند که این امر باعث افسردگی و سرخوردگی بالای زنانی شود که به تازگی مادر شده‌اند.

مادران‌واقع‌بین؛ این مادران، محتواهایی از مسائل مختلف فرزندان مانند منزل به‌هم‌ریخته منتشر می‌کنند و باعث احساس بهتر مادران و نزدیکی آنها به خود می‌شوند.[۹]

نقش کودکان در ویدئوهای مادران اینستاگرامی

همراهی کودک و مادر از دو جهت به تیم‌سازی مادران بلاگر کمک می‌کند:

از یک طرف، حضور آنها در ویدئوها موجب کاهش جلب توجه به مادر می‌شود و در غلبۀ مادر بر شرم خود کمک می‌کند و از سویی دیگر، حضور کودک باعث جذابیت صحنه و افزایش مخاطبان و استقبال دنبال‌کنندگان می‌شود.[۱۰]

هویت مادران اینستاگرامی

مادران اینستاگرامی، الگوی سنتی مادری را در قالبی نوین بازنمایی ‌می‌کنند و با زیبا جلوه دادن مادری سعی می‌کنند الگوی مطلوبی از مادری ارائه کنند.[۱۱] در صفحات مجازی این افراد، مادر بودن بیش از هر چیز دیگری جلوه‌گر است و فعالیت‌های اجتماعی و کاری آنان مطرح نمی‌شود. مادران فعال در اینستاگرام بیشتر خود را در ارتباط با فرزند و در نقش مادری تصویر می‌کنند. معمولاً همسران این مادران اینستاگرامی در صفحات آنان حضور ندارند و فرزندپروری وظیفه‌ای زنانه تلقی می‌شود.[۱۲]

مقابله با مردسالاری در صفحات مادران اینستاگرامی

مادران اینستاگرامی با فعالیت بیشتر و خلاقیت و به‌روز کردن اقدامات، مادری را به سوژه و قدرت تبدیل می‌کنند و نقش انحصاری خود را در آن تثبیت می‌کنند و مادری را از فرآیند غریزی، فردی و فداکارانه به عملی اجتماعی، حرفه‌ای، برنامه‌ریزی شده، آگاهانه و علمی تبدیل می‌کنند.[۱۳]

ابعاد مثبت مادران اینستاگرامی

برخی مادران اینستاگرامی با زیبا جلوه‌دادن مادری از راه فداکاری در نقش مادر بودن، مادری را تجربه و حسی منحصربه‌فرد و موهبتی الهی می‌دانند که موجب کمال زنان می‌شود.[۱۴]

جلوه‌گری و خودنمایی مادران

مادران اینستاگرامی با آرایش متنوع دختران خود و انتشار تصاویر آنها، میل خود به دیده‌شدن را به نمایش می‌گذارند. این نوع نمایش غیرمتعارف، همراه با القای شایستگی و غرور، نشانگر نیاز مادران اینستاگرامی به احترام و توجه است. این مادران با انتشار زیبایی خود و فرزندان خود، به‌صورت ضمنی خود را جذاب و متمایز جلوه می‌دهند.

این مادران، با نمایش چهرۀ ظاهری، شایستگی و سبک‌زندگی به دو شیوه خودنمایی می‌کنند تا نیاز به دیده شدن را با افزایش پسند و نظرات تحسین‌برانگیز ارضا کنند.

گروهی از مادران با انتشار نمادهای زندگی جذاب به شیوه‌های مختلف مانند دلدادگی‌های نمایشی، حضور در طبیعت رنگارنگ، گذران اوقات فراغت در مکان‌های عمومی جذاب، حضور در رستوران‌های مجلل و انتشار تصاویر سلفی با افراد مشهور، تلاش می‌کنند تا خود را در زندگی خوشبخت جلوه ‌دهند. گروهی دیگر با اشتراک ژست‌های متفکرانه و نمادین از انزوا و تنهایی، خود را مطرح می‌کنند.[۱۵]

نقش نظام سرمایه‌داری در پدیدۀ مادران اینستاگرامی

به‌دلیل اینکه تصمیم‌گیری برای خرید اقلام موردنیاز منزل و انتخاب اقلامی مانند تخت نوزاد و کالسکه معمولاً امری زنانه است، پدیدۀ مادران اینستاگرامی، به یک تبلیغ بزرگ برای کسب‌وکارها تبدیل شده است. اهمیت این مادران بیش از پیش توسط رسانه‌ها برجسته می‌شود.

یک هنرمند بریتانیایی در سال ۲۰۲۳م، پیدایش بلاگری مادران را نتیجۀ سبک زندگی اشتباه، توهمی، سرمایه‌داری و نژادی دانست که شرکت‌های تجاری آن را به‌عنوان راهی برای امرار معاش زنان در شبکه‌های اجتماعی معرفی کرده‌اند.[۱۶]

کلاه‌برداری با عنوان مادران اینستاگرامی

پلیس آگاهی تهران در سال ۱۴۰۳ش، خبر از دستگیری یک مرد کلاه‌بردار داد که در اینستاگرام، صفحه‌ای با نام مادر ایجاد کرده بود و از زنان بالای شصت سال، به‌بهانۀ نذورات و خیرات برای درگذشتگان کمک جمع‌آوری می‌کرد. این کلاه‌بردار بعد از مدتی به بهانۀ برگزاری مراسم تقدیر، آنها را به مناطق دورافتاده برده و آنها را مورد ضرب‌وشتم قرار می‌داد و با تهدید به انتشار تصاویرشان در فضای مجازی از آنها اخاذی می‌کرد.[۱۷]

پیامدهای مادران اینستاگرامی بر کودکان

در صفحات مادران اینستاگرامی، مادران ویدئوهایی را به اشتراک می‌گذراند که دختران شیرین‌زبان آنها با آرایش متنوع مو و چهره، با دلبری و عشوه‌گری در مورد مسائل مربوط به بزرگ‌سالان مانند خرید، مهمانی و ازدواج صحبت می‌کنند. این دختران، در خارج از فضای آتلیه‌ای با کارهایی مانند آرایش، آشپزی و کارهای خانه نقش‌های سنتی زنانه را بازتولید می‌کنند و الگویی ناقص و غلط را به نمایش می‌گذارند.

بزرگ‌ترین دغدغۀ این مادران زیبایی است و دخترانی تربیت می‌کنند که از کودکی، بیش از هر چیز، به آرایش و پوشش توجه دارند. در این صفحات، صحبت از مسائل مهمی مانند نکات تربیتی و روان‌شناسی در پرورش کودک، رشد‌اندیشه، عقل و اخلاق نمی‌شود و مادران اینستاگرامی اقدامی برای تقویت مهارت‌ها و خلاقیت‌های کودک نمی‌کنند. در این صفحات، دختران هرگز به رشد و توسعۀ فردی و فعالیت‌های اجتماعی ترغیب نمی‌شوند.[۱۸] آرایش دختران خردسال و شبیه شدن آنها به مادران خود و مدل شدن آنها برای پست‌های اینستاگرامی باعث ایجاد بحران هویت خاموش در این کودکان می‌شود.[۱۹]

نقض حریم خصوصی؛ استفادۀ ابزاری از کودک برای دیده شدن از راه تبلیغ کالاها و برندها نوعی تجاوز به حریم آنها است که آیندۀ کودک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این کودکان، نمی‌توانند افرادی هدفمند و تلاشگر در جامعه باشند و شخصیت آنها به سمت مصرف‌گرایی و نیازهای کاذب می‌رود.[۲۰]

پیامدهای پدیدۀ مادران اینستاگرامی

انتشار تصاویر غیرواقعی و بازسازی‌شده از زنان برای جلب دنبال‌کننده و کسب پسند، علاوه بر اینکه با آموزه‌های دینی و حفظ عفاف و حجاب منافات دارد، حریم شخصی آن‌ها را نیز نقض می‌کند.

انتشار تصاویر فیلترشدۀ زنان موجب ایجاد اعتمادبه‌نفس کاذب و بروز اختلالات روحی و روانی مانند خودشیفتگی در آنها می‌شود. مادران فعال در اینستاگرام از افزایش نگرانی، ناامیدی، خودکم‌بینی، پرخاشگری و افسردگی به‌عنوان مهم‌ترین آسیب‌های روانی یاد کرده‌اند. این پدیده، در بی‌ارزش تلقی شدن ازدواج، مادری، تضعیف نقش مادری، همسری و فردگرایی مؤثر است.[۲۱]

جست‌وجوی اطلاعات لازم برای فرزندپروری از اینترنت و برقراری ارتباط با مادران دیگر در فضای مجازی، مرزهای بومی و سنتی را در ایفای نقش‌ها ترکیب کرده و موجب تقلید از الگوهای موجود در شبکه‌های اجتماعی می‌شود.

تصاویر ایده‌آل و دل‌فریب از مادران خوشحال، زیبا، لاغر و جذاب از نظر جنسی که با ظرافت تمام به نمایش گذاشته می‌شود، چهره‌ای تازه و دست‌نیافتنی را از مادرانگی ایجاد کرده است.

شرم‌زدایی در فضای مجازی؛ برخی مادران اینستاگرامی، به آموزش و ارتقای آگاهی زنان از شیردهی می‌پردازند و با اشتراک تصاویر خود از شیردهی به فرزندان و عادی نشان دادن آن، در راستای حیازدایی اقدام می‌کنند.[۲۲]

کارشناسان معتقدند که مادران اینستاگرامی، بیشتر به تکرار تصاویر تبعیض جنسیتی، طبقه‌گرایی و نژادپرستی می‌پردازند که در اعماق زندگی آمریکایی‌ها نفوذ کرده است. این مادران در تلاش هستند تا تصویری زیباشناسانه از نقش پدری و مادری به نمایش بگذارند.

نتایج پژوهشی بر ۴۶۴ مادر که مام‌فلوئنسرها را دنبال می‌کردند، نشان داد که ایده‌آل‌سازی مادری در شبکه‌های اجتماعی با تجارب بالقوۀ منفی کاربران مرتبط است و موجب افزایش حسادت می‌شود.[۲۳]

مواجهه با پدیدۀ مادران اینستاگرامی

از منظر کارشناسان بسترسازی فرهنگی در اینترنت، توجه به حریم شخصی کودکان و تدوین قوانین لازم برای برخورد با سوءاستفاده‌کنندگان از کودکان از جمله شیوه‌های مقابله با آسیب‌های مادران اینستاگرامی است.[۲۴]

پانویس

  1. «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»، خبرگزاری ایسنا.
  2. بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»، 1400ش، ص141.
  3. «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»، خبرگزاری ایسنا.
  4. قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»، 1399ش، ص35 و 37 و 45 و 46.
  5. اظهری، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»، وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.
  6. بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»، 1400ش، ص140.
  7. اظهری، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»، وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.
  8. اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»، شهرآرانیوز.
  9. «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»، خبرگزاری ایسنا.
  10. قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»، 1399ش، ص45.
  11. بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»، 1400ش، ص139.
  12. اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»، شهرآرانیوز.
  13. اردکانی، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»، شهرآرانیوز.
  14. بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»، 1400ش، ص140 و 157.
  15. آب‌روشن، «خودنمایی مادران در صفحات اینستاگرامی کودکان»، خبرگزاری آنا.
  16. «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»، خبرگزاری ایسنا.
  17. «زنانی که در دام «پیج اینستاگرام» افتادند»، وب‌سایت عصرایران.
  18. اردکانی، «مادران کاسب کار و کودکان کار اینستاگرامی»، شهرآرانیوز.
  19. «مد اینستاگرامی و سرخاب سفیدآب کودکان به دست مادران»، وب‌سایت صدای خاوران.
  20. «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»، وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم.
  21. «تضعیف نقش مادری و همسری در اینستاگرام»، وب‌سایت شاخۀ سبز.
  22. بیگوند و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»، 1400ش، ص140-141 و 162.
  23. «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»، خبرگزاری ایسنا.
  24. قاسم‌زادۀ برکی و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»، 1399ش، ص35.

منابع

  • آب‌روشن، مصطفی، «خودنمایی مادران در صفحات اینستاگرامی کودکان»، خبرگزاری آنا، تاریخ درج مطلب: 11 خرداد 1397ش.
  • اردکانی، زهرا، «مادران اینستاگرامی، قدرت زنانه در مقابل ساختارهای سنتی»، شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: 9 خرداد 1399ش.
  • اردکانی، زهرا، «مادران کاسب کار و کودکان کار اینستاگرامی»، شهرآرانیوز، تاریخ درج مطلب: 2 تیر 1399ش.
  • اظهری، ندا، «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»، وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم، تاریخ بازدید: 23 شهریور 1403ش.
  • بیگوند، مریم و دیگران، «سوپرمام‌ها و مفهوم مادری در فضای اینستاگرام»، زن و فرهنگ و هنر، شمارۀ یک، بهار 1400ش.
  • «تضعیف نقش مادری و همسری در اینستاگرام»، وب‌سایت شاخۀ سبز، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1403ش.
  • «زنانی که در دام «پیج اینستاگرام» افتادند»، وب‌سایت عصرایران، تاریخ درج مطلب: 5 اردیبهشت 1403ش.
  • قاسم‌زادۀ برکی، سارا و دیگران، «بررسی سوءاستفاده‌ از کودکان توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»، پژوهش در سلامت روان‌شناختی، شمارۀ دوم، تابستان 1399ش.
  • «مادران اینستاگرامی، کودکان کار مجازی»، وب‌سایت روزنامۀ جام‌جم، تاریخ بازدید: 11 مهر 1403ش.
  • «مد اینستاگرامی و سرخاب سفیدآب کودکان به دست مادران»، وب‌سایت صدای خاوران، تاریخ درج مطلب: 12 اسفند 1402ش.
  • «هجمۀ مجازی علیه سبک زندگی مادران»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 25 آبان 1402ش.